Dziecko jest najważniejsze – to hasło tegorocznego, piątego już Kongresu Rodzicielstwa Zastępczego. Wydarzenia propagującego odejście od instytucjonalnej opieki nad dzieckiem.

Kongres odbył się 8 czerwca br. w Ministerstwie Rozwoju. Jego organizatorem była Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, a współorganizatorami: Fundacja Przyjaciółka oraz miasto stołeczne Warszawa. Partnerem wydarzenia była Fundacja EY. Natomiast patronat honorowy sprawowali: Minister Rodziny, Pracy i polityki Społecznej, Minister Sprawiedliwości oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

Tradycyjnie już kongres był okazją do wręczenia wyróżnień dla najlepszych samorządów i rodziców zastępczych.

Opiekuńcze samorządy

Po raz trzeci Koalicja na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej przyznała wyróżnienia dla powiatów. W tym roku, ze względu na piąty – jubileuszowy Kongres i równocześnie pięć pełnych lat realizacji przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Koalicja przyznała wyróżnienia tym samorządom, które według niej od pięciu lat konsekwentnie wspierają rozwój rodzinnej opieki zastępczej.

Wyróżnienia otrzymali:

• miasto Gdynia i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni,
• powiat kędzierzyńsko – kozielski i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kędzierzynie – Koźlu,
• powiat kępiński i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kępnie,
• miasto Kielce i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Kielcach,
• powiat krapkowicki i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krapkowicach,
• powiat poznański i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Poznaniu,
• powiat szczecinecki i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku,
• miasto Sosnowiec i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowcu.

Koalicja nagrodziła także organizatorów Rodzinnej Pieczy Zastępczej: Częstochowskie Centrum Wsparcia Rodziny i Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu.

Rodzice zastępczy

W imieniu prezydenta RP Andrzeja Dudy, wiceminister Andrzej Dera uhonorował najlepszych rodziców zastępczych. Za zasługi w działalności na rzecz dzieci, za promowanie idei rodzicielstwa zastępczego Srebrnym Krzyżem Zasługi uhonorowani zostali: Jadwiga Irzyk, Wojciech Irzyk, Maria Trymerska. Brązowy Krzyż Zasługi otrzymali: Marzena Gwiazda, Barbara Księżyc, Ryszard Księżyc, Joanna Lech, Grzegorz Lech, Sylwia  Ostrowska, Aleksander  Ostrowski, Katarzyna Rajczyk.

Rodzina priorytetem

O tym, że stwierdzenie, iż dziecko jest najważniejsze wpisuje się idealnie w politykę rządu zapewniał Bartosz Marczuk, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej. Jak twierdził, rodzina jest i powinna być osią polityki państwa.

- Decyzja o tym, aby świadczenie 500 plus przyznać wszystkim dzieciom w rodzinnych formach pieczy zastępczej bez kryterium dochodowego , czyli już od pierwszego dziecka jest w moim odczuciu, swojego rodzaju przewrotem kopernikańskim w podejściu do pieczy zastępczej w Polsce. Blisko 50 tys. dzieci przebywających w pieczy zastępczej korzysta z tego świadczenia – mówił Bartosz Marczuk. - To nie tylko kwestia finansów, ale i symboli. Także decyzja o wzmocnieniu asystentury jest symbolem, że zależy nam na rodzinie i wzmacnianiu więzi rodzinnych – dodawał.

Minister wskazywał ponadto, że umieszczanie dzieci w pieczy zastępczej sprawdza się. A dowodem zaufania do takiego rozwiązania jest ograniczanie adopcji zagranicznej. Poprawiają się statystyki dotyczące umieszczania dzieci w rodzinnych formach pieczy zastępczej. Jak zapowiedział minister, planowane jest dalsze wzmacnianie asystentury rodziny i pójście drogą deinstytucjonalizacji, które wpisane jest w agendę rządu.

Dla powiatów

- To, co ciągle martwi to 1624 dzieci do lat 6, które nadal przebywają w instytucjonalnej formach opieki. Jednocześnie w rodzinnych formach opieki mamy ok. 1800 miejsc dla dzieci. Jest to idealny moment, aby zachęcić powiaty do zamknięcia sprawy małych dzieci w instytucjonalnej formie opieki, nad czym pracujemy – mówił Bartosz Marczuk.

Minister zapowiedział również, że resort rodziny razem z Koalicją na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej pracuje nad narzędziem informatycznym, które da powiatom informację na temat korzyści co do tego, że nie ma już dzieci w instytucjonalnych formach opieki.

O narzędziu tym mówiła także Joanna Luberadzka – Gruca z Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej. Będzie ono służyło weryfikacji rozwiązań dotyczących deinstytucjonaliacji pieczy zastępczej w powiatach. – Dzięki narzędziu powiaty uzyskają informacje o deinstytucjonalizacji i możliwościach wprowadzania zmian. Będą mogły tworzyć własne scenariusze i sprawdzać jak konkretna decyzja wpłynie na zmiany w obszarze deinstytucjonalizacji, uwzględniając warunki konkretnego samorządu. Stworzony zostanie również ranking powiatów zarówno na poziomie województwa, jak i w kraju – tłumaczyła.

 Joanna Luberadzka - Gruca przytoczyła także dane dotyczące umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczych w Bułgarii, Mołdowie i Rumunii. Państwa te dokonują reformy systemu opieki. W Bułgarii od roku 2009 do 2016 nastąpił 80 % spadek umieszczania dzieci w placówkach. Mołdowa – uznawana za bardzo ubogi kraj europejski w 2000 r. miała 100000 dzieci w instytucjach, a 8027 w 2015 r. Natomiast t w 2022 r. planuje zamkniecie wszystkich instytucji.

Podczas Kongresu zwracano uwagę na korzyści płynące z deinstytucjonalizacji oraz znaczenie wielokrotnych umieszczeń na zdolność dziecka do budowania relacji. A także na bariery, na które dziś napotykają rodziny zastępcze.

Pokazano także dobre praktyki – zarówno krajowe, jak i zagraniczne. Daren Jones z Karyn Purvis Institute of Child Development (USA) mówił na czym polega interwencja adopcyjna oparta na zaufaniu. O bezpiecznej zmianie środowiska dziecka umieszczanego poza własną rodziną opowiadała Sylwia Kaczan z Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie.