Ze względu na trwającą w Ukrainie wojnę, Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego zbiera się na nadzwyczajnych posiedzeniach, by omówić bieżącą sytuację. W czwartek, 10 marca członkowie Komisji dyskutowali o rozwiązaniach zawartych w projekcie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.
Posiedzeniu przewodniczył sekretarz stanu w MSWiA, Paweł Szefernaker.
Na początku posiedzenia przyznał, że procedowana ustawa jest w 99 procentach wspólnym działaniem rządu i samorządu. Przyznał, że w ostatnich dwóch tygodniach udało się rozwiązać wiele problemów.
Paweł Szefernaker odniósł się również do pojawiających się wątpliwości strony samorządowej, czy samorządy otrzymają wsparcie finansowe od rządu. Przewodniczący KWRiST zaznaczył, że ustawa najpewniej wejdzie w życie w sobotę lub niedzielę. Póki co samorządy otrzymały od rządy tyle środków, ile było możliwe. Inne środki pieniężne będą przekazane w poniedziałek, po wejściu w życie ustawy. Według zapowiedzi w skali całego kraju będzie to kilka mld zł. Paweł Szefernaker poprosił również stronę samorządową o powtrzymanie się od informowania mediów na temat rzekomego braku pieniędzy.
Przewodniczący odniósł się również do kwestii zmniejszenia kwot, jakie mają być przekazane samorządom. Potwierdził, że będzie to 40 zł da osób prywatnych oraz dla innych miejsc zorganizowanych przez samorządy. Początkowa kwota, 120zł, w związku ze skalą problemu, nie może zostać utrzymana. Zapewnił jednak, że wszystkie dotychczasowe umowy zostaną dotrzymane. Zapowiedział również powrót do tego tematu rozmowy za 48 godzin.
Jak zaznaczył Paweł Szefernaker, wszyscy muszą reagować na bieżąco. Dziś największą bolączką jest to, że w dużych miastach i województwach, na dworcach wiele osób chce udać się do innych krajów. Zostaną też zorganizowane transporty do partnerskich miast w innych krajach.
Paweł Szefernaker mówił też o relokacji wewnętrznej – konieczne jest bowiem przekonanie uchodźców do wybierania również mniejszych miejscowości jako destynacji. Zaznaczył, że teraz chęć transportu do bezpiecznego miejsca jest coraz większa, więc są sygnały, że jest szansa, by coraz więcej osób trafiało do mniejszych miejscowości. Wojewodowie aktualizują obecnie bazę łóżek w danym województwie. Skierował prośbę do strony samorządowej, by poszczególne JST kontaktowały się w ramach danego województwa w tej sprawie. Przygotowane są też autokary do przewożenia osób.
Jak podkreślił, nie wiadomo, jak potoczy się wojna. Być może zajdzie potrzeba, by zmierzyć się z kolejną falą osób docierających do Polski. Poprosił, by w piątek w województwach odbyły się spotkania sztabów kryzysowych i by we współpracy z samorządami ustalić, gdzie na masową skalę można przyjąć uchodźców. „Musimy być przygotowani. Zrobimy wszystko, by rząd wyposażył te miejsca w potrzebne sprzęty” – mówił Paweł Szefernaker.
Poprosił również samorządy o aktywne działania z państwami partnerskimi innych krajów – cała Europa otworzyła się na przyjmowanie uchodźców i należy z tego skorzystać.
Podczas posiedzenia omówiono również przygotowania do uruchomienia systemu PESEL dla uchodźców. Pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa poprosił, by samorządy włączyły się w akcję informowania o tym, co naprawdę dzieje się w Ukrainie i jakie może to mieć konsekwencje. Jeśli chodzi o system PESEL, przygotowano wycenę zadań zleconych. Za wydawanie PESEL i profilu zaufanego samorządy otrzymają kwotę zbliżoną do tej przysługującej za 30 minut pracy – będzie to ok. 15 zł. Każde zrobione zdjęcie będzie natomiast wyceniane na 31zł. Resort planuje uruchomienie systemu w niedzielę. W piątek i sobotę odbędą się konieczne szkolenia. W ciągły trybie będzie też prowadzony webinar, podczas którego będzie można zadawać pytania i zgłaszać pojawiające się problemy. Rząd planuje dostarczyć potrzebny sprzęt do stacji stacjonarnych i mobilnych.
Dyskusja dotyczyła również organizowania transportu uchodźców w ramach wewnętrznej relokacji. Opinie na temat działania systemu były podzielone.
Mec. Bernadeta Skóbel ze Związku Powiatów Polskich poruszyła kwestię porozumień w sprawie zapewnienia miejsc noclegowych zawieranych pomiędzy wojewodami i powiatami. Zaapelowała o koordynowanie ich treści na poziomie MSWiA, by były jednolite. Ramowy wzór porozumienia powinien w jej opinii dopuszczać również możliwość ryczałtowego rozliczania. Niektóre powiaty są już bowiem na granicy możliwości finansowania. Konieczna jest możliwość otrzymania dotacji w formie zaliczki. Niektóre powiaty wyczerpały już możliwości korzystania z rezerwy. Pojawia się zatem ryzyko, że nie będą w stanie wykonywać zadań publicznych. Bernadeta Skóbel zgłosiła również postulat, by do spotkania na temat bazy miejsc noclegowych w danym województwie dołączyli przedstawiciele powiatów. Paweł Szefernaker zgodził się co do konieczności ujednolicenia tekstu porozumień. Wojewoda Małopolski zapewnił, że powołany zostanie zespół, a zasady porozumień zostaną zmienione. Podziękował też za uwagi zgłaszane przez powiaty i dobrą komunikację.
Poinformowano również, że Polska wystąpiła do Unii Europejskiej w ramach mechanizmu, który pozwala na pozyskiwanie łóżek szpitalnych. Póki co nie ma mocnego odruchu w tej sprawie – przede wszystkim dlatego, że państwa same nie wiedzą, ile łóżek one same będą potrzebowały. Paweł Szefernaker zapewnił jednak, że Agencja Rezerw Strategicznych pozyskuje partnerów, co z kolei może pozwolić na zakup dodatkowych łóżek.
Strona samorządowa pytała, czy samorządy będą miały obowiązek kontroli mieszkańców, którzy przyjmują uchodźców w swoich domach. Zdaniem rządu to bardzo delikatna sprawa. Podano jednak przykład Warszawy, gdzie urzędnicy z pomocy społecznej sprawdzają osobiście miejsca zgłoszone do bazy miejsc.
Sekretarz strony samorządowej KWRiST, Marek Wójcik zadeklarował chęć rozmowy ze strony samorządów na temat drugiej ustawy, która będzie precyzowała szczegóły i pojawiające się ewentualne błędy.
Podczas posiedzenia Komisji, poruszono również kwestię zdrowotne w odniesieniu do obywateli Ukrainy. Strona samorządowa pytała o leki, wydawanie recept i szczepienia. Do pytań ustosunkował się wiceminister zdrowia, Waldemar Kraska. Przyznał, że sytuacja ze szczepieniami w Ukrainie nie jest najlepsza. Zarówno jeśli chodzi o szczepienia przeciwko chorobom wieku dziecięcego, jak i szczepienia przeciwko COVID-19. 2 lata temu w Ukrainie pojawiło się duże ognisko odry. Ustawa o chorobach zakaźnych przewiduje, że dziecko przyjezdne do Polski może być zaszczepione dobrowolnie w okresie do 3 miesięcy od przyjazdu. Po 3 miesiącach musi być szczepione obowiązkowo. Uchylanie się od tego obowiązku nakłada na rodziców karę. Waldemar Kraska przyznał, że zainteresowanie szczepieniami niestety jest niewielkie. Strona samorządowa zaproponowała rozważenie, czy szczepienia dzieci nie powinny być obowiązkowe, aby mogły one uczęszczać do przedszkoli. Prezydent Sopotu poprosił też o pilne wytyczne dla NFZ w zakresie recept na specjalistyczne leki. Jako konieczne uznał również wytyczne co do przyjmowania do lekarzy specjalistów po raz pierwszy poza kolejnością.
Starosta Poznański, Jan Grabkowski podniósł kwestię zmiany ryczałtów i wyceny procedur medycznych. W przeciwnym razie samorządy będą finansować szpitale ze swoich budżetów. Inną zgłoszoną przez niego sprawą była ewentualna możliwość przekazania dla uchodźców akademików, które niedługo zostaną zwolnione przez studentów. Zwrócił również uwagę, że policja przepytuje uchodźców w punktach recepcyjnych w sprawie zbrodni dokonywanych w Ukrainie. Zdaniem Starosty to zdecydowanie za szybko i naraża to ludzi na dodatkowy stres.
Bernadeta Skóbel poprosiła także o szczegółowe dane na temat sposobu, w jaki szpitale będą się rozliczały z NFZ. Temat będzie bowiem poruszony podczas posiedzenia Zespołu ds. Zdrowia w poniedziałek.
Na koniec Paweł Szefernaker podziękował wszystkim pracownikom samorządowym i osobom pracującym w urzędach za pracę w tym trudnym czasie.
