5 grudnia w Sali Renesansowej Ratusza Miasta Poznania odbyła się Sesja inauguracyjna Konferencji „Muzeum i Samorząd Terytorialny". Według Jerzego Stępnia, byłego prezesa Trybunału Konstytucyjnego, współautora reform administracyjnych RP, a obecnie jednego z wiodących ekspertów Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Konferencja Muzeum i Samorząd Terytorialny będzie stałym forum wymiany myśli i doświadczeń między przedstawicielami wszystkich zainteresowanych rozwojem muzeów podmiotów.
„Nie ma wątpliwości, że w tej chwili już dość pilnie musimy zająć się określeniem na nowo miejsca muzeów w nowej rzeczywistości społecznej, ustrojowej, ekonomicznej. Co prawda zmiany trwają już niemal od ćwierć wieku, i w tym sensie rzeczywistość nie jest nowa, ale dla muzeów jest" – mówi Jerzy Stępień.
Spotkanie w Poznaniu, a także powołanie stałej Konferencji; „Muzeum i Samorząd Terytorialny" to ważne elementy prac programowych nad Strategią Rozwoju Muzealnictwa, które toczą się pod kierunkiem Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
W tworzenie Strategii zaangażowali się przedstawiciele społeczności muzealników, reprezentujący poszczególne instytucje i kategorie muzeów oraz przedstawiciele administracji publicznej, organizatorów muzeów.
W Poznaniu zostały omówione efekty prac - działającej od kilku miesięcy, pod przewodnictwem sędziego Jerzego Stępnia - grupy roboczej, która przygotowała koncepcję organizacyjną i zakres merytoryczny prac Konferencji. Wraz z powołaniem Konferencji rozpocznie działalność Komitet Sterujący Konferencji, którym kierować będzie sędzia Jerzy Stępień. W pracach Komitetu będą uczestniczyć w szczególności przedstawiciele władz Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich, Związku Województw RP, Stowarzyszenia Muzealników Polskich.
W sesji inauguracyjnej Konferencji w Poznaniu wziął udział prezes Związku Miast Polskich, prezydent Poznania Ryszard Grobelny, prezes Związku Powiatów Polskich, starosta polkowicki Marek Tramś, przedstawiciel Związku Województw RP, przewodniczący Sejmiku Województwa Wielkopolskiego Lech Dymarski, przewodniczący Rady d/s Muzeów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie Paweł Jaskanis, przewodnicząca Komitetu Narodowego ICOM prof. Dorota Folga-Januszewska, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu prof. Wojciech Suchocki, dyrektor Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów dr. hab. Piotr Majewski, wiceprezes Stowarzyszenia Muzealników Polskich Sławomir Szafrański.
Czego będą dotyczyć prace Konferencji „Muzeum i Samorząd Terytorialny"? Waldemar Rataj, kierujący pracami nad Strategią Rozwoju Muzealnictwa tłumaczy, że chodzi przede wszystkim o znalezienie odpowiedzi na pytania o wzajemne relacje muzeów oraz wspólnot lokalnych i regionów, reprezentowanych instytucjonalne przez samorządy gminne, powiatowe i wojewódzkie. Muzea i jednostki samorządu terytorialnego łączy coś więcej niż prosta wspólnota powinności, w której wspólnota (samorząd) ma zobowiązania wobec instytucji muzealnej i realizuje je poprzez udzielanie wsparcia finansowego, a muzeum – przez poszerzanie swojej oferty działa na rzecz zwiększenia potencjału kulturotwórczego, turystycznego czy ekonomicznego gminy, powiatu czy województwa. Najważniejsza jest tu wspólnota celów, która realizowana może być tylko w ramach lokalnej lub regionalnej strategii kultury pamięci.
Muzeum w takim ujęciu jest instytucją szczególną, prawdziwym centrum integracji społeczności, zarówno w wymiarze współczesnym (pomaga nawiązywać relacje międzyludzkie, ożywia tkankę społeczną, poprzez funkcje edukacyjne pomnaża stan społecznej samoświadomości), ale również międzypokoleniowym (buduje poczucie więzi między poszczególnymi ogniwami w łańcuchu pokoleń, i to zarówno przeszłych jak i tych, które dopiero nastąpią, jest widomym znakiem przeszłości, który współcześni muszą zachować i przekazać następcom). Dlatego muzeum, jak podkreśla Jerzy Stępień, nie może zamykać się w sobie, koncentrować się wyłącznie wokół zbiorów. Bogactwa muzeum muszą promieniować na wspólnotę lokalną, a ono samo musi być na potrzeby – rzeczywiste potrzeby – tej społeczności otwarte.
Takie podejście do instytucji muzeum pokazuje, jak bardzo szczególna jest to instytucja kultury, i jak istotną rolę może i powinna odgrywać w strukturze samorządnej społeczności. Dużym wyzwaniem jest wypracowanie takiej metody, która pozwoli wszystkim muzeom na odnalezienie swojego właściwego miejsca i zakorzenienia we wspólnotach lokalnych i regionalnych, niezależnie od tego, jaki organ administracji publicznej jest ich organem założycielskim. (RB)
