Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego w zakresie sprawowania opieki nad zabytkami finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy tym zabytku.

Powyższy obowiązek mieści się w zakresie sprawowanej przez właścicieli opieki i ochrony nad zabytkiem. Ochrona ta polega bowiem w szczególności na zabezpieczeniu i utrzymaniu zabytku w jak najlepszym stanie. Środki finansowe niezbędne na dofinansowanie prac przy zabytkach mogą być pozyskiwane z różnych źródeł: budżet państwa, budżet jednostki samorządu terytorialnego, fundusze UE oraz inne.

Kwestie związane z dotowaniem przez jednostki samorządu terytorialnego prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków regulują głównie art. 81 i 82 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ale odnoszą się one także do pozostałych zapisów powołanej ustawy.

Podstawą przyznania przez jednostkę samorządu terytorialnego dotacji z tytułu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami są zasady udzielania dotacji, określone w uchwale podjętej przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa.

Na kanwie powyższego zagadnienia Kolegia Regionalnych Izb Obrachunkowych podjęły szereg uchwał a co do pewnych kwestii występują różnice interpretacyjne.

Niniejszym więc rozpoczynamy cykl artykułów, w których zostanie szczegółowo omówione zagadnienie dotowania przez samorządy działań w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.