Nie da się pogodzić z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego stanowiska organów administracji, według którego wymieniona w mandacie karnym ilość punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego ma charakter czysto informacyjny.

 Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Hyla ( spr. ) Sędziowie: Sędzia NSA Anna Orłowska Sędzia WSA Felicja Kajut Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Hanna Tarnawska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2012 r. sprawy ze skargi P. B. na decyzję [...] z dnia 5 października 2011 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. orzeka, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana, 3. zasądza od [...] na rzecz skarżącego P. B. kwotę 200 ( dwieście ) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

 Uzasadnienie

Pismem z dnia 24 marca 2009r. Komendant Wojewódzki Policji skierował do Starosty wniosek o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami w ramach posiadanych uprawnień w stosunku do P. B. Z treści decyzji wynika, że w okresie krótszym niż 12 miesięcy, a konkretnie w dniach 29 grudnia 2008r. i 3 marca 2009r. P.B. wielokrotnie naruszył przepisy ruchu drogowego, otrzymując w związku z powyższym 29 punktów karnych. Decyzją z dnia 31 marca 2009r. Komendant Miejski Policji skierował P. B. na badania psychologiczne z powodu przekroczenia liczby 24 punktów. W dniach 17 kwietnia 2009r. i 28 kwietnia 2009r. strona złożyła w Urzędzie Miejskim oraz w Starostwie Powiatowym wnioski o zawieszenie postępowania w sprawie kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji do kierowania pojazdem, działając w oparciu o art. 97 k.p.a. oraz załączając do pism wnioski o uchylenie mandatu karnego [...] nr [...], skierowane do Sądu Rejonowego. Postanowieniem z dnia 20 maja 2009r. Komendant Wojewódzki Policji orzekł o zawieszeniu postępowania zgodnie z wnioskiem strony. Postępowanie to zostało podjęte w dniu 17 maja 2010r., po wydaniu w dniu 4 kwietnia 2009r. prawomocnego orzeczenia o odmowie uchylenia mandatu karnego seria [...] nr [...] przez Sądu Okręgowy w Olsztynie (sygn. akt VII Waz 408/09). Decyzją z dnia 18 czerwca 2010r. Prezydent Miasta orzekł o zatrzymaniu P. B. prawa jazdy kategorii A,B,C,B+E,C+E dokument nr [...] druk nr: [...] do czasu dostarczenia przez stronę badań psychologicznych i zaświadczenia o zdaniu egzaminu sprawdzającego kwalifikacje. W dniu 9 września 2010r. P. B. został zawiadomiony o wszczęciu postępowania w sprawie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdem silnikowym, w związku z niepoddaniem się badaniu psychologicznemu. Strona poddała się przedmiotowemu badaniu, dostarczając w dniu 21 października 2010r. do Wydziału Komunikacji Urzędu Miasta orzeczenie nr [...] z dnia 13 października 2010r., stwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.

Decyzją Prezydenta Miasta z dnia 8 czerwca 2011r. nr [...] P. B. został skierowany na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami silnikowymi w zakresie prawa jazdy kategorii CE, C, A, B.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł P. B. wskazując, że w jego ocenie sprawa powinna zostać umorzona, ponieważ od czasu popełnienia wykroczenia, to jest od początku roku 2008, nie był on informowany o stanie sprawy, przez co myślał, że wykroczenie przedawniło się. Podniósł również, że liczba punktów karnych wskazanych na druku mandatu [...] nr [...], wystawionego w związku z popełnieniem wykroczeń drogowych w dniu 3 marca 2009 r. różni się od ilości punktów, która została wpisana do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego.

Decyzja z dnia 5 października 2011 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu Samorządowe Kolegium Odwoławcze odniosło się do argumentów skarżącego i wskazało, że wbrew jego twierdzeniom mandat w części dotyczącej nałożenia punktów karnych nie ulega przedawnieniu. Regulacje dotyczące usuwania punktów karnych zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. z 2002 r., nr 236, poz. 1998 ze zm.). I tak § 6 tego rozporządzenia stanowi, że organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji punkty przyznane na podstawie wpisu ostatecznego jeżeli od dnia popełnienia naruszenia upłynął rok, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które liczba punktów ostatecznych i wpisanych tymczasowo przekroczyła 24 punkty. W niniejszej sprawie P. B. otrzymał w ciągu roku liczbę punktów równą 29, stąd też nie mogły one zostać usunięte.

Następnie organ wyjaśnił, iż organem właściwym do prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego jest Policja, w związku z czym Kolegium nie może w żadnym stopniu wpływać lub kwestionować liczby punktów, która została do tej ewidencji wpisana. Kontrola prawidłowości prowadzenia ewidencji nie należy bowiem do właściwości Kolegiów. Z tego powodu organy administracji są związane ustaleniami poczynionymi w tym przedmiocie przez Komendanta Wojewódzkiego Policji, co zobowiązuje je do kierowania na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji wszystkich osób, które otrzymały co najmniej 24 punkty karne za popełnienie wykroczeń drogowych.

Skargę do Sądu wniósł P. B. domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji w całości. Skarżący wskazał, że gdyby wiedział, iż otrzyma większą liczbę punktów niż wskazana na mandacie karnym, nigdy nie zgodziłby się na jego przyjęcie i próbowałby udowodnić przed sądem swoją niewinność. P. B. podkreślił również, iż w jego przekonaniu punkty karne uległy przedawnieniu wraz z grzywną nałożoną mandatem. Zdaniem skarżącego sytuacja, w której punkty karne nie ulegają przedawnieniu jest niezgodna z ogólnymi zasadami sprawiedliwości.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 154, poz. 1270 ze zm.), Sąd rozstrzygając sprawę w granicach danej sprawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługiwała na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem prawa.

W pierwszym rzędzie należy stwierdzić, że nie da się pogodzić z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego stanowiska organów administracji orzekających w niniejszej sprawie, według którego wymieniona w mandacie karnym ilość punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego ma charakter czysto informacyjny.

Mandat karny stanowi bowiem jedną z form rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Jest on aktem, który stanowi reakcję Państwa na popełnienie czynu mającego cechy wykroczenia, nakładając określone sankcje na sprawce tego czynu.

Zgodnie z §4 ust. 1 pkt 2 lit. rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. nr 20 poz. 201 ze zm.) funkcjonariusz, nakładając na sprawcę wykroczenia mandat karny kredytowany na odcinku "C" formularza:

a) wpisuje wysokość nałożonej grzywny,

b) oznacza rodzaj mandatu oraz wypełnia rubryki dotyczące ukaranego zgodnie z opisem; w razie niemożności stwierdzenia numeru PESEL wpisuje się datę urodzenia ukaranego,

c) wpisuje rodzaj i charakter wykroczenia oraz kwalifikację prawną,

d) w przypadku naruszenia przepisów o ruchu drogowym, wpisuje liczbę punktów przewidzianych za to naruszenie na podstawie odrębnych przepisów,

e) wpisuje swój numer służbowy, datę nałożenia mandatu oraz składa swój podpis.

Zatem wpisanie w mandacie liczby punktów przewidzianych za dane naruszenie przepisów o ruchu drogowym stanowi obowiązek funkcjonariusza uprawnionego do nałożenia mandatu. Liczba punktów określona w mandacie karnym stanowi sankcję związaną z naruszeniem prawa o ruchu drogowym podobnie jak i nałożona mandatem grzywna. Ujęcie jej w prawomocnym akcie mającym charakter rozstrzygnięcia opatrzonego autorytetem władzy publicznej czyni niemożliwym uznanie ustalonej w mandacie liczby punktów za całkowicie niewiążącą.

Podzielić równocześnie należy stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego co do tego, że weryfikacja ilości punktów wpisanych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego nie jest ich zadaniem, a należy wyłącznie do organów policji.

Art. 9 k.p.a. stanowi natomiast, że organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie NSA strona zainteresowana wykreśleniem punktów z ewidencji może zwrócić się o podjęcie takiej czynności, a w razie bezczynności organu skorzystać ze skargi do sądu administracyjnego w trybie przewidzianym w art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. (por. wyroki NSA z dnia 13 lipca 2006 r., sygn. akt I OSK 1087/05 oraz z dnia 18 sierpnia 2010r. sygn. akt 1388/09 Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych orzeczenia.nsa.gov.pl).

Organy administracji prowadzące postępowanie w przedmiocie skierowania skarżącego na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji, stwierdzając rozbieżność między ilością punktów obciążającą skarżącego według wniosku Policji i ilością punktów ustalonych za popełnienie tych samych wykroczeń w mandacie karnym powinny udzielić skarżącemu, zgodnie z art. 9 k.p.a. wskazówek dotyczących możliwości i sposobu domagania się usunięcia wpisu punktów karnych z ewidencji oraz przysługującej mu w tym zakresie ochrony sądowej. Rozstrzygnięcie żądania skarżącego co do usunięcia punktów z ewidencji stanowiłoby kwestię prejudycjalną dla rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie skierowania na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami.

Wskutek zaniechania udzielenia skarżącemu takiego pouczenia, nie skorzystał on z przysługujących mu środków ochrony, zmierzających do zgodnego z prawem ustalenia ilości przypisanych mu punktów związanych z naruszeniami prawa o ruchu drogowym.

W tej sytuacji będąca przedmiotem zaskarżenia decyzja musiała być uznana za wydaną z naruszeniem art. 9 k.p.a., mogącym mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

W tym stanie sprawy Sąd orzekł na podstawie art. 145§1 ust. 1 lit. c p.p.s.a. jak w sentencji wyroku.

Ponownie rozpatrując sprawę organ administracji drugiej instancji wyznaczy skarżącemu, który z niniejszego wyroku uzyskał informację o przysługujących mu środkach ochrony, termin 1 miesiąca do skorzystania z możliwości wystąpienia do Komendanta Wojewódzkiego Policji o usunięcie punktów z ewidencji. W razie skorzystania z tej możliwości przez skarżącego, postępowanie w rozpatrywanej sprawie powinno zostać zawieszone na podstawie art. 97§1 pkt 4 k.p.a. do czasu ostatecznego ustalenia ilości punktów przypisanych skarżącemu.

Wobec uwzględnienia skargi o kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.

Jednocześnie na mocy art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł, iż zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Źródło: III SA/Gd 37/12 - Wyrok WSA w Gdańsku (orzeczenie prawomocne)