W środę, 17 września, odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli KWRiST. Dyskusje dotyczyły nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, programu ochrony ludności i obrony cywilnej oraz wdrażania Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności w ramach KPO.

Sprzeciw wobec kolejnych kosztów

W porządku obrad znalazł się projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (B890). Nowelizacja rozporządzenia jest konieczna z uwagi na zmiany w ustawie z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, która wprowadza możliwość udzielania porad za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość (np. za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej, wideokonferencji) także poza stanem epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

W aktualnej wersji projektu znajduje się zapis zobowiązujący samorządy do zapewnienia w pomieszczeniu, w którym jest udzielane takie poradnictwo, słuchawek wraz z mikrofonem. W odpowiedzi Związek Powiatów Polskich zaprotestował przeciwko obciążaniu powiatów kolejnymi kosztami.

–  Oczywiście wiedzą państwo, że my się absolutnie z tym zgodzić nie możemy – mówiła mec. Patrycja Grebla-Tarasek. – Chociażby dlatego, że od lat zwracamy państwu uwagę, że ta kwota jest znacząco niedoszacowana. A państwo dorzucają nam kolejne zadanie polegające na konieczności zakupu tych słuchawek. I niestety, to nie jest zakup tylko jednych słuchawek, a co najmniej 5 kompletów dla każdej osoby, która udziela porad w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej. I też będzie tak, że co roku te osoby będą się wymieniać, więc co roku będziemy zmuszeni do zakupu tych słuchawek. W związku z tym oceniamy ten projekt dwutorowo: po pierwsze, jeżeli chodzi o porady zdalne, to jak najbardziej się z tym zgadzamy i uważamy, że to jest słuszny kierunek. Niemniej jednak uważamy, że Ministerstwo Sprawiedliwości powinno w jakiś sposób sfinansować koszty, które musimy w związku z tym ponieść.

Zespół nie opiniował projektu ze względu na zapowiedź przedstawicielki strony rządowej o możliwych zmianach w dokumencie.

– Jeżeli chodzi o drogę uzgodnień, dostaliśmy jedną uwagę z Ministerstwa Edukacji, którą w całości będziemy uwzględniać – zapowiedziała. – Generalnie uzgodnienia są zakończone, ale w toku konsultacji, wczoraj po południu, dostaliśmy jeszcze stanowisko Rady Działalności Pożytku Publicznego i musimy się z nim zapoznać oraz do niego odnieść. I dzisiaj, dosłownie 15 minut przed naszym spotkaniem, dostaliśmy stanowisko Naczelnej rady Adwokackiej i jest duża szansa, że będziemy się w jakimś zakresie do niego przychylać. Także to rozporządzenie jeszcze może ulec zmianie.

Zespół uzgodnił, że w przypadku przesłania stronie samorządowej ostatecznej wersji projektu do 22 września, godz. 12.00, zostanie on zaopiniowany na najbliższym posiedzeniu plenarnym KWRiST.

O środkach na ochronę ludności i obronę cywilną

Zespół kontynuował dyskusję z sierpniowego posiedzenia, dotyczącą podziału środków w ramach programu ochrony ludności i obrony cywilnej.

– Od tego czasu wiele się zdarzyło, ale wciąż nieustannie mamy problem z wdrażaniem tych środków, z realizacją tych projektów – mówił Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich.

Wśród poruszonych zagadnień była m.in. kwestia zakupu środków transportu i komunikacji.

– Asortyment, który może być zakupywany z programu ochrony ludności w 2025 i 2026 r. – teraz mówimy o 2025 – powinien wpisywać się w zadania i obszary zadaniowe, które są wymienione w programie ochrony ludności – tłumaczył przedstawiciel strony rządowej. – One są przyjęte przez Radę Ministrów w załączniku do uchwały, są opisane w niektórych przypadkach szeroko, w niektórych przypadkach bardzo szczegółowo, nawet z liczbą pojazdów; i główne wątpliwości, które powstały przy pojazdach, były w zakresie obszaru drugiego, czyli doposażenia, zabezpieczenia logistycznego, zapewnienia ciągłości dostaw. Uznaliśmy, że w przypadku gdyby wydatkować te środki na pojazdy, to w obszarze drugim sam zakup pojazdu mógłby spowodować, że zbyt duża część środków będzie przeznaczona na pojazdy, a zbyt mała na doposażenie masy magazynowej, czyli tych środków, magazynów obrony cywilnej, magazynów przeciwpowodziowych, urządzeń do zapewnienia ciągłości dostaw, np. prądu elektrycznego. I z tego powodu Minister Spraw Wewnętrznych, korzystając z ustawowej kompetencji do koordynacji wdrażania programu, wyłączył możliwość zakupu w obszarze drugim pojazdów. Początkowo były to wszystkie pojazdy, ale po szybkiej konsultacji z urzędami wojewódzkimi, które się konsultowały z jednostkami samorządu, wyłączenie to zostało poluzowane i dopuszczone zostały pojazdy, które są przewidziane w takim wykazie asortymentu magazynowanego dla ochrony ludności. I w ten sposób dopuszczone zostały pojazdy specjalistyczne, np. chłodnie, beczkowozy czy pojazdy do zaopatrzenia w wodę oraz maszyny budowlane, koparki, ładowarki. Wciąż nie jest dopuszczalne w 2025 roku, w obszarze drugim, nabywanie pojazdów Straży Pożarnej oraz zdecydowanie pojazdów osobowych oraz wszelkiego rodzaju urządzeń półciężarowych typu pick-up i autobusów. W naszej ocenie nie jest to najpilniejszy zakup, jeżeli chodzi o uzupełnianie zdolności podmiotów ochrony ludności.

W imieniu Związku Powiatów Polskich głos zabrała Bernadeta Skóbel. Oprócz zwrócenia uwagi na problematyczne kwestie, zapowiedziała podjęcie przez organizację dalszych kroków w tym temacie.

– Z tych wszystkich uwag samorządów, które teraz wpływają, my na pewno przygotujemy jakieś bardziej oficjalne wystąpienie – mówiła. – Z naszej strony jest oczekiwanie, żeby jednak w trybie pilnym znowelizować przepisy ustawy o finansach publicznych, w taki sposób, żeby środki dedykowane na rok 2025 mogły być wydatkowane w terminie późniejszym, a nie do końca roku. Na pewno będę oczekiwała tego, żeby była odpowiedzieć ze strony rządowej, czy w ogóle jest to możliwe i czy jest w ogóle rozważane. To jest dla nas główna kwestia. Natomiast, z tych wszystkich problemów, które zgłaszają nasze samorządy, przygotujemy wystąpienie pisemne.

Zespół zadecydował, że jeszcze przed posiedzeniem plenarnym zostanie zorganizowane spotkanie z udziałem samorządowców i wojewodów.

Inne sprawy ujęte w porządku obrad

W porządku obraz znalazł się projekt ustawy o wdrażaniu Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (UD267). Z powodu braku nowej wersji dokumentu – po uzgodnieniach międzyresortowych i konsultacjach społecznych – uzgodniono, że będzie on opiniowany w trybie obiegowym do 22 września, godz. 15.00. Projekt otrzymał wcześniej pozytywną opinię Zespołu ds. Międzynarodowych Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej.