W dniu 6 września 2012 roku Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Przystępując do tej umowy Polska zobowiązała się do respektowania wszystkich zawartych w niej regulacji, a organy władzy publicznej na każdym szczeblu zostały zobligowane do przestrzegania jej postanowień. Celem Konwencji jest popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby z niepełnosprawnościami. Jednym z obowiązków wynikających z ratyfikacji jest także monitorowanie postępów w jej wdrażaniu i przestrzeganiu przez państwa-strony.
W Polsce zadania niezależnej instytucji do spraw promowania, ochrony i monitorowania wdrażania Konwencji wykonuje Rzecznik Praw Obywatelskich.
Obecnie prowadzone badania ankietowe jest narzędziem badawczym, które ma przyczynić się do realizacji wielu działań, wynikających z nowej roli RPO.
Cele badania
Celem badania jest określenie poziomu wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych na poziomie lokalnym.
Badanie ma charakter ogólnopolski.
Pytania zawarte w ankiecie skierowane są do władz gmin i powiatów, jako kluczowych podmiotów decydujących o jakości życia codziennego obywateli.
Prawa osób z niepełnosprawnościami, prawo do edukacji, aktywności społecznej, zawodowej zależą od decyzji podejmowanych przez rząd i parlament. Ich realizacja zależy także w dużej mierze od działań podejmowanych przez gminy i powiaty - jednostki samorządu terytorialnego najbliższe obywatelom i odpowiedzialne za realizację wielu podstawowych praw.
Ankieta została opracowana w celu zbadania wybranych najważniejszych obszarów realizacji praw osób z niepełnosprawnościami.
Badanie jednostek samorządu terytorialnego jest pierwszym modułem przedmiotowego badania. W dalszej kolejności RPO przewiduje ankietowanie samych osób z niepełnosprawnościami oraz organizacji pozarządowych.
Zakres badania (obszary badawcze)
Badanie ankietowe gmin i powiatów obejmuje cztery obszary:
- Ogólny - odnoszący się przede wszystkim do istniejących lokalnych programów/strategii działań na rzecz osób z niepełnosprawnością, a także dostępności dla tej grupy osób zarówno usług świadczonych przez gminę/powiat, jak również informacji udostępnianych przez te jednostki.
- Edukacji - w szczególności realizacji włączającego systemu kształcenia, a więc dostępności dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami nauki w ogólnodostępnych przedszkolach oraz szkołach.
- Rynku pracy - w szczególności w zakresie zatrudniania osób z niepełnosprawnościami w sektorze publicznym, a także dostosowania usług świadczonych przez powiatowe urzędy pracy osobom z niepełnosprawnościami.
- Dostępności - przede wszystkim dostępności przestrzeni publicznej a także usług i informacji w wybranych jednostkach zarządzanych przez gminę/powiat.
Planowane jest w przyszłości rozszerzenie badania o kolejne obszary, istotne z punktu widzenia praw osób z niepełnosprawnościami.
Okres za jaki zbierane są dane
W pierwszym badaniu przeprowadzanym w roku 2014 zbierane są dane za okres 2013 roku, z wyjątkiem obszaru edukacji, w którym ze względu na jego specyfikę zbieramy dane za rok szkolny 2013/14.
Wykorzystywanie danych
Dane uzyskane dzięki ankietom zostaną wykorzystane we wszystkich działaniach Rzecznika Praw Obywatelskich, dotyczących sytuacji osób z niepełnosprawnościami.
W 2014 roku, w dwa lata po ratyfikacji Konwencji, RPO przygotowuje pierwszy raport z wykonywania przez Rzeczpospolitą Polską postanowień Konwencji zawierające informacje o środkach podjętych w celu realizacji zobowiązań wynikających z KPON oraz na temat postępu dokonanego w tym zakresie przez Polskę. Tegoroczny raport ma być swoistym dokumentem otwarcia – opisem nie tylko stanu prawa, ale i praktyki działania. Wyniki niniejszego badania będą uwzględnione w tym raporcie.
Kolejne raporty powinny być sporządzane, co cztery lata. Cykliczne ponawianie badań w kolejnych latach pozwoli RPO określić tendencje zmian.
Raporty będą przesłane do właściwego Komitetu ONZ oraz przekazane polskiej opinii publicznej.
Rezultaty badań będą mogły być wykorzystywane również przez wszystkie osoby i instytucje zainteresowane ochroną praw i podejmowaniem intensywnych działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Aplikacja internetowa ułatwi dostęp do danych oraz ich filtrowanie wg wybranych kryteriów. Powszechna dostępność do wyników badania jest jednym ze sposobów włączenia społeczeństwa obywatelskiego w proces monitoringu, co zakłada art.33.ust.3 Konwencji.
Informacje techniczne o badaniu
Badanie jest przeprowadzane za pomocą aplikacji internetowej, zapewniającej możliwość agregowania oraz prezentowania uzyskanych danych. Ankietę należy wypełnić logując się na stronie http://ankieta.pelnoprawni.gov.pl/.
Każdej jednostce samorządu terytorialnego zostanie przydzielony odrębny login i hasło.
Ankietę można uzupełnić najpóźniej do końca września br.
Dostępny jest adres e-mail, na który można zgłaszać pytania bądź trudności z wypełnianiem ankiety: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Źródło: BRPO
