Stosowanie do art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie drogowym za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. A stawki tych opłat ustala się z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad.
Na gruncie powyższego przepisu Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Kielcach w wyroku z dnia 23 października 2019 r., II SA/Ke 558/19 stwierdził, że za niezgodny z prawem uznać należy podjęty na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym akt prawa miejscowego, co do którego nie sposób ustalić, czy wydający go organ kierował się przesłankami przewidzianymi w ustawie stanowiącej podstawę prawną do jego wydania (w przypadku powołanej sprawy – zasadami niedyskryminacji), a więc czy stanowi on prawidłowy akt wykonawczy do tej ustawy, zgodny z jej celami i uszczegóławiający zawarte w niej regulacje.
Powyższe orzeczenie zapadło na podstawie następującego stanu faktycznego
Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie ustalenia zasad korzystania przez przewoźników z przystanków komunikacyjnych oraz stawki opłat za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym przez przewoźnika wykonującego publiczny transport zbiorowy na terenie gminy. W uzasadnieniu uchwały organ wskazał, że ustalona stawka za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym mieści się w stawce maksymalnej określonej w ustawie. Przyjmując powyższą stawkę uwzględniono przewidzianą ustawą zasadę niedyskryminacji. Opłata z tytułu korzystania z przystanków komunikacyjnych, stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na modernizację oraz utrzymanie przystanków komunikacyjnych w należytym porządku.
W skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skardze na powyższą uchwałę, domagając się stwierdzenia nieważności jej § 4, Prokurator Rejonowy w Jędrzejowie zarzucił istotne naruszenie powołanego art. 16 ust. 4 u.p.t.z. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie jednolitej stawki za każde zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym, którego właścicielem jest gmina bez dokonania uprzedniej analizy wskazującej, że zastosowanie jednolitej stawki dla wszystkich przewoźników operujących na przystankach, których gmina jest właścicielem lub zarządzającym, będzie uwzględniać niedyskryminujące zasady, o których mowa w powyższym przepisie. Skarżący Prokurator podał, że zaskarżona uchwała nie zawiera uzasadnienia, w którym by przedstawiono powody przyjęcia jednej stawki opłaty dla wszystkich operatorów. Na tej podstawie nie można zatem ustalić, jakimi motywami kierowała się rada gminy podejmując zaskarżoną uchwałę i ustalając opłatę w równiej wysokości dla przewoźników wykonujących przewozy pasażerów korzystających z przystanków komunikacyjnych na terenie gminy, bez względu na rodzaj (wielkość) środka transportu zatrzymującego się na tych przystankach. Świadczy to o tym, że organ w ogóle nie analizował możliwości i celowości rozróżnienia wysokości stawek opłat ze względu na jakiekolwiek cechy różnicujące przewoźników, w tym np. ze względu na wielkość środków transportu, jakimi się posługują. W konsekwencji nie jest możliwe przyjęcie, że zaskarżoną część uchwały podjęto zgodnie z upoważnieniem ustawowym zawartym w art. 16 ust. 4 u.p.t.z.
Uzasadnienie prawne Sądu
Obowiązkiem właściwego organu danej jednostki samorządu terytorialnego jest, zgodnie z powołanym art. 16 ust. 4 in fine u.p.t.z., rozważenie w procesie uchwałodawczym, czy nie będzie ona dyskryminować określonego kręgu jej adresatów. Delegacja ustawowa zawarta w art. 16 ust. 4 u.p.t.z. obliguje radę do dokonania uprzedniej analizy, wskazującej, że przy ustalaniu przez nią stawek opłat za zatrzymanie się na przystankach uwzględniono niedyskryminujące zasady. Aby więc ustalić, czy uchwała odpowiada ratio legis przepisu upoważniającego, należało zbadać treść uzasadnienia uchwały oraz materiałów dokumentujących jej przygotowanie i uchwalenie. Dla oceny motywów działania organu nie może być wystarczająca sama treść uchwały, z której nie wynikają racje, jakimi kierował się organ podejmujący rozstrzygnięcie skierowane do adresatów stojących na zewnątrz administracji i dotyczące ich sytuacji prawnej.
Skoro ustawodawca upoważnił jednostki samorządu terytorialnego do ustalania wysokości opłat za zatrzymywanie się na należących do tych jednostek przystankach, lecz jednocześnie to upoważnienie powiązał z obowiązkiem tych jednostek uwzględnienia niedyskryminujących zasad, niewątpliwie jednostka samorządu terytorialnego powinna wykazać, że podjęła uchwałę faktycznie z uwzględnieniem tych niedyskryminujących zasad, co przede wszystkim powinno wynikać z uzasadnienia uchwały, ewentualnie innych dokumentów powstałych w trakcie procesu uchwałodawczego. Jak wskazał Sąd w niniejszej sprawie nie został przedstawiony żaden dokument, na podstawie którego byłoby możliwe ustalenie, czy organ podejmując tę uchwałę dokonał jakiejkolwiek analizy pod kątem tego, czy przyjęcie równej dla wszystkich przewoźników - bez względu przykładowo na rodzaj pojazdów, przy pomocy których prowadzą swoją działalność oraz standard poszczególnych przystanków - uwzględnia niedyskryminujące zasady. Tak więc brak jest jakiegokolwiek dokumentu pozwalającego na ustalenie, jakimi motywami kierował się organ ustalając jednolitą opłatę dla wszystkich przewoźników, co może świadczyć o tym, że przed podjęciem zaskarżonej uchwały radni w ogóle nie analizowali możliwości i celowości rozróżnienia wysokości stawek opłat ze względu na jakiekolwiek cechy różnicujące przewoźników, w tym przykładowo ze względu na wielkość środków transportu, jakimi się posługują, standard przystanków, na których się zatrzymują.
W konsekwencji Sąd stwierdził, że z powodu braku analizy jednej z przesłanek zawartych w przepisie stanowiącym podstawę do podjęcia zaskarżonej uchwały, nie jest możliwe przyjęcie, że zaskarżoną uchwałę podjęto zgodnie z upoważnieniem ustawowym zawartym w art. 16 ust. 4 u.p.t.z. Dlatego też Sąd uznał podjęty na podstawie art. 16 ust. 4 u.p.t.z. akt prawa miejscowego za niezgodny z prawem.
Źródło: CBOSA
