Cieszy sukces resortu administracji i cyfryzacji, „gospodarza” projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nazywanym potocznie ustawą o wzmocnieniu możliwości działania samorządów terytorialnych).

Kilka dni temu Stały Komitet Rady Ministrów zaakceptował treść projektu tej ustawy, zawierający między innymi regulacje dotyczące zmian w systemie pomocy społecznej.

Odważne propozycje umożliwiające łączenie jednostek organizacyjnych

W projekcie przewidziano zmiany dotyczące ustaw o pomocy społecznej oraz o wsparciu rodziny i pieczy zastępczej. Proponuje się, aby gmina mogła utworzyć jednostkę organizacyjną pomocy społecznej przez połączenie jej jednostek organizacyjnych ze sfery pomocy społecznej, wsparcia rodziny i pieczy zastępczej. Jeżeli połączenie obejmuje ośrodek pomocy społecznej, inne jednostki organizacyjne działałby w ramach tego ośrodka. Także powiat mógłby utworzyć jednostkę organizacyjną przez połączenie jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, wsparcia rodziny i pieczy zastępczej działających na jego obszarze. Jeżeli połączenie objęłoby powiatowe centrum pomocy rodzinie, inne jednostki organizacyjne działają w ramach tego centrum. Analogiczne możliwości łączenia jednostek przewiduje się także dla samorządu województwa.
Gdyby proponowane zmiany weszły w życie, wówczas osoba kierująca jednostką powstałą w wyniku połączenia obowiązana jest spełniać obowiązujące wymagania do kierowania, co najmniej jedną prowadzoną dotychczas działalnością realizowaną w połączonych jednostkach.  
W przypadku utworzenia jednostki powstałej w wyniku połączenia, osoby zatrudnione na kierowniczych stanowiskach urzędniczych, z wyłączeniem osoby kierującej jednostką, odpowiedzialne za wykonywanie zadań realizowanych dotychczas w połączonych jednostkach obowiązane są spełniać obowiązujące wymagania dla tych stanowisk.

Tym propozycjom sprzeciwiał się resort pracy i polityki społecznej.

Argumentacja była tradycyjna: każda z jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ma zupełnie inne zadania przypisane ustawowo, co uzasadnia ich odrębne funkcjonowanie w ramach odrębnych samorządowych jednostek organizacyjnych. Wskazywano, że konieczność zachowywania odrębności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej uzasadnia specyfika zadań, które te jednostki realizują, różne standardy usług oraz specyfika świadczeniobiorców korzystających z danych usług.
Pojawił się także jeden argument, moim zdaniem, co najmniej dyskusyjny.  Zdaniem resortu pracy i polityki społecznej, nie jest uzasadnione wprowadzanie pełnej dowolności dla jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu wielofunkcyjnych jednostek budżetowych z tego powodu, że… byłyby one mniej identyfikowalne przez samych świadczeniobiorców i byłoby to utrudnieni w dostępie do świadczeń.
Minister pracy i polityki społecznej proponuje wprowadzenie przepisów umożliwiających łączenie jednostek realizujących takie same zadania np. kilku domów pomocy społecznej, kilku ośrodków wsparcia. Uważa, iż najlepszym rozwiązaniem ze wszystkich proponowanych byłaby możliwość łączenia obsługi administracyjno - finansowej niektórych mniejszych jednostek, ale bez możliwości łączenia świadczenia usług w jednej połączonej jednostce.

Tak – resortu administracji i cyfryzacji

Argumentów tych nie podzielił resort administracji i cyfryzacji, wskazując, że proponowane zmiany mają na celu racjonalizację i poprawienie efektywności gospodarowania środkami publicznymi oraz sprawniejsze zarządzanie zadaniami przez samorządy terytorialne.

Tworzenie jednostek wielofunkcyjnych pozwala na lepszą identyfikowalność świadczeniobiorców i łatwiejszą ich dostępność do świadczeń. Możliwe jest kompleksowe wsparcie, a także lepszy przepływ informacji zarówno w zakresie potrzeb świadczeniobiorców jak i oferty i możliwości placówki. Słusznie podkreśla się, że wielofunkcyjna jednostka daje szersze możliwości dostępu do usług potencjalnym świadczeniobiorcom. Dzięki lepszej wymianie informacji samorządy będą mogły sprawniej i efektywniej realizować swoje zadania i racjonalniej wykorzystywać środki publiczne.
Skuteczniej będzie można monitorować wykorzystanie środków z pomocy społecznej, wparcia rodziny i pieczy zstępczej i efektywniej wykorzystywać zasoby kadrowe, majątkowe. Wszystko to prowadzić ma też do podniesienia jakości świadczonych usług.

Minister Administracji i Cyfryzacji krytycznie odniósł się do projektu wprowadzenia regulacji, iż w przypadku połączenia jednostek wsparcia dziennego i placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, muszą one się mieścić w oddzielnych budynkach. Wskazuje, że już w obecnym stanie prawnym nie ma żadnych przeciwskazań, aby różne jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych miały siedzibę w jednym budynku, ponieważ prawna forma działania w żaden sposób tego nie determinuje. Podkreśla, że połączenie jednostek nie będzie miało wpływu na zakres obowiązywania ustawy o pomocy społecznej i ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wymagania określone w tych ustawach wobec pracowników zatrudnionych w połączonych jednostkach pozostają bez zmian. W przypadku połączenia różnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, wsparcia rodziny i pieczy zastępczej w jednostce budżetowej zachowane będą musiały być także standardy przewidziane dla tych jednostek.

Poparcie Stałego Komitetu Rady Ministrów

Kilka dni temu Stały Komitet Rady Ministrów przychylił się do argumentacji ministra administracji i cyfryzacji, które zmierzają do umożliwienia gminom, powiatom i województwom łączenie różnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostek organizacyjnych jst, które są powołane do realizacji zadań określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w jednej jednostce organizacyjnej.

Oznacza to pokonanie kolejnej przeszkody na drodze do wprowadzenia racjonalnych przepisów, pozwalających samorządom na bardziej elastyczne zarządzanie usługami publicznymi oraz wprowadzanie bardziej efektywnych i oczekiwanych oddolnie form wsparcia.

Należy mieć także nadzieję, że proces legislacyjny ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw znacznie przyspieszy, tak, aby zawarte w nim nowe rozwiania mogły wejść w życie z początkiem nowej kadencji samorządów terytorialnych.

Marek Wójcik