Końcem czerwca w Sejmie zostało złożone sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2020 roku (druk 1357).

W 2020 r. izby sprawowały nadzór nad działalnością 2 807 jst, z tego 2 411 gmin, 66 miast na prawach powiatu, w tym m.st. Warszawy, 314 powiatów, 16 województw samorządowych oraz 154 związków jst (spośród 217 zarejestrowanych) i związku metropolitalnego.

Z ogólnej liczby 178 875 zbadanych przez RIO w 2020 r. uchwał i zarządzeń organów jst oraz związków komunalnych najwięcej dotyczyło zmian budżetu, wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian oraz podatków i opłat lokalnych. 

Regionalne izby obrachunkowe, realizując obowiązki wynikające z przepisów ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, dokonywały też kontroli gospodarki finansowej, w tym realizacji zobowiązań podatkowych i zamówień publicznych. W rezultacie przeprowadzonych czynności kontrolnych w 2020 r. stwierdzono 10 677 przypadków wystąpienia nieprawidłowości, tj. o 9,9% mniej niż w roku poprzednim. Największy udział w ogólnej liczbie stwierdzonych nieprawidłowości stanowiły nieprawidłowości w zakresie działań związanych z realizacją budżetu (38%).

W 2020 r. regionalne izby obrachunkowe skierowały do trzech jednostek samorządu terytorialnego (dwóch gmin i jednego powiatu) trzy wezwania do opracowania programów postępowań naprawczych. Głównymi przyczynami powodującymi zagrożenie realizacji zadań publicznych na jakie wskazywały gminy były: wysoki poziom zadłużenia, utrata płynności finansowej, brak możliwości pozyskania finansowania dłużnego oraz występowanie zobowiązań o charakterze wymagalnym. Natomiast powiat jako główną przyczynę niestabilności finansowej wskazał wysokie zadłużenie oraz wysokie wydatki na jego obsługę. Wśród przyczyn zagrożenia realizacji zadań publicznych podał konieczność realizacji inwestycji rozbudowy szpitala bez udziału środków zewnętrznych, bardzo niską subwencję oświatową na 2020 rok, wysokie wydatki na odbudowę i przebudowę zniszczonych przez nawałnicę dróg, konieczność zapłaty odszkodowań z wyroków sądowych dotyczących szpitala.

W sprawozdaniu wskazano także na na potrzebę dokonania zmian w obowiązujących przepisach prawa lub uregulowania pojawiających się problemów, w następującym zakresie:

1. Możliwość upoważnienia zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta) do dokonywania zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jst (z innych powodów niż wymienione enumeratywnie w art. 28g ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym).
2. Wniosek o zmianę przepisów w ustawie o finansach publicznych: skreślenie w art. 258 ustawy o finansach publicznych w ustępie 1 pkt. 3, ujednolicenie sposobu przesyłania uchwał i zarządzeń finansowych aktów planistycznych jednostek samorządu terytorialnego, ujednolicenie przepisów upoważniających do określania zasad udzielania dotacji celowej z budżetu jst.
3. Zniesienie obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości i w podatku leśnym w stosunku do gmin.
4. Doprowadzenie do zgodności przepisów dotyczących obowiązków jednostek samorządu terytorialnego i regionalnych izb obrachunkowych w procedurze absolutoryjnej.
5. Dofinansowanie powiatowych straży pożarnych przez powiaty.
6. Informacja o stanie zobowiązań spółek, których organem założycielskim jest jednostka samorządu terytorialnego.
7. Dostosowanie przepisów ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim do rozwiązań pozostałych samorządowych ustaw ustrojowych.
8. Propozycja zmian w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
9. Propozycja zmian w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.
10. Wniosek dotyczący uregulowania zasad wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przez osoby piastujące funkcje organu wykonawczego gminy oraz przewodniczącego zarządu powiatu i zarządu województwa.

Z dokumentem można zapoznać się tutaj.