75 % inwestycji w zakresie zadań zleconych finansowanych jest ze środków własnych JST – takie informacje dotyczące systemu dotacji celowych na zadania zlecone na ostatnim posiedzeniu plenarnych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 29 listopada br.  przedstawiło Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji  Samorządowych.

Mówił o tym Sławomir Wojciechowski, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w Nowej Soli. Problem przybliżył na przykładzie spraw obywatelskich (rejestracja stanu cywilnego).

Jak przypomniał prelegent, w ostatnich dwóch latach powstały trzy niezależne dokumenty: badanie OPOS (2016 rok), analiza Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji  oraz Ministerstwa Cyfryzacji (2017 rok) oraz Raport NIK 26/2017/P/16/009/KBF.

Z badania OPOS płyną następujące wnioski:

• 75 % inwestycji w zakresie zadań zleconych finansowanych jest ze środków własnych JST;
• niezbędna jest ponowna weryfikacja przyjętych odgórnie założeń dystrybucji dotacji celowej na zadania zlecone;
• potrzebne jest zapewnienie czynnego udziału strony samorządowej w systemie ustalania dotacji celowych;
• wszystkie czynności, które generują koszty powinny zostać uwzględnione;
• potrzebne jest zwiększenie zaangażowania wojewodów w finansowanie inwestycji dotyczących zadań zleconych;
• należy podjąć prace nad systemową zmianą umożliwiającą ogólne obniżenie kosztów funkcjonowania USC.

Z kolei z analizy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Cyfryzacji wynika, że MSWiA zawsze deklarowało chęć współpracy przy weryfikacji katalogu i czasochłonności zadań. – Jako strona samorządowa liczymy, że ta deklaracja będzie nadal utrzymana i strona samorządowa będzie mogła być uczestnikiem wspólnych prac – mówił Sławomir Wojciechowski.

Natomiast Ministerstwo Finansów uzależniło podjęcie prac od wyniku niniejszej analizy (analiza została przyjęta na jesieni tego roku), wskazując na potrzebę przeprowadzenia empirycznego badania czasochłonności realizacji poszczególnych zadań. Jak na razie nie ma jeszcze odpowiedzi resortu w tej kwestii.

Okres 2 lat od czasu wprowadzenia nowych rozwiązań jest właściwym do dokonania przeglądu i ewentualnego uzupełnienia lub zmiany katalogu oraz weryfikacji czasochłonności.

Strona rządowa widzi potrzebę przeanalizowania sposobu finansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez USC i pozostałych zadań dotyczących spraw obywatelskich.

Wreszcie, raport NIK prowadzi do wniosku, że planowanie systemu dotacji celowych nie uwzględnia dostosowania wielkości dotacji do wydatków niezbędnych do wykonania zadań zleconych.

Kwestia zapewnienia środków na działalność poszczególnych JST pojawiała się na końcu procesu planistycznego, a nie na jego początku. Izba zdiagnozowała ponadto niedostateczną liczbę przepisów regulujących standardy wykonywania zadań zleconych – inicjatywa ich wprowadzenia należy do kompetencji właściwych ministrów.

Wykazała brak jednolitych metod obliczania dotacji, wyznaczonych w oparciu o badania empiryczne i uwzględniających uzasadnione różnice w kosztach ponoszonych przez poszczególne JST.

Z danych przedstawionych przez Sławomira Wojciechowskiego wynika, że w 2015 roku gminu dołożyły do zadań zlec. (tylko USC) około 23 mln zł. W 2017 roku stawka roboczogodziny 24,44 zł (koszty płacy i rzeczowe) wg MF. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto sektorze publicznym wynosi około 29 zł brutto na godzinę – tylko wynagrodzenie. Tymczasem rzeczywista stawka roboczogodziny w USC wynosi 35 – 40 zł/roboczogodzina. Dlatego w ocenie OPOS niezbędna jest ponowna weryfikacja przyjętych odgórnie założeń dystrybucji dotacji celowej na zadania zlecone oraz sporządzonego przez OPOS Raportu z badania Stan funkcjonowania Urzędów Stanu Cywilnego w Polsce.