Ustawa o pomocy społecznej nie zawiera regulacji stanowiącej podstawędo orzekania przez starostęw formie władczego aktu o powierzeniu pełnienia funkcji rodziny zastępczej w tym zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej.
W myśl art. 2 ust. 1cytowanej wyżej ustawy pomoc społeczna jest instytucjąpolityki społecznej państwa, mającąna celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie sąone w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Organizacja pomocy społecznej należy do organów administracji rządowej i samorządowej, które współpracująw tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi (art. 2 ust. 2ustawy). Konsekwencjęniniejszej regulacji stanowi regulacja art. 19, w którym określono zadania własne powiatu. W punkcie 3 niniejszego przepisu określono, iżzadaniem własnym powiatu jest organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej na czesiowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym.
W przepisie art. 36omawianej ustawy ustawodawca określiłświadczenia, będące świadczeniami z zakresu pomocy społecznej. Świadczenia te dzieląsięna pieniężne (ust. 1) oraz niepieniężne (ust. 2). Do świadczeńniepieniężnych zaliczono opiekęi wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej (art. 36 ust. 1pkt p). Szczegółowo świadczenie, polegające na opiece i wychowaniu w rodzinie zastępczej zostało uregulowane w rozdziale 4 ustawy zatytułowanym "Opieka na rodzinąi dzieckiem". Zgodnie ze szczegółowymi regulacjami wychowanie w rodzinnych formach opieki zastępczej jest świadczeniem udzielanym rodzinie i dziecku (art. 70 ust. 1 pkt 4i ust. 3 pkt 1omawianej ustawy). Dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej zapewnia sięopiekęi wychowanie w rodzinie zastępczej (art. 72 ust. 1ustawy).
W art. 73 ust. 1ustawy uregulowano warunki, których spełnienie jest wymagane od osób fizycznych, którym może byćpowierzone pełnienie funkcji rodziny zastępczej. Dodatkowe warunki wymagane od osób pełniących funkcjęzawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej określone zostały w art. 75 ust. 1ustawy. Zgodnie zaśz art. 75 ust. 2omawianej ustawy z rodziną, która będzie pełniła funkcjęzawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, starosta zawiera umowę, do której majązastosowanie odpowiednio przepisy ustawyz dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny dotyczące umowy zlecenia.
Z analizy przedstawionej wyżej regulacji nie wynika, aby pełnienie funkcji rodziny zastępczej, w tym równieżpełnienie funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, stanowiło świadczenie z pomocy społecznej. Świadczeniem z pomocy społecznej, udzielanym rodzinie i dziecku, jest opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej (art. 36 pkt 2 lit. p, art. 70 ust. 1 pkt 4i ust. 3 pkt 1). Rodzina zastępcza jest wyłącznie formą, w jakiej dochodzi do realizowania pomocy społecznej, a więc udzielania świadczenia niepieniężnego w postaci opiekli i wychowania w rodzinie zastępczej. Powiat jako jednostka samorządu terytorialnego realizuje zadania własne, polegające na organizowaniu opieki w rodzinach zastępczych. Organizowanie opieki w rodzinach zastępczych stanowi zaśorganizowanie opieki społecznej we współpracy z osobami fizycznymi. Jest to współpraca realizowana na zasadzie partnerstwa (art. 2 ust. 2ustawy). Zatem brak jest tutaj elementu władczego po stronie organu administracji publicznej, stanowiącego istotęrozstrzygania decyzyjnego.
W świetle powyższego można powiedzieć, że osoby fizyczne podejmujące siępełnienia funkcji rodziny zastępczej stająsięjednym z istotnych elementów systemu pomocy społecznej, sąpartnerem organów administracji samorządowej organizujących pomoc społeczną.
Z powyższych rozważańwypływa wniosek, że pełnienie funkcji rodziny zastępczej nie jest powierzane w drodze decyzji administracyjnej. W konsekwencji pełnienie funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej równieżnie następuje w formie decyzji administracyjnej. Z przepisów ustawyo pomocy społecznej nie wynika publicznoprawny obowiązek organów administracji do rozstrzygania w formach władczych o powierzeniu pełnienia funkcji rodziny zastępczej, w tym zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej. Ustawodawca przewidziałwyłącznie zawarcie przez starostęumowy zlecenia z rodziną, która będzie pełniła funkcjęzawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej. Jednakże samo podjęcie decyzji o zawarciu umowy nie następuje w formie władczej, gdyżpełnienie niniejszej funkcji nie jest świadczeniem z pomocy społecznej, lecz realizacjązadańpowiatu z zakresu pomocy społecznej w ramach współpracy z osobami fizycznymi opartej na zasadzie partnerstwa.
Źródło: Wyrok NSA w Warszawie z dnia 17 lutego 2009 r. I OSK 384/08
