Kolej staje się dominującym środkiem transportu obsługującym największe porty lotnicze w Polsce. Z opublikowanego opracowania „Połączenia kolejowe na lotniska – wykorzystanie i efektywność 2019–2024” wynika, że w 2024 roku pasażerowie 9 z 15 krajowych portów lotniczych mogli skorzystać z bezpośredniego lub prawie bezpośredniego połączenia kolejowego. Zjawisko to, napędzane dynamicznym rozwojem infrastruktury, nie tylko wspiera zrównoważoną mobilność i ogranicza ruch samochodowy wokół aglomeracji, ale także zapewnia codzienny transport mieszkańcom regionów, w których zlokalizowane są lotniska.

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) zauważa, że w ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój kolejowych połączeń do największych lotnisk, co przekłada się na wyraźny wzrost liczby pasażerów wybierających ten środek transportu. Według ekspertów, inwestycje w połączenia kolejowe przy portach lotniczych obsługujących ponad 3 mln pasażerów rocznie są w pełni uzasadnione, w tym ze względów ekonomicznych.

Największą efektywnością i popularnością cieszą się połączenia w aglomeracjach, gdzie kolej jest zintegrowana z miejskim systemem transportowym:

1. Kraków-Balice: To połączenie jest niekwestionowanym liderem. W 2024 roku ze stacji kolejowej korzystało średnio 6,9 tys. osób dziennie, co stanowi niemal co piątego pasażera lotniska. Efektywność jest rekordowa – na każdy pociąg przypadało aż 98 pasażerów, czyniąc to połączenie najbardziej efektywnym w kraju.
2. Warszawa-Chopin: Połączenie na Lotnisko Chopina stanowi integralną część miejskiego systemu transportowego, charakteryzującą się niską ceną biletu (4,40 zł) i krótkim czasem przejazdu z centrum (20–25 minut). W 2024 roku ze stacji korzystało średnio 3,2 tys. pasażerów dziennie.
3. Gdańsk Port Lotniczy: Stacja, połączona z Pomorską Koleją Metropolitalną, obsługiwała w 2024 roku około 3,1 tys. osób dziennie. W latach 2019–2024 zanotowano tu wyraźny wzrost efektywności – z 21 do 31 pasażerów na pociąg, co świadczy o rosnącej roli kolei w regionie. 

Koniec 2023 roku przyniósł uruchomienie nowych linii kolejowych do lotnisk w Katowicach-Pyrzowicach i Rzeszowie-Jasionce. Choć obecnie z pociągów tych korzysta średnio 13–14 osób na jedno zatrzymanie, eksperci dostrzegają w nich znacznie większy potencjał dowozowy, wynikający z rosnącej liczby pasażerów na tych lotniskach. Sukces tych linii zależy od odpowiedniej promocji i koordynacji rozkładów jazdy z rozkładami lotów.

Połączenia kolejowe funkcjonują również przy mniejszych portach regionalnych, takich jak Szczecin-Goleniów, Lublin i Szymany. Choć liczba pasażerów jest tam relatywnie niewielka (sięga kilkudziesięciu osób dziennie), a kursy do najmniejszego lotniska w Olsztynie-Szymanach odbywały się tylko w wybrane dni tygodnia, rodzi się pytanie o przyszłość tych połączeń. Niska frekwencja stawia pod znakiem zapytania ich opłacalność ekonomiczną, jednak ich rola w mobilności lokalnej jest nieoceniona.

Analiza danych dotyczących biletów ukazuje, że kolej lotniskowa pełni znacznie szerszą funkcję niż tylko obsługa pasażerów samolotów. Duży udział biletów okresowych (ponad 39% podróży na stacjach Pyrzowice Lotnisko i Modlin w ramach specjalnej oferty „Bilet Lotniskowy”) wskazuje, że kolej stanowi realną alternatywę dla samochodu w codziennych dojazdach.

To potwierdza znaczenie kolei w codziennej mobilności mieszkańców regionu oraz pracowników lotnisk, co ma pozytywny wpływ na zmniejszenie natężenia ruchu drogowego w aglomeracjach.

Pomimo dynamicznego rozwoju sieci kolejowej, dwa duże lotniska regionalne – Wrocław-Strachowice i Poznań-Ławica – wciąż nie mają bezpośredniego dostępu do kolei. Jest to jedno z kluczowych wyzwań dla zrównoważonej mobilności w Polsce.

Podsumowując, tam, gdzie kolej jest zintegrowana z siecią aglomeracyjną (Kraków, Warszawa, Gdańsk), osiąga ona najwyższą efektywność – zarówno ekonomiczną, jak i środowiskową. Rodzi to debatę, czy priorytetem powinny być inwestycje w połączenia do dużych portów bez dostępu do kolei, czy też utrzymywanie połączeń do mniejszych lotnisk ze względu na ich rolę w transporcie regionalnym.

Więcej informacji na temat komunikacji lotniskowej znajduje się w publikacji „Połączenia kolejowe na lotniska – wykorzystanie i efektywność 2019–2024”, która jest dostępna TUTAJ.

Źródło: UTK