Czas epidemii to wielkie sprawdzian z partycypacji społecznej w samorządzie terytorialnym. Sprawny i dojrzały samorząd powinien bowiem bazować na współpracy z tworzącymi go mieszkańcami, a nie sprawować funkcji jedynie administracyjnej i urzędniczej. Pandemia obnażyła niestety wiele słabości w tym zakresie.

Autorzy szóstej części Alertu samorządowego zwracają uwagę, jak ważna jest współpraca pomiędzy samorządem a organizacjami pozarządowymi. Współpraca ta powinna być oparta o katalog takich wartości jak równość, partnerstwo, zasada pomocniczości oraz elastyczność w reakcji na potrzeby zgłaszane przez społeczności lokalne i liderów organizacji społecznych. By współpraca taka mogła się udać – zwłaszcza w sytuacji kryzysowej, ważne jest stworzenie swoistej bazy organizacji i wolontariuszy, aby w razie konieczności móc działać szybko i sprawnie. Na poziomie większych gmin i powiatu rozwiązaniem może być powołanie Centrum Aktywności Obywatelskiej i Partycypacji Społecznej - centrum może być prowadzone przez samorząd bądź zlecone do prowadzenia lokalnej organizacji o charakterze parasolowym.

Bardzo często wielu wolontariuszy chce pomóc, jednak nie wie gdzie mogą się w tej sprawie zgłosić. Także instytucje w sytuacjach kryzysowych nie mają czasu na poszukiwanie ochotników. W tym zakresie Autorzy Alertu rekomendują następujące działania:

•      jednostki samorządu terytorialnego powinny jak najszybciej rozstrzygnąć ogłoszone konkursy oraz/lub wyasygnować środki na nowe działania związane z przeciwdziałaniem skutkom pandemii. Pomoże to organizacjom społecznym zapewnić ciągłość działalności;
•         samorządy muszą zaproponować elastyczne podejście do zmian w harmonogramach i budżetach projektowych (dotacyjnych) organizacji społecznych, realizujących zadania publiczne, tak aby pomimo ograniczeń udało się te zadania zrealizować zgodnie z założeniami bądź w zmienionej formie – uzgodnionej w formie aneksu do umowy zawartej między jednostkami samorządu terytorialnego a NGO;
•    stworzenie w dużych gminach i w każdym powiecie pakietu pomocowego dla organizacji społecznych, obejmującego funkcjonowanie /powołanie Centrum Aktywności Obywatelskiej i Partycypacji Społecznej;
•    współdziałanie z organizacjami społecznymi i wspólnotami mieszkaniowymi do szybkiej identyfikacji najważniejszych potrzeb i poszukiwania najbardziej skutecznych sposobów ich zaspokajania;

Niezbędne jest też, aby prezydenci/burmistrzowie/wójtowie wykorzystując formy komunikacji pośredniej, odpowiadali na aktualne potrzeby i obawy mieszkańców.

Eksperci zwrócili również uwagę na niezwykle istotne zagadnienie, czyli włączenie w partycypację społeczną mieszkańców terenów wiejskich.

Kapitał społeczny w momentach kryzysowych okazuje się być szalenie cenny, warto zatem zadbać o jego długofalowe formowanie. Dlatego Autorzy rekomendują:

•   wprowadzanie w jednostkach samorządu terytorialnego programów rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, zawierających diagnozę sytuacji w danym samorządzie oraz pakiet działań wdrażających narzędzia konsultacji i partycypacji w zarządzaniu samorządem, współrealizacji zadań publicznych oraz edukacji obywatelskiej;
•     upowszechnienie podejścia design thinking dla rozwiązywania problemów i realizacji potrzeb mieszkańców (z uwzględnieniem potrzeb

pojedynczych użytkowników) opartego na pięciu etapach: empatia, diagnoza potrzeb, generowanie pomysłów, opracowywanie rozwiązań, testowanie;

•    wprowadzenie jako zasady konieczności merytorycznego odnoszenia się do uwag i komentarzy zgłaszanych przez mieszkańców, których ignorowanie w sposób zasadniczy ogranicza poziom aktywności społecznej, budując trudne do pokonania bariery w relacji administracja – mieszkańcy;

 Wszystkie rekomendacje wraz z ich szczegółowym opisem można znaleźć w tekście Alertu poniżej.

Załączniki:

Alert samorządowy nr 6

407 kB