5 listopada w formie online odbyło się spotkanie z cyklu „Dialog z biznesem”, organizowane przez Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej. Na spotkaniu obecni byli przedstawiciele rządu oraz korporacji samorządowych. Głównym tematem była sytuacja finansowa samorządów w dobie pandemii.
Gospodarzem spotkania był Tadeusz Kościński, Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej. Stronę rządową reprezentowała też sekretarz stanu w tym resorcie, Małgorzata Jarosińska-Jedynak oraz Sebastian Skuza, sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.
Z ramienia Związku Powiatów Polskich w spotkaniu wziął udział Zastępca Dyrektora Biura ZPP, Grzegorz Kubalski.
Na początku spotkania zaakcentowano ważną rolę dialogu i głosu płynącego z obu stron w celu rozwiązania istniejących problemów.
Po stronie samorządowej, jako pierwszy głos zabrał Zygmunt Frankiewicz, senator, prezes Związku Miast Polskich. Podkreślił ogromny problem natury finansowej, który utrzymuje się w samorządach. Zdaniem senatora, nałożenie na siebie pewnych zjawisk, które następuje zwłaszcza w okresie pandemii, daje fatalne warunki do funkcjonowania poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Sprawa staje się krytyczna. „Bardzo często od posłów słyszę, że w samorządzie jest góra pieniędzy, w związku z czym można dokładać nowych zadań, bo samorząd z pewnością to przetrwa. To prosta droga do katastrofy. Panuje też bardzo niebezpieczne przekonanie, że można rozszerzyć zadania własne nie dając na to środków” – mówił. Zaproponował dodatkowe narzędzie dotyczące VAT-u od inwestycji. Uznał jednocześnie za rażącą niesprawiedliwość, że im więcej gmina czy powiat inwestują, tym więcej pieniędzy muszą oddać budżetowi państwa w ramach VAT-u. Pomysłem Zygmunta Frankiewicza było stworzenie subwencji rozwojowej, by część podatku wracała do jednostki samorządu terytorialnego.
Tadeusz Kościński uznał rozwiązanie za ciekawy pomysł i dobry kierunek, aby zachęcać do inwestycji w czasach pandemii.
Do wypowiedzi senatora odniósł się też Sebastian Skuza. Zaznaczył, że po trzech kwartałach samorządy zanotowały znaczną nadwyżkę. „Jako osoba zajmująca się budżetem zazdroszczę takich danych” – podsumował. Uznał rok 2019 za bardzo dobry rok budżetowy. Mówił też o rządowych funduszach wsparcia dla samorządów, jakie zostały uruchomione w tym roku. Podkreślił zwiększenie finansowania Funduszu Dróg Samorządowych. Mówił też o uruchomieniu bonu nauczycielskiego, który ma wspomóc w zdalnym nauczaniu. „Rząd również walczy z covidem poprzez deficyt w celu wsparcia jst. Na rok kolejny zaplanowano wzrost subwencji. Ze względu natomiast na komplikacje samego podatku VAT, wpływy z niego powinny pozostać na poziomie budżetu państwa” – dodał.
W dyskusji wziął udział prezes zarządu Związku Województw RP, Olgierd Geblewicz. Wyraził nadzieję na długofalowe patrzenie przy tworzeniu strategii pomocy dla samorządów, gdyż sytuacja pandemii może negatywnie wpłynąć na ich rozwój. Podkreślił potrzebę intensyfikacji dyskusji na temat wsparcia gospodarki w obliczu kolejnego lockdownu. Nawiązał do bardzo trudnej sytuacji przedsiębiorców. „Jeśli prześpimy kolejne tygodnie, to dotknie realnie nasze firmy w postaci zwolnień i upadłości” – mówił.
Małgorzata Jarosińska-Jedynak zapewniła, że najbliższe dwa tygodnie powinny przynieść decydujące rozstrzygnięcia.
Krzysztof Iwaniuk ze Związku Gmin Wiejskich RP podkreślał, że na sytuację finansową jednostek samorządowych należy patrzeć indywidualnie ze względu na dużą różnorodność gmin. Według przekazanych przez niego danych, 1/3 gmin wiejskich miała mniej niż 5 procent nadwyżki operacyjnej netto. Możliwości oszczędzania są już wyczerpane. Zgłaszał też pilną potrzebę stworzenia nowej ustawy o dochodach samorządowych. „Będziemy podkreślać, że oczekujemy rozwiązań systemowych. Zachęcam do powrotu do pracy nad ustawą, bo ta potrzeba była zgłasza już wiele lat temu”- podsumował.
Z kolei o konieczności odnalezienia się w nowej sytuacji mówił Grzegorz Kubalski. Podkreślał, że to co się dzieje dotyka zarówno rząd jak i samorząd. Poruszył kwestię zwiększenia zastosowania ryczałtu dla osób fizycznych. Zwrócił uwagę, że podatek dochodowy od osób fizycznych jest dzielony mniej więcej po połowie, podczas gdy ryczałt jest w całości dochodem budżetu państwa. Zaapelował, by przy okazji zmian w zakresie podatków dochodowych nie dokonywać przesunięć pomiędzy dwoma sektorami (rządowym i samorządowym). Podziękował też za środki przekazywane samorządom. Zdaniem Grzegorza Kubalskiego to jednak nie tyle wsparcie samorządów, co mechanizm, który pozwala zachować odpowiedni poziom inwestycji publicznych. Odniósł się do danych przekazanych przez Sebastiana Skuzę. „Tworzenie porównania po stronie dochodowej, że sytuacja jest lepsza niż w roku poprzednim może służyć do oceny tylko wtedy, gdy pozostałe warunki funkcjonowania samorządu nie uległy zmianie. A te zmieniają się. Widać to najlepiej na przykładzie subwencji oświatowej. Tempo wydatków oświatowych wynikających z decyzji podejmowanych na szczeblu centralnym jest większe niż zwiększenie subwencji. Liczbowo dochody wzrastają ale wydatki, które samorządy muszą ponosić są zdecydowanie większe niż tempo wzrostu dochodów” - mówił. Niektóre jednostki dochodzą już bowiem do kresu swojej wydolności jeśli chodzi o finansowanie zadań.
Grzegorz Cichy przedstawił sytuację z punktu widzenia małych miasteczek i gmin miejsko-wiejskich. Problemy są tożsame z postulatami przedstawionymi przez Związek Gmin Wiejskich. Podziękował za fundusze ale prosiliby o dobrą komunikację. Problem z subwencją oświatową – nie wystarcza, prośba o jej zwiększenie. To najważniejszy postulat. Problem z przepływem wiadomości pomiędzy administracją skarbową a urzędami.
Krzysztof Mączkowski z Unii Metropolii Polskich zareagował na wcześniejsze słowa Sebastiana Skuzy o wzroście dochodów samorządów. Zgodził się z Grzegorzem Kubalskim, że trzeba to rozpatrywać w kontekście zwiększonych wydatków i źródeł dochodowych. Jego zdaniem trzeba koncentrować się na dochodach bieżących. Jednym ze zgłoszonych przez niego postulatów było zaprzestanie działań, które doprowadzają do „majstrowania” w zakresie podatku PIT i CIT. Za konieczną do omówienia uznał też kwestię zbilansowania systemu gospodarowania odpadami.
Z kolei Jacek Brygman reprezentujący Związek Gmin Wiejskich poruszył kwestię subwencji oświatowej. Zwrócił również uwagę na to, że samorządy zmuszone są dokładać swoje pieniądze do zadań zlecanych przez administrację rządową.
Strona rządowa zapewniła o zanotowaniu wszystkich głosów, jakie padły w czasie spotkania i wzięcia ich pod uwagę przy pracach bieżących.
