Wsparcie doradcze ekspertów z programu JASPERS poprawiło jakość polskich wniosków o unijne dofinansowanie projektów objętych kontrolą. Efektem pomocy była mniejsza liczba uwag Komisji Europejskiej, dzięki czemu na kolejnych etapach procedury dokumenty były rozpatrywane w krótszym czasie niż te przygotowane bez wsparcia.
Kontrola funkcjonowania inicjatywy JASPERS (ang. Joint Assistance to Support Projects in European Regions, pol. Wspólna Inicjatywa Wsparcia Projektów w Regionach Europejskich) została przeprowadzona wspólnie z Europejskim Trybunałem Obrachunkowym oraz Państwowym Urzędem Kontroli Republiki Chorwacji. Najwyższa Izba Kontroli przygotowała raport po kontroli projektów objętych wsparciem tej inicjatywy w Polsce.
Można się z nim zapoznać tutaj.
JASPERS to realizowany przez Komisję Europejską program pomocy technicznej, przeznaczony dla państw członkowskich UE oraz Macedonii, Czarnogóry i Serbii. Jego celem jest wsparcie w przygotowaniu projektów ubiegających się o dofinansowanie z funduszy unijnych. Polega na pomocy udzielanej beneficjentom na etapie koncepcyjnym, weryfikacji dokumentacji projektowej, czy analizie kwestii problemowych. Inicjatywa JASPERS umożliwia Komisji Europejskiej dzielenie się z państwami członkowskimi doświadczeniem w zakresie bardziej efektywnego wykorzystania funduszy europejskich. Zapewnienie wysokiej jakości wniosków o dofinansowanie zwiększa z kolei ich szanse na pozytywne rozpatrzenie, a także na wyeliminowanie problemów już na etapie realizacji.
W Polsce kontrolę przeprowadzono w Ministerstwie Rozwoju oraz u beneficjentów wsparcia JASPERS, realizujących projekty współfinansowane ze środków europejskich, tj. w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie, Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy, Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego, Urzędzie Miasta Poznania, Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego oraz Urzędzie Miasta Krakowa. Bezpośrednie badania kontrolne zostały uzupełnione poprzez zasięgnięcie informacji u wszystkich marszałków województw oraz beneficjentów korzystających pomocy JASPERS (66 ze 101 podmiotów udzieliło odpowiedzi).
Z przekazanych odpowiedzi przez wszystkich 16 marszałków województw wynika, że dziewięć z 16 instytucji zarządzających (czyli marszałków województw) regionalnymi programami operacyjnymi na lata 2007-2013 pośredniczyło w procesie ubiegania się beneficjentów o wsparcie JASPERS i objęło łącznie 30 projektów (najwięcej w województwie mazowieckim).
Natomiast z przekazanych odpowiedzi przez beneficjentów wsparcia JASPERS wynika, że 66 podmiotów zrealizowało łącznie 78 projektów przy udziale ekspertów z tej inicjatywy (odpowiedzi przekazało 66 podmiotów spośród 101 do których skierowano zapytanie).
W ocenie NIK wsparcie doradcze ekspertów JASPERS przyczyniło się do poprawy jakości wniosków o dofinansowanie projektów objętych kontrolą. Te, które otrzymały wsparcie doradcze JASPERS, miały mniejszą liczbę uwag KE oraz były rozpatrywane w krótszym czasie w porównaniu do projektów w ramach których przygotowywano wnioski bez takiego wsparcia.
NIK pozytywnie oceniła także dotychczasową współpracę Ministra Rozwoju oraz Zarządów Województw Mazowieckiego i Wielkopolskiego z przedstawicielami JASPERS, jak i nabyte doświadczenia. Współpraca pomiędzy beneficjentami kontrolowanych projektów a ekspertami JASPERS przebiegała prawidłowo oraz zgodnie z oczekiwaniami strony polskiej. Uzyskana pomoc, z wyjątkiem jednego projektu, przyczyniła się do poprawy jakości wniosków aplikacyjnych oraz dokumentacji projektów. Przykładem efektywnej współpracy władz polskich z JASPERS był projekt Zakup taboru kolejowego dla regionalnych pasażerskich przewozów kolejowych, zrealizowany przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego. Udzielone przez JASPERS wsparcie doradcze pozwoliło na opracowanie m.in. modelowych postanowień umowy o świadczenie usług publicznych, której założenia, zwłaszcza w zakresie dozwolonej pomocy publicznej i mechanizmów kontroli, były wykorzystane w innych projektach z zakresu transportu publicznego.
Izba zwraca jednak uwagę, że w całym okresie obecności inicjatywy JASPERS w Polsce, administracja centralna nie przeprowadziła kompleksowych badań poświęconych efektom tej inicjatywy w Polsce, a których wyniki mogłyby posłużyć ewentualnemu usprawnieniu procesu doradczego. W związku z powyższym NIK zwróciła się do Ministra Rozwoju m.in. o dokonywanie stałych badań ewaluacyjnych, a także przeprowadzenie oceny dotychczasowego wkładu JASPERS w proces wykorzystania funduszy europejskich w Polsce.
