W postępowaniu przed sądem administracyjnym w sprawach skarg, których przedmiotem jest uchwała rady gminy, zdolność procesową (art. 26 § 1 w zw. z art. 28 § 1 i art 32 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. z 2012 r. nr 270 ze zm.) ma wójt (burmistrz, prezydent miasta) chyba, że w sprawie zachodzą okoliczności szczególne, których nieuwzględnienie mogłyby prowadzić do pozbawienia rady gminy prawa do ochrony sądowej. Uchwała NSA z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. I OPS 3/12.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wystąpił z wnioskiem o wyjaśnienie, na podstawie art. 36 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) oraz na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270, zwanej dalej P.p.s.a.), czy w postępowaniu przed sądem administracyjnym w sprawach skarg, których przedmiotem jest uchwała rady gminy zdolność procesową ma wójt (burmistrz, prezydent) czy rada gminy, wskazując, że w orzecznictwie sądów administracyjnych ujawniły się wątpliwości co do tego, czy w sprawie ze skargi na uchwałę rady gminy, która jako organ, którego działanie jest przedmiotem skargi, jest stroną w tej sprawie, zdolność sądową i zdolność procesową ma rada gminy, czy wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta).
W uzasadnieniu wniosku wskazano orzeczenia, w których przyjmowano, że w sprawie ze skargi na uchwałę rady gminy czynności w postępowaniu sądowym powinna podejmować rada gminy (jej przewodniczący): wyrok NSA z dnia 1 czerwca 2004 r., sygn. akt OSK 289/04; postanowienie NSA z dnia 14 czerwca 2007 r., sygn. akt II OSK 706/07; wyrok NSA z dnia 6 grudnia 2007 r., sygn. akt II OSK 1456/07; postanowienie NSA z dnia 10 marca 2009 r., sygn. akt II OSK 344/09; wyrok NSA z dnia 16 lutego 2011 r., sygn. akt II GSK 224/10; wyrok NSA z dnia 4 sierpnia 2011 r., sygn. akt II OSK 168/11 oraz orzeczenia, w których przyjmowano, że w sprawie ze skargi na uchwałę rady gminy czynności w postępowaniu sądowym za radę gminy powinien podejmować wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta): wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2010 r., sygn. akt II OSK 387/10; wyrok NSA z dnia 22 listopada 1990 r., sygn. akt SA/Gd 965/90; wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt II OSK 385/05; postanowienia NSA z dnia 13 lutego 2007 r., sygn. akt II OSK 101/07 i II OSK 100/07; postanowienie NSA z dnia 3 grudnia 2007 r., sygn. akt I OSK 1755/07.
Podsumowując uzasadnienie Sąd wskazał, że podmiotem władzy publicznej jest gmina, mająca osobowość prawną. Ma zatem zdolność sądową, dokonuje czynności w postępowaniu sądowym przez organy albo osoby upoważnione do dokonywania czynności w jej imieniu. W strukturze gminy organami są rada jako organ stanowiący i wójt (burmistrz, prezydent) jako organ wykonawczy, zadania i kompetencje tych organów są ustawowo określone i rozdzielone i nie powinny być, bez szczególnego uzasadnienia, przenoszone między nimi. Z ustawy o samorządzie gminnym wynika, że organem który reprezentuje gminę na zewnątrz, w sferze publiczno i cywilnoprawnej, jest wójt a jego kompetencje w tym zakresie nie są zawężone ani ograniczone. Pogląd, iż gmina nie ma jednego organu, który reprezentuje ją na zewnątrz nie jest uprawniony. Takie stanowisko nie oznacza jednak, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym – w szczególnych sytuacjach, na gruncie konkretnej sprawy – w sprawach ze skarg na uchwały rady gminy gmina nie może być reprezentowana w postępowaniu sądowym przez przewodniczącego rady.
Źródło: Orzecznictwo NSA
