10 października br. „na wokandzie” sejmowej Komisji Infrastruktury stanął temat możliwości zmian legislacyjnych w zakresie zwolnienia powiatów z obowiązku ubezpieczenia pojazdów ramach odpowiedzialności cywilnej, które po usunięciu z drogi przepadły na rzecz powiatu oraz konieczności składania wniosków o zarejestrowanie pojazdów przejętych na własność, w tym w drodze nabycia spadku lub likwidacji majątku upadłych spółek.
Przedstawiciele Ministerstwa Finansów zaprezentowali dwie koncepcje możliwych zmian. Pierwsza dotyczyła wprowadzenia grupowych ubezpieczeń wszystkich powiatów w zakresie ubezpieczenia OC pojazdów, które przepadły na rzecz powiatów. Jednakże rozwiązanie to napotyka na problemy związane z zamówieniami publicznymi oraz przystąpieniem wszystkich powiatów do ubezpieczenia grupowego. Druga koncepcja stanowi możliwość wycofania ww. pojazdów z ruchu. W tym przypadku składka OC jest obniżona o 95%. Rozwiązania proponowane przez resort finansów mają – zgodnie z zapowiedzią – trafić na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
W toku dyskusji głos zabrał przedstawiciel Związku Powiatów Polskich, który zwrócił uwagę na bardzo wysokie stawki kar za brak OC nakładane przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Kwestia ta została poruszona przez Rzecznika Praw Obywatelskich w niedawnym wystąpieniu skierowanym do Ministra Finansów (z interwencją RPO można zapoznać się tutaj: tutaj).
Delegat ZPP podniósł również kwestię art. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności. Przepis ten uprawnia państwo członkowskie UE do odstąpienia od obowiązku ubezpieczania pojazdów w stosunku do niektórych osób fizycznych lub prawnych, publicznych lub prywatnych. Dodać należy, że Polska nie skorzystała z prawa do wyłączenia, co potwierdza również wyrok TSUE C-383/19, w którym Trybunał stwierdził, że „Rzeczpospolita Polska najwyraźniej nie skorzystała z tej możliwości w odniesieniu do pojazdów nabytych przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie orzeczenia sądu”.
Oznacza to, że starostowie mają obowiązek wystąpić do sądu z wnioskiem o orzeczenie na rzecz powiatu przepadku pojazdów, które zostały usunięte z drogi. W praktyce powiaty dowiadują się o prawomocności orzeczenia kilka (a nawet kilkanaście) dni po jej stwierdzeniu przez sąd, co skutkuje nakładaniem przez UFG kar za brak OC. Niezależnie od kar, powiaty i tak są zobowiązane do zawarcia odnośnych umów ubezpieczenia.
Ministerstwo Finansów z kolei stwierdziło, że aby zastosować art. 5 dyrektywy, należy zapewnić organ, który byłby odpowiedzialny za wypłacenie odszkodowania w przypadku wystąpienia szkody. Taka instytucja musiałaby zostać wyposażona w odpowiedni budżet i finansowanie.
W odpowiedzi na stanowisko MF, przedstawiciel ZPP zapytał – ile konkretnie szkód komunikacyjnych wystąpiło i występuje w związku z ruchem (postojem, parkowaniem itp.) pojazdów, które powiaty przejęły na własność w wyniku orzeczeń sądowych. Niestety, resort finansów nie dysponował takimi danymi, wskazując UFG jako dysponenta tych informacji.
W poruszonej kwestii głos zabrali również obecni na posiedzeniu przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury. Resort wskazał, że na chwilę obecną realne jest rozważenie możliwości przepisów pozwalających na czasowe wycofanie z ruchu pojazdów, które przepadły na rzecz powiatów. Jednocześnie MI zaproponowało, aby omawiany temat stanął ponownie na forum KWRiST. Wychodząc naprzeciw prośby resortu, Związek Powiatów Polskich wystąpił z wnioskiem o uzupełnienie porządku obrad posiedzenia Zespołu ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu KWRiST zaplanowanego na 16 października 2024 r. o problematykę związaną z obowiązkiem ubezpieczania pojazdów, które na mocy postanowień sądowych stają się własnością powiatów (z wnioskiem ZPP można zapoznać się tutaj).
W kontekście drugiego tematu aktywnością wykazali się przedstawiciele branży samochodowej, którzy wskazywali na praktyczne problemy związane ze zmianami, które obowiązują od 1 stycznia 2024 r. Przypomnieć należy, że w miejsce dotychczasowego obowiązku zgłaszania nabycia pojazdu wprowadzono generalny obowiązek złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie 30 dni od dnia jego nabycia. Dla przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie obrotu pojazdami, termin ten wynosi 90 dni. Dla organów rejestrujących praktyczny problem pojawia się w sytuacji, kiedy właściciel pojazdu dokona jego zbycia przed upływem terminu do złożenia wniosku o rejestrację.
Ministerstwo Infrastruktury podtrzymało swoje stanowisko (wyrażone w piśmie z dnia 4 marca 2024 r. skierowanym do szefów wydziałów właściwych w sprawach rejestracji pojazdów w starostwach i urzędach miast na prawach powiatu), mówiące że: „W przypadku zbycia pojazdu przed upływem terminu, o którym mowa w art. 73aa ust. 1 i 3 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, dla nowego właściciela termin na złożenie wniosku o rejestrację pojazdu (30 albo 90 dni) jest liczony od daty nabycia pojazdu na terytorium RP, w związku z czym zastosowanie ma tu art. 73aa ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Przepis art. 73aa ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym dotyczy pojazdów zarejestrowanych i niezarejestrowanych”.
Przypominamy, że Związek Powiatów Polskich na forum KWRiST sygnalizował resortowi infrastruktury konieczność pilnej interwencji w celu jasnego określenia kwestii związanych z obowiązkiem złożenia wniosku o rejestrację pojazdu zgodnie z art. 73aa Prawa o ruchu drogowym w kontekście wymierzania kar pieniężnych w przypadku zbycia pojazdu przed upływem terminu na złożenie wniosku o jego rejestrację (z interwencją ZPP można zapoznać się tutaj).
Retransmisję posiedzenia komisji można obejrzeć tutaj
