Usługi biblioteczne dla hospitalizowanych pacjentów mają długą historię. Dostarczanie książek i czytanie jako pomoc terapeutyczna ma swoje początki w okresie średniowiecza.
W polskim prawodawstwie nie ma przepisów wprost określających zasady prowadzenia bibliotek w oddziałach podmiotów leczniczych i wymagań dla oddziałów wdrażających taką formę terapii. Organizując usługi biblioteczne na terenie podmiotu leczniczego należy pamiętać, iż tradycyjne wydawnictwa papierowe mogą stanowić zagrożenie, ponieważ celuloza, a także substancje białkowe zawarte w oprawach, stanowią idealne podłoże wzrostu dla różnych mikroorganizmów.
Obecność patogenów w książkach budzi szczególne obawy w bibliotekach szpitalnych, ponieważ niektóre z drobnoustrojów mogą być niebezpieczne dla pacjentów, w tym wielooporne na środki dezynfekcyjne.
Nie zaleca się organizowania bibliotek, które funkcjonują jako wydzielony regał, na korytarzach oddziału szpitalnego. W badaniach dotyczących zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza, książek i powierzchni bibliotek szpitalnych obecność grzybów stwierdzono we wszystkich rodzajach próbek (książkach, powietrzu i powierzchniach) zaś bakterie stwierdzono głównie w książkach oraz na powierzchniach. W często wypożyczanych książkach znajdowano ślady wirusa opryszczki, grzybów pleśniowych, Aspergillus oraz gronkowców.
Jak zorganizować bibliotekę w podmiocie leczniczym?
- Pomieszczenia/szafy, w których są przechowywane papierowe materiały do czytania, powinny spełniać określone warunki temperatury (18-22°C ) i wilgotności (poniżej 55%) zapobiegające namnażaniu się drobnoustrojów. Wskazana jest także odpowiednia wentylacja i cyrkulacja powietrza w pomieszczeniach, aby zapobiec osiadaniu zarodników grzybów na książkach.
- Należy podjąć niezbędne środki ostrożności, które będą zapobiegały transmisji drobnoustrojów chorobotwórczych, w szczególności ograniczyć dostęp do ogólnodostępnej biblioteki pacjentom: wymagającym izolacji) oraz przebywającym w oddziałach zakaźnych /izolacyjnych.
- W przypadku organizacji usług bibliotecznych na terenie szpitala, preferowanym rozwiązaniem jest organizacja jednego działu bibliotecznego w wyodrębnionych, dostosowanych do liczby książek pomieszczeniach
- Zaleca się monitorowanie warunków w pomieszczeniach biblioteki celem wykrycia obecności grzybów, bakterii czy wirusów w powietrzu, na powierzchniach oraz na książkach, a w przypadku ich wykrycia, podjęcie efektywnych działań dekontaminacyjnych.
- Pomieszczenia biblioteki powinny być poddawane okresowej dezynfekcji poprzez fumigację.
- Pacjenci wymagający izolacji oraz unieruchomieni powinni mieć możliwość korzystania z mobilnego serwisu docierającego do nich bezpośrednio z ofertą biblioteczną/zamówionymi pozycjami.
- Zaleca się opracowanie instrukcji higieny rąk dla osób korzystających z zasobów bibliotecznych, w tym: mycia rąk przed i po zakończeniu korzystania z zasobów bibliotecznych, zakazu ślinienia palców podczas przekładania stron książki.
- Książki i inne papierowe materiały czytelnicze muszą być utrzymane w czystości regularnie odkurzane mechanicznie a okładki przecierane chusteczkami ze środkiem dezynfekcyjnym.
- Książki dla małych dzieci powinny być wykonane z grubego papieru (laminowane), tak aby była możliwość ich dekontaminacji za pomocą chusteczek nawilżanych preparatem dezynfekcyjnym. Proces dezynfekcji powinien być wykonany każdorazowo po zwróceniu książki.
- Materiały czytelnicze zwrócone do biblioteki powinny podlegać wizualnej ocenie - uszkodzone oraz zniszczone należy wycofać.
- Zasoby biblioteczne z ograniczeniami, trudne do przeprowadzenia procesów dezynfekcji, powinny być eliminowane.
- Zaleca się promowanie w szpitalach dostępu do książek na platformach elektronicznych (tablety, czytniki), które łatwiej poddać procesom dezynfekcji.
- Materiały czytelnicze należy okresowo lub po kontakcie z chorym zakaźnie poddać dekontaminacji (np. tlenkiem etylenu).
Każdy podmiot leczniczy w celu ograniczania ryzyka, niezależnie od przyjętej formy organizacyjnej biblioteki, powinien dokonać oceny bezpieczeństwa epidemiologicznego oraz opracować procedury minimalizujące potencjalne zagrożenia dla pacjentów, dotyczące między innymi: sposobu organizacji pomieszczeń biblioteki, dostępu do książek, sposobu ich dystrybucji, postępowania z zasobami bibliotecznymi, dekontaminacji zasobów biblioteki oraz jej pomieszczeń. Ustalanie zasad oraz procedur zapobiegających transmisji drobnoustrojów powinno odbywać się we współpracy z zespołem kontroli zakażeń szpitalnych.
Źródło: GIS