Spółkę z ograniczona odpowiedzialnością może utworzyć każda jednostka samorządu terytorialnego bez względu na jej szczebel. Przedmiot działalności komunalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może dotyczyć sfery użyteczności publicznej oraz wykraczać poza tę sferę (nie dotyczy to spółek z o.o. tworzonych przez powiaty – które na chwilę obecną mogą prowadzić działalność jedynie w sferze użyteczności publicznej).

Powstanie komunalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jednostka samorządu terytorialnego może samodzielnie założyć spółkę lub z innymi podmiotami. W przypadku samodzielnego założenia spółki z o.o. jednostka samorządu terytorialnego staje się jej jedynym właścicielem. O utworzeniu spółki decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmując w tym przedmiocie stosowną uchwałę (art. 18 ust 2 pkt 9) lit f) ustawy o samorządzie gminnym, art. 12, pkt 8) lit g) ustawy o samorządzie powiatowym).

Utworzenie spółki z o.o. wymaga zawarcia umowy spółki lub sporządzenia aktu założycielskiego w formie aktu notarialnego zawierającego co najmniej (art. 157 § 1 KSH):

1. firmę i siedzibę spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. wysokość kapitału zakładowego,
4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
6. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Przy sporządzaniu umowy (aktu założycielskiego) spółki z o.o. gminę reprezentuje jednoosobowo wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub jego zastępca samodzielnie lub z upoważnionym lub z upoważnioną przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osobą. takie pełnomocnictwo musi mieć formę aktu notarialnego gdyż umowa spółki (akt założycielski) wymaga takiej formy. Natomiast powiat reprezentuje dwóch członków zarządu lub jeden członek zarządu wraz z osoba upoważnioną przez zarząd.

Minimalny kapitał zakładowy wynosi 50 000 zł. Wnoszone na pokrycie udziału wkłady, mogą przybrać postać aportu lub środków pieniężnych. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego wnosi do spółki z o.o. aport, przedmiot aportu powinna określić uchwał organu stanowiącego.

Samo zawarcie umowy spółki (sporządzenie aktu założycielskiego)oraz wniesienie wkładów nie kończy procesu powstania spółki z o.o. z udziałem JST. Konieczne jest także:

1. powołanie zarządu

2. ustanowienie rady nadzorczej

3. wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgłoszenia do KRS dokonuje zarząd w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki pod rygorem rozwiązania umowy. Elementy zgłoszenia wymienia art. 166 i 167 KSH. W przypadku gdy JST jest jedynym wspólnikiem zgłoszenie do sądu rejestrowego powinno zawierać jej nazwę, adres, siedzibę oraz wzmiankę że jest jedynym udziałowcem.

Jednostka samorządu terytorialnego będąc wspólnikiem spółki z ograniczona odpowiedzialnością nie odpowiada za jej zobowiązania. jedynie od momentu zawarcia umowy spółki do dnia rejestracji w KRS, za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie JST wraz z innymi wspólnikami i spółką.

Organy spółki z o.o.

1. Zarząd.
   W spółkach z udziałem JST członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Kompetencja ta nie może zostać przekazana żadnemu innemu organowi. Zarząd może być jedno lub wieloosobowy. jest organem prowadzącym sprawy spółki i reprezentującym spółkę.
2. Rada nadzorcza.
   W komunalnych spółkach z o.o. jest ona organem obligatoryjnym. Oznacza to możliwość umownego wyłączenia kontroli sprawowanej przez każdego wspólnika. W przypadku jednostek samorządu kontrolę może sprawować organ wykonawczy JST lub upoważniony pracownik. Członków rady nadzorczej w komunalnej spółce z o.o. nie może być mniej niż trzech. W spółce w której JST dysponuje większością udziałów kadencja rady trwa trzy lata. Natomiast w spółkach z mniejszościowym udziałem JST kadencja rady trwa rok jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Członkowie rady powoływani są uchwałą wspólników o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Członkowie rady powoływani przez JST muszą zdać egzamin o którym mowa w art. 12 ust. 7 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Do zadań rady nadzorczej należy: stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności, ocena sprawozdań zarządu w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty oraz składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.
3. Zgromadzenie wspólników.
   W komunalnych spółkach z o.o. w których JST jest jedynym udziałowcem funkcję zgromadzenia wspólników pełni organ wykonawczy JST. W przypadku wójta – jest on jednoosobowym zgromadzeniem wspólników. Na zgromadzenie wspólników podejmowane są uchwały wspólników, którzy uczestniczą w nim osobiście lub przez pełnomocnika z prawem głosu udzielonym przez wspólnika. Zwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się w terminie 6 miesięcy po upływie roku obrotowego. Natomiast nadzwyczajne w sytuacji gdy bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego. A także gdy wystąpi o to uprawniony organ. Do kompetencji zarządu należy zwołanie zgromadzenia wspólników.

Likwidacja komunalnej spółki z o.o.

Rozwiązanie spółki powodują:

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki,
2. uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,
3. ogłoszenie upadłości spółki,
4. inne przyczyny przewidziane prawem.

Ponadto sąd może orzec rozwiązanie spółki na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki oraz na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji z chwilą wykreślenia z KRS. Likwidacja następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, podjęcia przez wspólników o rozwiązaniu spółki lub z zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej.