System Monitorowania Usług Publicznych „SUMP”, projektowane zmiany w programie Czyste Powietrze, kwestia upadłości Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku, a także projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych to główne tematy poruszane podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Posiedzenie odbyło się 26 lutego 2020 roku w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie.

Posiedzeniu współprzewodniczyli: Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Jacek Karnowski, prezydent Sopotu.

Z ramienia Związku Powiatów Polski w posiedzeniu udział wzięli: Jan Grabkowski - Starosta Poznański, Lucyna Sokołowska - członek Zarządu Powiatu Rzeszowskiego, Rudolf Borusiewicz - dyrektor biura ZPP oraz jego zastępca Grzegorz Kubalski.

Posiedzenie rozpoczęło się od przekazania decyzji premiera odnośnie powołania w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego Ryszarda Kamińskiego, wiceministra rolnictwa.

Przewodniczący Komisji, Paweł Szefernaker poinformował o rozpoczęciu cyklu konferencji, które są skierowane do samorządów terytorialnych i związane są z możliwości współpracy na linii rząd-samorząd oraz wykorzystywaniem programów, które w poszczególnych ministerstwach są dedykowane samorządom.

System Monitorowania Usług Publicznych

Prezentację na temat Systemu Monitorowania Usług Publicznych „SMUP” przedstawił Zastępca Dyrektora Departamentu Administracji Publicznej, Andrzej Trzęsiara. Nazwał przedsięwzięcie modelowym przykładem współpracy między rządem a samorządem. Dotychczas w Polsce nie wypracowano spójnego systemu monitorowania usług publicznych, który umożliwiałby uzyskanie pełnej informacji na temat jakości, ilości, dostępności i efektywności finansowej usług publicznych świadczonych przez samorząd terytorialny. To program, który ma wspierać procesy decyzyjne w samorządzie terytorialnym. System Monitorowania Usług Publicznych uznany został w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju 2030 jako projekt strategiczny. Projekt ma na celu zbudowanie systemu monitoringowego ułatwiającego dostęp do wysokiej jakości danych. Umożliwi zarządzającym usługami m.in. optymalizację świadczenia usług w samorządzie. Pierwszą fazą były prace koncepcyjne. System zostanie udostępniony online na początku 2021 r. Drugi etap – na którym prace nad projektem trwają obecnie – to faza wdrożeniowa. Jednym z partnerów programu ze strony samorządowej jest Związek Powiatów Polskich. W projekcie zaangażowanych jest ponad 500 ekspertów z administracji rządowej, samorządowej, statystyki publicznej. Analizą objętych zostanie ok. 80% wydatków jednostek samorządu terytorialnego. W imieniu strony samorządowej, Andrzej Porawski podziękował za projekt ministerstwom oraz GUS. Zwrócił również uwagę, że program będzie potrzebny zarówno samorządom, jak i rządowi a także samym mieszkańcom.

Zmiany w programie Czyste Powietrze

Projektowane zmiany z programie Czyste Powietrze nakreślił w swojej prezentacji Piotr Woźny z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przede wszystkim podkreślił, jak ważne jest zlokalizowanie źródeł niskiej emisji w Polsce – dopiero wiedząc, gdzie one się znajdują, będzie można nimi skutecznie zarządzać. Program Czyste Powietrze łączy w sobie dwa elementy – wymianę przestarzałych źródeł ciepła w polskich domach i ocieplenie i termomodernizację domów. Piotr Woźny przedstawił pokrótce jak zmieniało się natężenie zanieczyszczenia powietrza w Polsce, dają w efekcie niechlubne miejsca na liście najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie. Zmianą w programie ma być wydzielenie 3 grup do dotacji: pierwsza grupa, tzw. podstawowa – to osoby, które będą składały wnioski o dofinansowanie działając na oświadczeniach. Druga grupa to ta ze zwiększoną intensywnością dofinansowania. Jak podkreślił Piotr Woźny, należy zwiększyć dofinansowania dla osób najbardziej potrzebujących, by mogły wymienić szkodliwe źródła ciepła w swoich domach. W takiej sytuacji, oświadczenia o wysokości dochodów byłyby wystawiane przez miejskie lub gminne ośrodki pomocy społecznej. Ze strony Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zadeklarował pomoc techniczną oraz dofinansowanie w kwocie 100 zł od złożonego wniosku. Zmiany obejmą uproszczenie procedury wnioskowania, znacząco ma zostać też skrócona procedura oceny wniosku przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska. Ma też nastąpić przejście z zaświadczeń w oświadczenia. We współpracę w ramach programu miałyby też aktywniej włączyć się samorządy. Planowana jest też integracja programu Czyste Powietrze z programem Mój prąd.

Po przedstawieniu prezentacji, strona samorządowa zadała kilka pytań do projektu. Pytano m.in. o to, czy możliwe jest, że beneficjent dostaje dofinansowanie tylko na wymianę źródła ciepła, co to jest ciepłownictwo powiatowe, o wsparcie w reaktywacji gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska, kwestie związane z dofinansowaniami. Zapytano również, czy program Czyste Powietrze odnosi się także do budynków użyteczności publicznej. Z kolei Grzegorz Kubalski zasugerował, że bardziej zasadne będzie przeznaczenie dodatkowych środków na gminne i powiatowe fundusze ochrony środowiska niż sama ich reaktywacja. Prezes Woźny odniósł się do wszystkich pytań, informując, że program Czyste Powietrze obejmuje tylko domy jednorodzinne. Podkreślił też, że o czyste powietrze można dbać tylko wspólnie – ani samorząd ani rząd nie rozwiążą problemu samodzielnie. Wspomniał także o szkoleniach dla pracowników gminnych i programach dodatkowych, które są pomocne we wdrażaniu programu Czyste powietrze.

Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wskazano również kandydatów do składu Rady Narodowego Funduszu Zdrowia – strona samorządowa w terminie zgłosiła kandydaturę Rudolfa Borusiewicza, Dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich oraz Marka Wójcika, pełnomocnika Związku Miast Polskich do spraw legislacyjnych. Podczas posiedzenia zgłoszono także kandydaturę Kingi Flagi-Gieruszyńskiej z ramienia Związku Województw RP.

Przedstawicielka Ministerstwa Klimatu udzieliła też informację na temat powołania Zespołu ds. gospodarki odpadami – w imieniu Ministra zwróciła się do strony samorządowej o listę nazwisk osób, które będą brały w powyższym Zespole.

Podczas posiedzenia Komisji poruszono również sprawę interwencji prokuratury wobec uchwał śmieciowych. Głos zabrał wójt Jacek Brygman. Zwrócił uwagę, że głównie w 2019 roku pojawiły się odmienne wyroki sądów i interpretacje Regionalnych Izb Obrachunkowych. Kwestia wywołała ożywiona dyskusję. Przewodniczący Komisji, Paweł Szefernaker stanowczo stwierdził, że strona rządowa nie może ingerować w działania prokuratury ani Regionalnych Izb Obrachunkowych. Padła propozycja, aby albo znowelizować ustawę, albo napisać ją na nowo. Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura ZPP zaapelował, by na następnym posiedzeniu Komisji Wspólnej zjawił się przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości i wyjaśnił wątpliwości strony samorządowej.

Strona samorządowa podjęła również apel o podjęcie prac legislacyjnych w celu uszczelnienia podatku od nieruchomości w przypadku nieruchomości kolejowych.

Kwestia upadłości Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku

Głos w sprawie zabrał przedstawiciel Ministerstwa Finansów. Przedstawił informację dotyczącą przymusowej restrukturyzacji banku oraz sytuacji środków zgromadzonych tam jednostek samorządu terytorialnego. Decyzja o przymusowej restrukturyzacji banku została podjęta przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny i została zastosowana zgodnie z prawem. Przedstawiciel Ministerstwa Finansów wyjaśnił także, że będą prowadzone rozmowy przez nowy bank, który powstał w wyniku restrukturyzacji, aby zapewniona była ciągłość obsługi i stabilność środków na kontach. W związku z tym, że nastąpiło umorzenie środków jednostek samorządu terytorialnego, w Ministerstwie Finansów przeprowadzono szereg analiz, w jaki sposób wesprzeć samorządy, które ucierpiały w wyniku umorzeń. Wyrażona została otwartość na współpracę z samorządami w celu naprawienia sytuacji. Przedstawiciel MF mówił też o ofercie dobrych warunków, jakie samorządom przedstawił Bank Gospodarstwa Krajowego. Ministerstwo Finansów analizuje także możliwość wparcia polegającą na umorzeniu części środków z subwencji ogólnej, ewentualne przekazanie rezerwy środków do tych jednostek, co mogłoby nastąpić po akceptacji ze strony samorządowej oraz zakończeniu prac nad budżetem państwa. Głos zabrał Jan Zych, wójt gminy Korczyna – to jedna z gmin, które dotknęła przymusowa restrukturyzacja. – Mijają tygodnie, a dla samorządów są tylko dwa rozwiązania: albo kredyt w Banku Gospodarstwa Krajowego, albo przesuwanie terminów płatności subwencji czy innych świadczeń, które są należne gminom. Pytanie tylko co dalej – mówił Jan Zych. Przedstawił dwie propozycje, jakie zgłaszają samorządowcy – uruchomienie pewnej rezerwy w budżecie państwa w granicach 80 mln zł dla 34 samorządów, które straciły środki. Drugim postulatem było stworzenie ustawy bądź pakietu ustaw, które zapobiegałyby takim sytuacjom w przyszłości. Zaznaczył również, że samorządy poniosą w tej sytuacji stratę podwójną, gdyż i tak będą musiały zwrócić otrzymaną pomoc finansową. W dyskusję włączył się Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura ZPP. – Nie jest rzeczą niewiadomą, że przedmiotowy bank od dłuższego czasu miał problemy. (…) Pojawia się pytanie, czy nie jest tak, że określone organy publiczne, w szczególności Komisja Nadzoru Bankowego, nie dopełniły właściwej staranności na wcześniejszym etapie, co na ten moment doprowadziło do przymusowej restrukturyzacji – mówił. Poprosił jednocześnie o przedstawienie poszerzonych informacji na temat tego, jak wyglądała procedura, jeśli chodzi o historię choroby tego banku. Zaznaczył, że jeśli sytuacja była wiadoma od dawna, to uzasadnione wydają się głosy płynące z samorządów Podkarpacia, że być może konieczne jest wprowadzenie jednoznacznych przepisów mówiących o tym, że banki, które nie spełniają określonych wymogów jeśli chodzi o bezpieczeństwo wkładu, są automatycznie wyłączone z obsługi sektora publicznego. Grzegorz Kubalski podkreślił też, że niezbędne jest rozwiązanie problemu, który dotknął poszczególne jednostki – zaznaczył też, że przepisy prawa nie odnoszą się wystarczająco klarownie do takiego przypadku. Grzegorz Kubalski zauważył też, że szczęściem w nieszczęściu był fakt, że sytuacja ta zdarzyła się na początku roku, co daje pewną perspektywę czasową, jednak ta nie jest też na tyle duża, aby nie zaistniała konieczność natychmiastowego podjęcia działań. Odniósł się też do kwestii funkcjonowania systemu gwarancji depozytów. Zaproponował w relatywnie szybkim czasie zorganizowanie posiedzenia Zespołu ds. Finansów Publicznych poświęcone temu zagadnieniu, by wspólnie wypracować pewne rozwiązania. Przedstawiciel Ministerstwa Finansów zgodził się co do idei spotkania i wyraził gotowość do przedyskutowania powyższej kwestii. Powiedział też, że na pytania co do czynności kontrolnych co do Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku najpełniej odpowie przedstawiciel Komisji Nadzoru Finansowego. Zgodził się co do tego, że jest to temat trudny, gdyż w grę wchodzą tu też regulacje europejskie. Uzgodnienia w tej sprawie będą kontynuowane podczas posiedzenia Zespołu roboczego.

Drogi publiczne

Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych zgłosiła strona samorządowa. Uwagi dotyczyły zapisu w artykule, który wyłącza z możliwości stosowania ograniczeń wjazdu pojazdów o określonym nacisku drogi zbudowane z udziałem środków z Unii Europejskiej. Powyższy artykuł strona samorządowa uznała za nie do przyjęcia. Andrzej Porawski zaznaczył, że strona samorządowa jest w stanie zgodzić się na ten zapis pod warunkiem dopisania słów „wybudowanych po wejściu w życie niniejszej ustawy”. W przeciwnym wypadku opinia dotycząca projektu będzie negatywna. Strona rządowa, powołując się na rozmowy na ten temat, które odbyły się na zespołach, uznała, że zapis został już zmieniony a termin ograniczony. Przedstawicielka Ministerstwa poprosiła również, by nie brać pod uwagę dobrej woli strony rządowej, która już była, ale ograniczenia, jakie posiadamy jako kraj. Andrzej Porawski zwrócił uwagę, że przyjęcie tego przepisu, to działanie wstecz. Paweł Szefernaker zaproponował przesunięcie punktu obrad na kolejne posiedzenie oraz poprosił o obecność przedstawiciela Ministerstwa Infrastruktury. 

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się 25 marca 2020 roku. 

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach poddziałania „Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania” objętego programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
2. Projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie w sprawie minimalnych środków technicznych i organizacyjnych oraz metod, jakie przedsiębiorcy telekomunikacyjni są obowiązani stosować w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług
3. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń (Ministerstwo Cyfryzacji)
4. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie elementów wezwania zobowiązanego do złożenia oświadczenia
   o posiadanym majątku i źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia oraz oświadczenia
   o posiadanym majątku i źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia
5. Projekt Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2030 (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)
6. Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Budowa kampusu Akademii Muzycznej imienia Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy” (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)
7. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia
8. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń (Główny Urząd Statystyczny)
9. Projekt Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2030 (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego)
10. Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Oświęcimski strategiczny program rządowy – Etap VI 2021-2025” (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)

Projekty z opinią negatywna:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe

Do dalszych prac skierowano:

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Ministerstwo Infrastruktury)