Krzysztof Sitarski, poseł KP Kukuz’15 zwrócił się z interpelacją w sprawie dokończenia budowy Zbiornika Racibórz Dolny, poparcia koncepcji budowy Kanału Odra - Dunaj oraz Kanału Śląskiego. W jego ocenie są to działania niezbędne, aby przywrócić żeglowność m.in. na Odrze.

Jej adresatami byli ministrowie: gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej; infrastruktury i budownictwa oraz środowiska.

O otrzymanych odpowiedział poseł poinformował Związek Powiatów Polskich oraz Dziennik Warto Wiedzieć. Dziś prezentujemy ich streszczenie.

Przypomnijmy, że sprawą dokończenia budowy zbiornika Racibórz Dolny i poparcia koncepcji budowy kanału Odra – Dunaj zainteresowani byli prezydent Raciborza i burmistrz Krzanowic. Z problemem zwrócili się do posła Sitarskiego. Temat przyciąga także potencjalnych inwestorów z branży przemysłu stoczniowego i logistycznego. - Zakłada się, że przywrócenie żeglowności na Odrze spowoduje ożywienie gospodarcze regionów przyległych do rzeki. Transport śródlądowy to ciekawa alternatywa dla transportu kolejowego i drogowego – zauważa poseł w interpelacji nr 6812 z 2016 r.

Dlatego zadał szefom resortów kilka pytań. M.in.:

Jakie działania będą podejmowane w sprawie potrzebnych zadań technicznych małej retencji wód w województwie śląskim dla celów dotyczących ochrony przeciwpowodziowej?

Marek Gróbarczyk, minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej dostrzega potrzebę rozwoju małej retencji, jednak priorytetowym zadaniem kierowanego przez niego resortu jest realizacja programu rozwoju głównych śródlądowych dróg wodnych w Polsce. - Dla alimentacji śródlądowych dróg wodnych kluczowe znaczenie mają zbiorniki o dużej pojemności, niemniej jednak promocja retencji (w tym małej retencji) jako elementu racjonalnej gospodarki wodnej jest w obszarze zainteresowania MGMiŻŚ i w miarę istniejących możliwości resort współpracuje w tym zakresie z podmiotami odpowiadającymi za małą retencję (Ministrem Środowiska, Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz z samorządami województw) – odpowiedział.

Mariusz Gajda, wiceminister środowiska, odpowiedział, że: W województwie śląskim na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa będących w zarządzie Lasów Państwowych realizowane będą inwestycje z zakresu małej retencji wodnej.

- Na obszarze Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, obejmującej swoim zasięgiem całe województwo śląskie, trzynaście nadleśnictw będzie realizowało inwestycje retencyjne zarówno na obszarach nizinnych jak i górskich, w ramach kompleksowych programów adaptacji do zmian klimatu, przy wsparciu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 – zapowiedział.

W ramach przedsięwzięcia Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich realizowane będą zadania związane z budową zbiornika retencyjnego oraz budową i remontem przepustów oraz małych urządzeń piętrzących (łącznie 88 obiektów) takich jak: progi, zastawki, jazy, stopnie, groble, brody. Natomiast w ramach Kompleksowego projektu adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych realizowane będą zadania związane z budową zbiorników małej retencji (29 obiektów) oraz budową, remontem przepustów oraz małych urządzeń piętrzących (44 obiekty). Łączny szacowany wzrost objętości retencjonowanej wody w wyniku realizacji wymienionych przedsięwzięć wynosi 176 894 m3 .

Czy na Odrze planowane są inwestycje budowy małych elektrowni wodnych? Czy są partnerzy do udziału w inwestycjach w elektrownie na stopniach wodnych?

Z odpowiedzi ministra Marka Gróbarczyka wynika, że: elektrownie wodne są jednymi z głównych, planowanych do realizacji elementów stopni wodnych na rzece Odrze. Na określenie ich ewentualnej, przyszłej lokalizacji i mocy pozwolą analizy, które zostaną przeprowadzone w ramach studium wykonalności dla Odrzańskiej Drogi Wodnej. Równolegle do tych działań, trwają obecnie prace nad montażem finansowanym dla realizacji inwestycji na śródlądowych drogach wodnych. Przedmiotowe prace dotyczą określenia formuły współpracy z różnymi podmiotami zainteresowanymi uzyskiwaniem korzyści z potencjału polskich rzek, zwłaszcza współpracy z podmiotami z sektora energetycznego.

Minister Gajda poinformował z kolei, że aktualnie realizowana jest budowa stopnia wodnego Malczyce na Odrze. Inwestycja umożliwi regulację rzeki Odry i przedłużenie jej skanalizowanego szlaku na odcinku o długości ok. 17,5 km. Dzięki zapewnieniu odpowiednich głębokości tranzytowych, możliwe będzie przywrócenie regularnych przewozów ładunków za pomocą śródlądowego transportu wodnego. Na stopniu wodnym zainstalowana będzie elektrownia wodna o mocy 9 000 kW. Ocenia się, że rozpoczęcie produkcji energii elektrycznej nastąpić może już w I kwartale 2019 r., kiedy to obiekt rozpocznie piętrzenie wód do rzędnej 100 m n.p.m. Po uzyskaniu docelowej rzędnej piętrzenia 101,40 m n.p.m. (przypuszczalnie w IV kwartale 2019 r.), elektrownia będzie produkować średnio w roku 48900 MWh energii. Inwestycja realizowana jest ze środków budżetowych i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Aktualnie trwają rozmowy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym na temat dalszego finansowania budowy stopnia wodnego Malczyce z tzw. Planu Junckera. Dokończenie budowy SW Malczyce wraz z pracami w cofce stopnia zostało wpisane na „Listę potencjalnych projektów rządowych do wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych”.

Jak przebiega realizacja strategii rewitalizacji Odrzańskiej Drogi Wodnej (ODW) w zakresie przywrócenia żeglowności rzece Odra?

Minister Gróbarczyk przypomniał, że zgodnie z przyjętymi przez Radę Ministrów „Założeniami do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030” jednym z priorytetów jest osiągnięcie międzynarodowej klasy żeglowności na Odrzańskiej Drodze Wodnej i włączenie jej w europejską sieć dróg wodnych. W celu realizacji powyższych założeń, w pierwszej kolejności planowana jest likwidacja tzw. „wąskich gardeł”, do których zaliczane są m.in. miejsca limitujące głębokości tranzytowe.

W ostatnim czasie rozpoczęły się prace nad uruchomieniem transportu węgla ze śląskich kopalń do Elektrowni Opole. Został podpisany w tej sprawie list intencyjny, którego sygnatariuszami są: Mateusz Morawiecki - wicepremier, minister rozwoju i finansów, Marek Gróbarczyk, Krzysztof Tchórzewski - minister energii, Adrian Czubak - wojewoda opolski, Henryk Baranowski - prezes PGE, Paweł Śliwa - wiceprezes PGE oraz Bernard Ptaszyński - dyrektor Elektrowni Opole. Uruchomienie transportu węgla będzie dowodem na to, że przywrócenie żeglugi towarowej w Polsce jest możliwe i gospodarczo uzasadnione.

Mariusz Gajda przyznał, że aktualne plany inwestycyjne na ODW zakładają szereg przedsięwzięć prowadzących do jej udrożnienia i poprawy warunków żeglugi. Prace w tym zakresie są prowadzone przez regionalne zarządy gospodarki wodnej w Gliwicach, Wrocławiu oraz w Szczecinie. Planuje się, poza dokończeniem budowy stopnia wodnego Malczyce, realizację 11 projektów ujętych na liście projektów wodnych śródlądowych w Dokumencie Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu do roku 2020 (z perspektywą do 2030). Łączny koszt realizacji ww. projektów szacuje się na kwotę ok. 1,7 mld zł, zakładane dofinansowanie ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 wynosi w przeliczeniu 1,1 mld zł.

Przypomniał również o umowie między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych na pograniczu polsko-niemieckim. - Zawarcie Umowy wiąże się z obowiązkiem właściwego utrzymania Odry granicznej i jej zabudowy regulacyjnej dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej i żeglugi na polsko-niemieckim odcinku tej rzeki tj. od ujścia Nysy Łużyckiej do Widuchowej. W wyniku prac określających ramy tej umowy, w roku 2014 uzgodniona została tzw. koncepcja regulacji rzeki Odry granicznej – podaje wiceminister.

Czy jest gotowe studium wykonalności dla budowy Kanału Śląskiego, który ma połączyć Wisłę i Odrę? Czy została sprawdzona efektywność ekonomiczna tej inwestycji?

W odpowiedzi minister Gróbarczyk zapewnił, że obecnie trwają prace, których celem jest wyłonienie wykonawcy na przygotowanie studium wykonalności dla kilku inwestycji, w tym budowy Kanału Śląskiego. Studium wykonalności pozwoli na uzyskanie analiz, które posłużą do podejmowania decyzji dotyczących między innymi harmonogramu realizacji inwestycji, ale także dadzą odpowiedź na zasadnicze pytania dotyczące jej kosztów, lokalizacji przyszłej infrastruktury oraz efektywności ekonomicznej.

Czy planuje się przebudowę mostów i śluz na rzece? Co jest wymagane dla transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T?

- Uzyskanie co najmniej IV klasy żeglowności na Odrzańskiej Drodze Wodnej jest podstawowym warunkiem, umożliwiającym zakwalifikowanie jej do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Obecnie nie wszystkie śluzy żeglugowe i mosty spełniają odpowiednie parametry eksploatacyjne dla drogi wodnej o znaczeniu międzynarodowym, w związku z czym przebudowa tych obiektów jest konieczna. Również minimalne wymiary szlaku żeglownego, w szczególności głębokość tranzytowa i promień łuku osi szlaku żeglownego, nie odpowiadają co najmniej IV klasie drogi wodnej – twierdzi Marek Gróbarczyk.

Wiceminister infrastruktury i budownictwa Jerzy Szmidt zaznaczył, że w Programie działań na sieci drogowej w zakresie drogowych obiektów inżynierskich ujęto zadania:

• Remont mostu na rz. Odrze na DK 36 w m. Ścinawa,
• Budowa mostu przez rz. Odrę na DK 22 w m. Kostrzyn,
• Remont mostu na rz. Odrze na DK 12 w m. Głogów,
• Remont mostu na rz. Odrze na DK 26 w m. Krajnik Dolny.

W odniesieniu do inwestycji polegającej na budowie mostu w m. Kostrzyn nad Odrą minister infrastruktury i budownictwa 7 października 2016 r. otrzymał zgodę na negocjację Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec w sprawie budowy granicznego obiektu mostowego w rejonie Kostrzyna nad Odrą i Küstrin-Kietz. Resort infrastruktury uzgadnia jeszcze ze stroną niemiecką organizację pierwszego spotkania negocjacyjnego ww. umowy. Wstępnie zaplanowano wydatki na prace przygotowawcze w budżecie państwa na 2017 r.

Ustanowiony przez Radę Ministrów w dniu 8 września 2015 r. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.), określający zadania inwestycyjne planowane do podjęcia w kolejnych latach na sieci dróg krajowych, obejmuje również budowę drugiego mostu w m. Cigacicach w ciągu drogi S3 Sulechów – Zielona Góra. Planowany jest on do realizacji na 2019 r.

Ponadto w ww. Programie przewidziano budowę obwodnicy Głogowa oraz Krosna Odrzańskiego. Kluczowym czynnikiem wpływającym na możliwość podjęcia kolejnych inwestycji ujętych w Programie jest dostępność środków finansowych. - Przyjęty w 2015 r. dokument, w jego obecnym kształcie, nie zapewnia środków finansowych na realizację wszystkich zapisanych w nim przedsięwzięć. Dokument ten określa, jako nieprzekraczalny, limit wydatków dla inwestycji na poziomie 107 mld zł, natomiast - zgodnie z kosztorysami przedstawionymi przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad - koszt wybudowania wszystkich nowych przedsięwzięć ujętych w dokumencie sięga prawie 200 mld zł – podaje Jerzy Szmidt.

Dlatego podjęta została analiza możliwości realizacji Programu. Ze względu na ograniczone środki i ogromną skalę potrzeb inwestycyjnych, konieczne jest racjonalne podejmowanie decyzji o wyborze zadań kierowanych do realizacji. Priorytetem resortu infrastruktury i budownictwa jest domknięcie istniejącej sieci dróg ekspresowych i autostrad. Jednak Ministerstwo zapewnia, że dołoży wszelkich starań, by inwestycje priorytetowe zostały zrealizowane w jak najkrótszym czasie.

Czy już znane są uwarunkowania wystąpienia do Komisji Europejskiej o dofinansowanie budowy kanału Odra-Dunaj, według których o środki mogą ubiegać się państwa Europy Środkowej i Południowej?

Z wyjaśnień ministra Gróbarczyka wynika, że budowa na terytorium Polski odcinka kanału Dunaj-Odra-Łaba jest jednym z zadań związanych z włączeniem Odrzańskiej Drogi Wodnej do europejskiej sieci dróg wodnych. Aktualnie trwają prace zmierzające do przygotowania studium wykonalności dla tego połączenia, którego opracowanie pozwoli wnioskować o dofinansowanie realizacji przedsięwzięcia, w tym również ze środków Unii Europejskiej. Ponadto temat wspólnego występowania o środki z programu TEN-T jest obecnie omawiany z przedstawicielami Republiki Czeskiej.

Z interpelacją oraz odpowiedziami można się zapoznać tutaj.