Ustawa o samorządzie gminnym w art. 23 ust 1 zawiera katalog obowiązków jakie spełniać musi radny.

Należy wśród nich wymienić:

• kierowanie się dobrem wspólnoty samorządowej gminy
• utrzymywanie stałej więzi z mieszkańcami oraz ich organizacjami,
• przyjmowanie zgłaszanych przez mieszkańców gminy postulatów i przedstawianie ich organom gminy do rozpatrzenia (nie jest jednak związany instrukcjami wyborców).

Identyczny w brzmieniu katalog zawiera art. 21 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym.

Ustawy te, zgodnie z przyjętym modelem wolnego mandatu radnego, nie zawierają natomiast przepisu, który mógłby stanowić podstawę prawną dla rady gminy/rady powiatu do kształtowania (rozszerzania) obowiązków radnego, o których mowa w tych przepisach, np. w drodze postanowień statutu. Materia ta nie należy bowiem do spraw z zakresu działania gminy czy powiatu. Nie obejmuje jej także domniemanie do podejmowania tego rodzaju aktów przez radę gminy/powiatu.

Organy samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o samorządzie gminnym czy to powiatowym mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych, jednakże należy pamiętać że granice swobody prawodawczej rady gminy/rady powiatu w tym zakresie, zakreślone są przez przepisy ustawy o samorządzie gminnym/powiatowym. Rada podejmując uchwałę o statutowych obowiązkach radnego zobowiązana jest zatem do przestrzegania przepisów tych ustaw, powołanych na wstępie. Nie może jednak nakładać obowiązków określonego zachowania czy też postępowania na radnych wchodzących w skład tego organu.

Źródło: Orzecznictwo NSA