Zasady organizacji, funkcjonowania i finansowania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne określa ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. W ramach systemu działają organy administracji rządowej, właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu (tj. Minister Zdrowia i wojewodowie) oraz jednostki systemu, którymi są: szpitalne oddziały ratunkowe (SOR ) i zespoły ratownictwa medycznego (ZR M), w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego.
Z systemem współpracują służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego: w szczególności jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej (PSP) i jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa wodnego, inne jednostki podległe lub nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Ministra Obrony Narodowej.
Jednostki te udzielają kwalifikowanej pierwszej pomocy osobom znajdującym się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Nadzór nad systemem na terenie kraju sprawuje Minister Zdrowia. Natomiast planowanie, organizowanie i koordynacja systemu oraz nadzór nad systemem na terenie województwa jest zadaniem wojewody. System działa na obszarze województwa na podstawie wojewódzkiego planu działania systemu, sporządzanego przez wojewodę.
Z raportu przygotowanego przez NIK wynika, że w latach 2009-2011 liczba SOR na terenie kraju wzrosła z 221 do 235, a liczba ZR M zwiększyła się z 1455 do 1469. W 2011 r. w 14 szpitalach utworzono również centra urazowe (których zadaniem było zabezpieczenie ciągłości szybkiego postępowania diagnostycznego oraz kompleksowego leczenia w jednym wysokospecjalistycznym szpitalu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Według stanu na 31 grudnia 2011 r. w ewidencji Urzędu Lotnictwa Cywilnego wpisanych było 51 lądowisk przyszpitalnych i 26 „innych miejsc" przyszpitalnych przystosowanych do startów i lądowań, a w ewidencji Lotniczego Pogotowia Ratunkowego – 310 tzw. innych miejsc do lądowania. W żadnym województwie – według stanu na 31 grudnia 2011 r. – nie funkcjonował system powiadamiania ratunkowego zgodny z wymogami określonymi w obecnie obowiązujących w tym zakresie przepisach.
NIK skontrolowała funkcjonowanie systemu ratownictwa medycznego
Zdaniem NIK, system zapewniał szybkie udzielenie pomocy na miejscu zdarzenia osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, transport i leczenie w szpitalnych oddziałach ratunkowych, gdzie obok kontynuacji akcji ratowniczej możliwa była odpowiednia diagnostyka, a następnie podjęcie decyzji o sposobie dalszej terapii. W badanym okresie wzrosła liczba SOR o 6,3 proc., stworzono 14 centrów urazowych, a zakup 23 nowoczesnych śmigłowców EC -135 umożliwił wykonanie misji nocnych, których nie można było wykonywać na dotychczas używanych śmigłowcach Mi-2.
Efektywność działania systemu obniżały jednak stwierdzone nieprawidłowości polegające m.in. na obciążaniu systemu obowiązkami wykraczającymi poza zadania ustawowe, niewystarczającej obsadzie osobowej w przypadku niektórych wyjazdów ZR M, przypadkach przekraczania ustawowego czasu dojazdu na miejsce zdarzenia oraz braku zintegrowanego, jednolitego systemu powiadamiania ratunkowego.
Nadal nie funkcjonuje system powiadamiania ratunkowego
Zadania numeru 112 wypełniają Policja i Straż Pożarna, a kolejny termin jego uruchomienia przesunięto na grudzień 2013 r.
Stwierdzone przez NIK ryzyko to udzielanie świadczeń w SOR wszystkim zgłaszającym się pacjentom, co zdaniem kontrolerów stwarza zagrożenie dla pacjentów, którzy faktycznie potrzebują pomocy ze strony SOR i grozi likwidacją tych oddziałów w sytuacji, gdy na skutek wzrostu kosztów stają się deficytowe dla szpitali: dotyczy to również centrów urazowych i zespołów ratownictwa medycznego.
Źródło: "Sprawozdaniu z działalności NIK w 2012 roku", NIK, 2013
