Przyzwyczailiśmy się do tego, że ochrona środowiska jest wszechobecna. Jednostki samorządu terytorialnego budują oczyszczalnie ścieków, zakłady przemysłowe zakładają na kominach specjalne filtry, pojazdy samochodowe muszą spełniać coraz bardziej restrykcyjne normy emisji spalin, w naszych domach segregujemy odpady. Do tej pory jednak z ochroną środowiska nie wiązaliśmy otaczających nas zapachów. Zmieni się to w momencie uchwalenia ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej, którego założenia trafiły właśnie do zaopiniowania przez Zespół ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Podjęcie prac nad tym – nie regulowanym do tej pory w jednym akcie prawnym – zagadnieniem wynikło z obserwacji, iż kierowane do Inspekcji Ochrony Środowiska skargi na uciążliwość zapachową stanowią obecnie około 50% wszystkich skarg dotyczących zanieczyszczenia powietrza. Jak wskazują projektodawcy źródłem uciążliwości zapachowych są najczęściej obiekty produkcji zwierzęcej (duże fermy trzody chlewnej, drobiu, zwierząt futerkowych, ubojnie), stosowanie nawozów naturalnych, procesy oczyszczania ścieków, unieszkodliwiania i odzysku odpadów oraz zakłady przemysłowe, takie jak mleczarnie, cukrownie, garbarnie, bazy i stacje paliw, jak również zakłady chemiczne o określonym profilu produkcji. Projektodawcy konstatują, iż ujęcie subiektywnych odczuć, jakimi są pejoratywne wrażenia zapachowe, w formie obiektywnych i właściwych w każdych warunkach standardów i procedur jest zadaniem bardzo złożonym, a jednocześnie społecznie pożądanym.
Aby wyjść naprzeciw owemu społecznemu pożądaniu projektodawcy proponują by w przypadku wystąpienia uciążliwości zapachowej możliwe było zainicjowanie postępowania w sprawie ograniczenia lub eliminacji uciążliwości zapachowej (z urzędu lub na wniosek złożony przez sołtysa lub co najmniej 10% mieszkańców sołectwa). Postępowanie w sprawie uciążliwości zapachowej powodowanej powszechnym lub zwykłym korzystaniem ze środowiska będzie prowadził wójt (burmistrz, prezydent miasta), natomiast w zakresie innym niż powszechne lub zwykłe korzystanie ze środowiska, będzie ono prowadzone przez organ właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska.
W trakcie postępowania właściwy organ przeprowadzi wizję lokalną z udziałem wszystkich zainteresowanych i ekspertów dla przesądzenia o konieczności wykonania oceny zapachowej powietrza przez grupę pomiarową. Grupą pomiarową będzie zaś… grupa osób, których sprawność sensoryczna była kontrolowana zgodnie z wymogami odpowiedniej Polskiej Normy. Osoby takie zatrudniane będą w wyspecjalizowanych podmiotach akceptowanych przez Polskie Centrum Akredytacji działające w porozumieniu z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska.
Jeżeli w wyniku przeprowadzenia oceny jakości zapachowej powietrza stwierdzone zostałoby występowanie uciążliwości zapachowej, właściwy organ wda decyzję, w której ustali działania, jakie mają być podjęte dla eliminacji lub ograniczenia ww. uciążliwości, biorąc pod uwagę wnioski i dowody przedstawione przez podmiot prowadzący działalność powodującą tą uciążliwość, uwzględniając warunki techniczne, ekonomiczne oraz interes społeczny. Przed wydaniem decyzji organ musiałby zasięgnąć opinii wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska w zakresie działań, jakie mają być podjęte dla eliminacji lub ograniczenia uciążliwości zapachowych.
Decyzja ta będzie zobowiązywać podmiot odpowiedzialny za emisje do podjęcia działań mających na celu eliminację lub ograniczenie uciążliwości zapachowej, w szczególności do:
1) zmiany procedur postępowania z materiałami i substancjami wonnymi,
2) zmiany procesu produkcyjnego poprzez zastosowanie w cyklu produkcyjnym substancji i materiałów o mniejszej uciążliwości zapachowej,
3) hermetyzacji procesu,
4) stosowania urządzeń eliminujących odory,
5) dezodoryzacji,
6) zastosowania najlepszych dostępnych technik w rozumieniu ustawy – Prawo ochrony środowiska.
Przewiduje się wprowadzenie dodatkowych bodźców ekonomicznych w postaci możliwości nakładania kar administracyjnych.
Proponowane rozwiązanie niewątpliwie stanowi novum w polskim porządku prawnym. Sugerujemy głębokie zastanowienie się nad kierunkami zmian polskiego prawa administracyjnego i obejmowania przez nie coraz to nowych obszarów, zastrzeżonych do tej pory prawu cywilnemu.
