Niedźwiedzie wielkanocne z Góry, procesja Bożego Ciała z tradycją dywanów kwietnych w Skęczniewie, procesja emaus i turki w parafii Dobra oraz wykonywanie pisanek techniką drapaną - krasek z Krasnegostawu to nowe wpisy na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Tworzona od 2013 roku lista liczy już 122 pozycje dokumentujące żywe tradycje, zwyczaje i umiejętności przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Nowe wpisy na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego:
Niedźwiedzie wielkanocne z Góry (woj. wielkopolskie)
Zwyczaj o udokumentowanej historii, która sięga 1913 roku. W czasie świąt wielkanocnych przez wieś przechodzi korowód postaci: Baby, Dziada, dwóch Niedźwiedzi, Poganiaczy, Kominiarzy oraz Grajka. W Niedzielę Zmartwychwstania występuje „Stara Ekipa”, w Poniedziałek Wielkanocny natomiast „Młoda Ekipa” (nastolatkowie dopiero zdobywający doświadczenie i aspirujący do „Starej Ekipy”), dzięki czemu tradycja jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Postacie wyróżniają bogate kostiumy, w tym pracochłonne słomiane stroje Niedźwiedzi, przygotowywane kilka tygodni przed świętami. Korowód odwiedza domy mieszkańców i zbiera datki. Szczególną atrakcją jest „murzenie”, czyli brudzenie twarzy sadzą. Dla uczestników udział w pochodzie jest zaszczytem i elementem lokalnej tożsamości.
Procesja Bożego Ciała z tradycją dywanów kwietnych w Skęczniewie (woj. wielkopolskie)
Zwyczaj układania dywanów kwiatowych w parafii pw. Świętej Trójcy w Skęczniewie powstał tuż po II wojnie światowej jako wyraz wdzięczności mieszkańców za ocalenie miejscowości. Rozwinął się dzięki ks. Karolowi Mendeli, który przywiózł inspiracje ze Spycimierza, oraz kolejnych duszpasterzy, wspierających i utrwalających tradycję.
Kilka dni przed uroczystością mieszkańcy gromadzą materiały, przygotowując kwiaty, trociny i wzory. W Boże Ciało cała społeczność (dzieci, dorośli i seniorzy) układa wielometrowe kompozycje z naturalnych materiałów, tworząc pasy o długości kilkuset metrów. Wzory mają charakter religijny, florystyczny i geometryczny, a ich wykonanie wymaga szczególnej precyzji i wspólnego wysiłku. Dla mieszkańców parafii Skęczniew to ważny element budowania poczucia wspólnoty, przekazywany młodszym pokoleniom. Każdego roku udział w przygotowaniach oraz samym wydarzeniu traktowany jest jako zaszczyt i wyraz przywiązania do lokalnego dziedzictwa.
Procesja emaus i turki – straż Grobu Pańskiego w parafii Dobra (woj. wielkopolskie)
W parafii Narodzenia NMP w Dobrej od pokoleń kultywowane są unikatowe zwyczaje wielkanocne. Procesja Emaus wyrusza w Poniedziałek Wielkanocny o 5.30 rano, gromadząc mężczyzn w różnym wieku na 12-kilometrowej wędrówce wokół miejscowości. Pątnicy zatrzymują się przy osiemnastu krzyżach, wykonują symboliczne gesty, modlą się i śpiewają. Wydarzenie nawiązuje do ewangelicznej drogi uczniów do Emaus.
Drugim filarem wielkanocnych obchodów są Turki – Straż Grobu Pańskiego, działająca w Dobrej od 1882 roku. Formacja o wojskowym charakterze pełni wartę od Wielkiego Piątku do Rezurekcji, ubrana w charakterystyczne czerwone mundury wzorowane na umundurowaniu żołnierzy tureckich. Obecność Turków nadaje uroczystościom podniosły nastrój i stanowi nieodłączny element lokalnej tradycji.
Umiejętność wykonywania pisanek techniką drapaną – krasek z Krasnegostawu i okolic (woj. lubelskie)
Kraski to tradycyjne pisanki tworzone poprzez ręczne wydrapywanie wzoru na jajach barwionych w odwarze z łupin cebuli, co nadaje im odcienie czerwieni, brązu i wiśni. Do wykonywania krasek używa się ostrych narzędzi – żyletek, nożyków czy skalpeli. Każdy etap pracy - od doboru jaj po precyzyjne drapanie - odbywa się ręcznie. Tradycja przekazywana jest w rodzinach i lokalnych społecznościach, gdzie zachowuje swój dawny kanon, jednocześnie pozwalając twórcom na indywidualne interpretacje. Wzory przedstawiają motywy geometryczne, solarne, roślinne i religijne, a ich płynne linie i kontrastowe zestawienie kolorów tworzą efekt o wyjątkowym, malarskim charakterze. Kraski pozostają jednym z najbardziej charakterystycznych przykładów lokalnego pisankarstwa w Polsce.
Więcej informacji na temat niematerialnego dziedzictwa kulturowego na stronie: niematerialne.nid.pl
Źródło: MKiDN
