Zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o kierujących pojazdami, starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem.
Z treści tego przepisu wynika obowiązek starosty wydania decyzji o pozbawieniu uprawnień do kierowania pojazdami, jeżeli w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do kierowania pojazdami zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające istnienie przeciwwskazań u konkretnej osoby do kierowania przez nią pojazdami. Decyzja w przedmiocie cofnięcia prawa jazdy należy do kręgu decyzji, których wydanie nakazuje konkretny przepis prawa i organ administracji nie może od tego obowiązku odstąpić w sytuacji, gdy spełniona zostanie przesłanka faktyczna, tj. stwierdzenie istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami. Decyzje wydawane w tym trybie stanowią akty o charakterze związanym, czyli takie, które nie zależą od uznania organu. Organ w przypadku stwierdzenia na podstawie ostatecznego orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem ma nie tylko prawo, lecz i bezwzględny obowiązek wydać decyzję o określonej w przepisie treści.
Postępowanie administracyjne dotyczące weryfikacji uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi ze względu na stan zdrowia kierowcy odbywa się dwuetapowo. Najpierw prowadzone jest postępowanie diagnostyczno-orzecznicze przez lekarzy posiadających szczególne uprawnienia i kwalifikacje. Szczegółowe warunki i tryb przeprowadzania badania lekarskiego, zakres badań lekarskich i jednostki uprawnione do przeprowadzania badań określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami. Na tym etapie strona może kwestionować wyniki badań, przedstawiać posiadane dokumenty lekarskie, a w tym zgromadzone wyniki innych badań mających znaczenie w sprawie, może korzystać z możliwości wniesienia odwołania od orzeczenia lekarskiego organu I instancji. Natomiast decyzja w przedmiocie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami ze względu na stan zdrowia uprawnionego wydawana jest w drugim etapie, po zakończeniu postępowania diagnostyczno-orzeczniczego, jeżeli w ostatecznym orzeczeniu lekarskim stwierdzono istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami. Organy prowadzące postępowanie administracyjne zmierzające do wydania decyzji, o której stanowi art. 103 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy, nie mają prawnej możliwości weryfikacji wydanego orzeczenia lekarskiego pod względem jego treści. Organy są związane orzeczeniem lekarskim i nie mają jakichkolwiek podstaw do kwestionowania okoliczności objętych jego treścią.
W orzecznictwie za ugruntowany należy już uznać pogląd, że orzeczenie lekarskie, o jakim mowa w § 10 ust. 1 rozporządzenia, jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 76 § 2 k.p.a., a więc jest dowodem tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. Dokument urzędowy korzysta z domniemania prawdziwości, tzn., że pochodzi od organu, który go wystawił oraz domniemania zgodności z prawdą zawartego w dokumencie oświadczenia organu. Przyjęcie stanowiska, że orzeczenie lekarskie stanowi dokument urzędowy sporządzony w przepisanej formie przez uprawnionego lekarza państwowej jednostki organizacyjnej oznacza, że w myśl art. 76 § 3 k.p.a. należy przyjąć za dopuszczalne przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu. Postawienie określonych wymagań dokumentowi urzędowemu, jakim jest orzeczenie lekarskie, ma ten skutek, że przeprowadzenie dowodu przeciwko jego treści jest możliwe wyłącznie poprzez przedstawienie innego orzeczenia lekarskiego spełniającego kryteria rozporządzenia. Przeciwdowodem mogłoby być jedynie uzyskane przez stronę w wyniku poddania się badaniom zaświadczenie lekarskie odpowiadające kryteriom rozporządzenia, a więc wydane przez lekarza mającego kwalifikacje określone w § 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia, a nadto funkcjonującego w jednym z ośrodków, o jakich mowa w § 10 ust. 1 rozporządzenia. W postępowaniu o cofnięcie prawa jazdy prawodawca postawił określone wymagania orzeczeniu lekarskiemu, jako dowodowi, na podstawie którego orzekają organy administracyjne. Otóż musi to być orzeczenie wydane przez uprawnionego lekarza i to funkcjonującego w odpowiednich strukturach. Wymóg w zakresie kwalifikacji lekarza wynika wprost z § 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia, natomiast co do ośrodka z § 10 ust. 1 rozporządzenia. Takich orzeczeń skarżąca w toku postępowania administracyjnego nie przedstawiła. W szczególności nie jest nim orzeczenie Wojewódzkiego Ośrodka Pomocy Medycznej w K., ponieważ ten podmiot leczniczy nie został wymieniony w § 10 ust. 1 jako ośrodek uprawniony do przeprowadzenia badań, o których mowa w ww. rozporządzeniu. Zgodnie z tym przepisem, jednostkami uprawnionymi do przeprowadzenia badań osób, o których mowa w art. 75 ust. 1 pkt 3-5 ustawy, są wojewódzkie ośrodki medycyny pracy właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby badanej.
W postępowaniu w przedmiocie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami przeprowadzenie dowodu przeciwko treści orzeczenia lekarskiego jest możliwe, ale wyłącznie poprzez przedstawienie innego orzeczenia lekarskiego spełniającego kryteria rozporządzenia. W przypadku postępowań dotyczących cofnięcia prawa jazdy, orzeczenie lekarskie musi bowiem spełniać określone wymagania. Do wymagań tych należy sporządzenie go przez uprawnionego lekarza, spełniającego przesłanki określone w art. 77 ust. 1 ustawy. Takie orzeczenie nie może być skutecznie zakwestionowane przez przeprowadzenie dowodów z dokumentacji medycznej, która nie spełnia opisanych wymogów, a taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.
Wyrok NSA z dnia 29 kwietnia 2020 r., sygn. akt: I OSK 571/19
