Usługi biblioteczne dla hospitalizowanych pacjentów mają długą historię. Dostarczanie książek i czytanie jako pomoc terapeutyczna ma swoje początki w okresie średniowiecza.

W polskim prawodawstwie nie ma przepisów wprost określających zasady prowadzenia bibliotek w oddziałach podmiotów leczniczych i wymagań dla oddziałów wdrażających taką formę terapii. Organizując usługi biblioteczne na terenie podmiotu leczniczego należy pamiętać, iż tradycyjne wydawnictwa papierowe mogą stanowić zagrożenie, ponieważ celuloza, a także substancje białkowe zawarte w oprawach, stanowią idealne podłoże wzrostu dla różnych mikroorganizmów.

Obecność patogenów w książkach budzi szczególne obawy w bibliotekach szpitalnych, ponieważ niektóre z drobnoustrojów mogą być niebezpieczne dla pacjentów, w tym wielooporne na środki dezynfekcyjne.

Nie zaleca się organizowania bibliotek, które funkcjonują jako wydzielony regał, na korytarzach oddziału szpitalnego. W badaniach dotyczących zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza, książek i powierzchni bibliotek szpitalnych obecność grzybów stwierdzono we wszystkich rodzajach próbek (książkach, powietrzu i powierzchniach) zaś bakterie stwierdzono głównie w książkach oraz na powierzchniach. W często wypożyczanych książkach znajdowano ślady wirusa opryszczki, grzybów pleśniowych, Aspergillus oraz gronkowców.

Jak zorganizować bibliotekę w podmiocie leczniczym?

1. Pomieszczenia/szafy, w których są przechowywane papierowe materiały do czytania, powinny spełniać określone warunki temperatury (18-22°C ) i wilgotności (poniżej 55%) zapobiegające namnażaniu się drobnoustrojów. Wskazana jest także odpowiednia wentylacja i cyrkulacja powietrza w pomieszczeniach, aby zapobiec osiadaniu zarodników grzybów na książkach.
2. Należy podjąć niezbędne środki ostrożności, które będą zapobiegały transmisji drobnoustrojów chorobotwórczych, w szczególności ograniczyć dostęp do ogólnodostępnej biblioteki pacjentom: wymagającym izolacji) oraz przebywającym w oddziałach zakaźnych /izolacyjnych.
3. W przypadku organizacji usług bibliotecznych na terenie szpitala, preferowanym rozwiązaniem jest organizacja jednego działu bibliotecznego w wyodrębnionych, dostosowanych do liczby książek pomieszczeniach
4. Zaleca się monitorowanie warunków w pomieszczeniach biblioteki celem wykrycia obecności grzybów, bakterii czy wirusów w powietrzu, na powierzchniach oraz na książkach, a w przypadku ich wykrycia, podjęcie efektywnych działań dekontaminacyjnych.
5. Pomieszczenia biblioteki powinny być poddawane okresowej dezynfekcji poprzez fumigację.
6. Pacjenci wymagający izolacji oraz unieruchomieni powinni mieć możliwość korzystania z mobilnego serwisu docierającego do nich bezpośrednio z ofertą biblioteczną/zamówionymi pozycjami.
7. Zaleca się opracowanie instrukcji higieny rąk dla osób korzystających z zasobów bibliotecznych, w tym: mycia rąk przed i po zakończeniu korzystania z zasobów bibliotecznych, zakazu ślinienia palców podczas przekładania stron książki.
8. Książki i inne papierowe materiały czytelnicze muszą być utrzymane w czystości regularnie odkurzane mechanicznie a okładki przecierane chusteczkami ze środkiem dezynfekcyjnym.
9. Książki dla małych dzieci powinny być wykonane z grubego papieru (laminowane), tak aby była możliwość ich dekontaminacji za pomocą chusteczek nawilżanych preparatem dezynfekcyjnym. Proces dezynfekcji powinien być wykonany każdorazowo po zwróceniu książki.
10. Materiały czytelnicze zwrócone do biblioteki powinny podlegać wizualnej ocenie - uszkodzone oraz zniszczone należy wycofać.
11. Zasoby biblioteczne z ograniczeniami, trudne do przeprowadzenia procesów dezynfekcji, powinny być eliminowane.
12. Zaleca się promowanie w szpitalach dostępu do książek na platformach elektronicznych (tablety, czytniki), które łatwiej poddać procesom dezynfekcji.
13. Materiały czytelnicze należy okresowo lub po kontakcie z chorym zakaźnie poddać dekontaminacji (np. tlenkiem etylenu).

Każdy podmiot leczniczy w celu ograniczania ryzyka, niezależnie od przyjętej formy organizacyjnej biblioteki, powinien dokonać oceny bezpieczeństwa epidemiologicznego oraz opracować procedury minimalizujące potencjalne zagrożenia dla pacjentów, dotyczące między innymi: sposobu organizacji pomieszczeń biblioteki, dostępu do książek, sposobu ich dystrybucji, postępowania z zasobami bibliotecznymi, dekontaminacji zasobów biblioteki oraz jej pomieszczeń. Ustalanie zasad oraz procedur zapobiegających transmisji drobnoustrojów powinno odbywać się we współpracy z zespołem kontroli zakażeń szpitalnych.

Źródło: GIS