Kwestia wysokości subwencji oświatowej dla jednostek samorządu terytorialnego w kontekście planowanych na 2020 rok podwyżek płac nauczycielskich oraz ewentualne negatywne skutki ekonomiczne i społeczne podniesienia płacy minimalnej w latach 2020-2022 – to główne tematy dyskusji podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Posiedzenie plenarne odbyło się 30 października 2019 roku w Warszawie, w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Posiedzeniu współprzewodniczyli: Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji i Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublina.

Subwencja oświatowa dla jst w kontekście planowanych podwyżek płac nauczycielskich

Temat został nazwany niezwykle istotnym zarówno z punktu widzenia rządu, jak i samorządu terytorialnego. Dyskusja rozpoczęła się od podsumowania kwestii finansowania subwencji oświatowej. Zgodnie z wyliczeniami podanymi przez stronę rządową, kwota subwencji oświatowej w roku 2019 w porównaniu do roku 2018 zwiększyła się o 6,6%. Przy tym w subwencji zawarta została kwota, która powinna być przeznaczona na podwyżki dla nauczycieli. W subwencji na rok 2020 została zaplanowana kwota 49 miliardów 735 milionów 735 tysięcy i jest ona wyższa od analogicznej kwoty na rok 2019 o 6%. W tej kwocie także zaplanowano podwyżki wynagrodzeń.

Ze strony samorządowej jako pierwszy głos w dyskusji zabrał Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. Gdy patrzę na 30-letnią historię reaktywowanych samorządów, to mieliśmy kilka bardzo trudnych finansowo momentów – zmiana progów podatkowych, niedoszacowanie dochodów samorządów powiatowych i wojewódzkich w 1998 roku, ale moim zdaniem, to co dzieje się w ostatnich latach i co dotyczy finansowania zadań edukacyjnych jest najtrudniejszym momentem dla polskiej samorządności – mówił. Równocześnie zaznaczył, że mimo wzrostu dochodów, bardzo dynamicznie wzrosły również koszty usług. W związku z tym subwencji nie wystarcza na podstawowe wydatki. Marek Wójcik w swoim przemówieniu zaznaczył, że w obecnej sytuacji chcąc znaleźć środki na edukację, samorządy zmuszone są zrezygnować z innych inwestycji. Podniósł także kwestię tego, że praktycznie cały swój udział w PIT, powiaty przeznaczają na edukację, a co za tym idzie, nie zostaje ani złotówka na prace drogowe. Ponowił prośbę do strony rządowej o przekazanie danych dotyczących kalkulacji subwencji oświatowej na 2020 rok. Zwrócił się jednocześnie do Pawła Szefernakera o zorganizowanie spotkania strony samorządowej z przedstawicielami rządu i wypracowanie konkretnych rozwiązań. Niech rozmowy o podwyżkach dla nauczycieli odbywają się wspólnie, a nie ponad głowami samorządów – postulował.

Na temat subwencji oświatowej wypowiedział się też Andrzej Porawski. Zwrócił uwagę na nierówność między pieniędzmi otrzymywanymi na oświatę w drodze redystrybucji a wydatkami na oświatę. Zdaniem Andrzeja Porawskiego, różnica powinna być przynajmniej stabilna, natomiast jak się okazuje, ona rośnie. Podobnie jak Marek Wójcik, wyraził chęć podjęcia rozmów z ministrem finansów i premierem, dlatego, że jego zdaniem zwiększająca się luka w finansach to kontekst szerszy niż tylko edukacja.

Do kwestii subwencji oświatowej dla samorządów ustosunkował się też Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora biura ZPP. W przypadku poziomu powiatowego nie mówimy już o kwestii pozostawienia nam możliwości rozwojowych. My mówimy o kwestii utrzymania się w realizacji zadań bieżących na poziomie takim jak w roku 2019 – mówił. W powiatach nastąpiło pojawienie się dodatkowej klasy, zarówno w liceach, jak i w technikach. Co oznacza w praktyce, że zwiększenie subwencji, o którym jest mowa w całości poszło na koszty wynikające z konieczności zatrudnienia nauczycieli, żeby zrealizować ustalenia wynikające z reformy – zaznaczył Grzegorz Kubalski. Dodał jednocześnie, że rok budżetowy na 2020 rok będzie najcięższym dla powiatów od co najmniej kilkunastu lat. Poprosił również o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Ministerstwo Edukacji Narodowej przeprowadziło symulację o ile nastąpi wzrost kosztów bieżących funkcjonowania oświaty na poziomie powiatowym wynikające z trzech czynników: pojawienia się nowych klas, wzrostu wynagrodzeń nauczycieli i wzrostu wynagrodzeń personelu obsługowego i administracyjnego.

Przedstawiciele strony samorządowej zgodnie zwrócili uwagę, że w mniejszych miejscowościach wzrost subwencji nie wystarczy nawet na pokrycie podwyżek płac dla nauczycieli. Kłopoty finansowe związane z edukacją oznaczają ogromne problemy nawet dla tak zwanych bogatych powiatów. Przedstawiona została też perspektywa miast nie funkcjonujących na prawach powiatu. Prezydent Wodzisławia Śląskiego zakłada, że rok 2020 będzie rokiem katastrofy finansowej dla jednostek samorządu terytorialnego. Kwestia konieczności spotkania z premierem i szefami poszczególnych resortów była podnoszona wiele razy podczas posiedzenia.

Do głosów płynących ze strony rządowej odniósł się Paweł Szefernaker, mocno reagując na zarzuty bierności MEN wobec podanych kwot. Jeżeli będziemy się tak obrażać, to na pewno nie prowadzi to do dobrej dyskusji na temat tego wszystkiego o czym państwo mówili. Odpowiedzmy sobie na pytanie, stąd ta dzisiejsza rozmowa? Dzisiejsza dyskusja jest przede wszystkim efektem sytuacji, jaką mieliśmy w państwie w miesiącach marzec-maj. Dziś słyszę o odpowiedzialności, o tym, że razem jako rząd i samorząd odpowiadamy za kwestie związane z edukacją. Ja bardzo chętnie przypomnę państwu cytaty z wypowiedzi medialnych z marca, kwietnia i maja. Wiele osób w sposób wręcz ofensywny wobec rządu popierało postulaty nauczycieli. Wtedy nie słyszałem o odpowiedzialności, ale to, że potrzebne są drakońskie podwyżki dla nauczycieli – mówił. Wypowiedź sprowokowała dalszą dyskusję o kwocie subwencji oświatowej.

Ewentualne negatywne skutki ekonomiczne i społeczne podniesienia płacy minimalnej w latach 2020-2022

Drugim istotnym temat, jaki został podjęty podczas posiedzenia plenarnego było podniesienie płacy minimalnej. Dyskusję rozpoczęło przedstawienie wyliczeń przez stronę rządową. Wynika z nich, że ok. 10% zatrudnionych otrzymuje obecnie płacę minimalną. Głos w dyskusji ponownie zabrał Marek Wójcik, który zwrócił uwagę, że podwyższenie płacy minimalnej spowoduje brak ambicji i chęci kształcenia się, które niewątpliwie zaliczyć należy do konsekwencji społecznych. Jego zdaniem spłaszczenie wynagrodzeń spowoduje demotywację. Marek Wójcik zaznaczył też, że pierwszy raz w historii średnia emerytura była niższa niż płaca minimalna. Podczas obrad zastanawiano się również, czy konieczne będzie redukowanie zatrudnienia. Do strony rządowej skierowano natomiast pytanie, czy rząd byłby w stanie odstąpić od Stażowego Plus. 

Podczas posiedzenia KWRiST padł także postulat, by kwestię skutków podniesienia płacy minimalnej omówić szczegółowo podczas grudniowego posiedzenia zespołu polityki społecznej i ochrony zdrowia.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się 27 listopada 2019 roku.

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego
2. Projekt rozporządzania Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej
3. Projekt rozporządzania Ministra Edukacji Narodowej w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych
4. Wniosek o wprowadzenie do klasyfikacji  zawodów szkolnictwa branżowego dwóch nowych zawodów o nazwie: mechanik pojazdów kolejowych i technik taboru kolejowego (Ministerstwo Infrastruktury)
5. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości opłat za czynności administracyjne związane z wykonywaniem przewozu drogowego oraz za egzaminowanie i wydanie certyfikatu kompetencji zawodowych
6. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i wzorów licencji na wykonywanie transportu drogowego oraz wypisów z tych dokumentów
7. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)
8. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej
9. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju zmieniającego rozporządzenie z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie zaświadczeń wydawanych przez organy podatkowe
10. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej
11. Projekt rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii  w sprawie wykazu gmin, którym przysługuje część rekompensująca subwencji ogólnej za rok 2018
12. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie wzoru zarządzenia zabezpieczenia
13. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2020r.
14. Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony dla specjalnego obszaru siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH 280007

Na zespoły trafi:

1. Projekt rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów ofert i ramowych wzorów umów dotyczących realizacji zadań publicznych oraz wzorów sprawozdań z wykonania tych zadań