16 września 2019 roku odbyło się posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska KWRiST. Posiedzenie zdecydowanie zdominował temat podziału środków w ramach Funduszu Dróg Samorządowych.

Co z tym Funduszem?

Ministerstwo Infrastruktury na wniosek Związku Miast Polskich przekazało zbiorcze dane na temat FDS oraz linki do stron internetowych poszczególnych wojewodów. Nie stanowiło to jednak odpowiedzi na pytania ZMP i całej Strony Samorządowej – a mianowicie materiał absolutnie nie pokazywał, jakie modyfikacje zaszły na listach po ich przekazaniu przez wojewodów do Prezesa Rady Ministrów.

Ze zbiorczych danych wynika, że:

• nabór wniosków w ramach Programu Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej w ramach FDS 2019 to kwota 1 mld 191 mln zł (dane aktualne na dzień 12 września 2019 r., po oszczędnościach przetargowych i rezygnacjach wnioskodawców),
• nabór marcowo-kwietniowy – wnioski uzyskały dofinansowanie na poziomie 3 mld 272 mln zł w 2019 roku; natomiast razem na lata 2019-2028 (uwzględnienie wniosków wieloletnich) 4 mld 510 mln zł.

Jak zaznaczył Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich, z informacji medialnych wynika, że ponad 20 projektów, o wartość ok. 230 mln zł wzięły się na listach zatwierdzonych przez Prezesa Rady Ministrów „z nieba”, tj. nie były składane w odniesieniu do nich wnioski.

Przedstawiciel Związku Powiatów Polskich podniósł, że tak naprawdę trudno w świetle przekazanych danych (nawet dołożywszy do nich 0,5 mld na tzw. drogi obronne) o tym, że w tym roku zostanie przekazane finansowanie na poziomie 6 mld zł. W ramach tego wątku Strona Samorządowa podniosła, że bardzo prawdopodobne jest ryzyko, iż finansowanie projektów wieloletnich będzie w następnych latach argumentem dla resortu infrastruktury do nieprzekazywania środków w deklarowanej wysokości w latach następnych. Innymi słowy: chodzi o ryzyko, że pula środków w latach następnych będzie pomniejszana o te środki z 2019 r., które są przeznaczone na projekty wieloletnie. Przedstawiciele MI nie wypowiedzieli się w ogóle w tym względzie, co jest dosyć wymowne.

W kontekście zmian na poziomie Premiera reprezentant ZPP zaznaczył zaś, że „na dobry początek” wystarczyłyby dwie proste tabelki: liczba projektów usuniętych i ich wartość oraz liczba projektów dodanych i ich wartość.

Dyrektor Beata Leszczyńska zadeklarowała m.in., że: Minister Weber przekazał wojewodom prośbę na piśmie o jak najszybsze zawieranie umów; a w województwie warmińsko-mazurskim zawarto już ponad 20 umów z naboru sierpniowego. Jeśli idzie o zmiany dokonywane przez Premiera – to w naborze marcowo-kwietniowym było to ok. 400 zmian. Dyrektor Leszczyńska zadeklarowała, że żadna zmiana nie powodowała ograniczenia środków; zadania uzyskiwały wyższe dofinansowanie, kilkanaście nowych zadań się pojawiło. Poza tym żadnego zadania nie skreślono, nie zmniejszono dofinansowania, nie przeniesiono na listę rezerwową.

Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich RP przypomniał, że opiniując projekt ustawy o FDS Strona Samorządowa przewidziała wszystkie dzisiejsze problemy. Podniósł także kwestię braku jakichkolwiek środków odwoławczych, a co za tym idzie – brak transparentności.

Problematyczna jest także tzw. lista dróg MON. Przedstawiciele MI twierdzą, że jest ona zarządzeniem zastrzeżonym, przy czym stanowisko to nie zostało poparte szczegółową argumentacją.

Ministerstwo Infrastruktury pomimo tego, że jest w posiadaniu ostatecznej listy projektów (wraz ze zmianami naniesionymi przez Prezesa Rady Ministrów) z racji tego, że Minister Infrastruktury jest dysponentem Funduszu, to jednak nie chce jej zaprezentować. Zapewne chodzi o brak zgody Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W związku z tym Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich zgłosił ustny wniosek o dostęp do informacji publicznej.

Sprawa ponownie stanie na posiedzeniu plenarnym KWRiST – być może wtedy poznamy więcej konkretów.

Zasady i kryteria podziału rezerwy

W pierwszej kolejności Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich podniósł kwestię tego, czy niezbędny jest wciąż fragment mówiący o pierwszeństwie dla j.s.t., które z rezerwy drogowej nie korzystały? Dyr. Beata Leszczyńska zadeklarowała, że taka jednostka jest zazwyczaj jedna w ciągu roku; ewentualnie kwestia jest do zmiany na rok 2021.

Jeśli idzie o wątpliwości zgłoszone przez ZPP, to dodanie fragmentu odnoszącego wysokość dofinansowania do 50% wartości zadania „realizowanego w roku budżetowym” wynika z tego, że zdarzają się pytania o to, czy 50/50 dotyczy całego okresu realizacji projektu. Natomiast co do wprowadzenia wymogu przedkładania kopii zgłoszenia robót budowlanych w przypadkach z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o dochodach j.s.t., to celem jego wprowadzenia jest równe traktowania projektów inwestycyjnych i remontowych.

Ponadto termin na składanie wniosków zostanie skrócony o tydzień – tj. zakończy się on wraz z końcem pierwszego tygodnia lutego 2020 roku.

Założenia do Umowy Partnerstwa

Zespół wydał pozytywną opinię wiążącą do Założeń do Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027 (z zastrzeżeniami ZWRP i ZGWRP). Nie obyło się to jednak bez dyskusji. Warto podkreślić, że szereg uwag Związku Powiatów Polskich zostało uwzględnionych – m.in. te dotyczące obowiązku posiadania strategii rozwoju ponadlokalnego do skorzystania ze środków przeznaczonych np. dla kilku jednostek samorządu terytorialnego – co było zbieżne z ustaleniami zapadłymi w toku prac nad nowelizacją ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich RP podniósł konieczność szerszego opisania problemów rozwojowych polskiej wsi w Założeniach. Dyrektor Departamentu Strategii Rozwoju w MIiR Robert Dzierzgwa zaznaczył, że kwestie związane z rozwojem wsi to problematyka bardziej istotna z punktu widzenia Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego. Natomiast jeśli idzie o 11 fundamentalnych uwag Związku Województw RP, to przedstawiciele resortu zadeklarowali kierunkowe uwzględnienie ich większości.

Ponadto w toku dyskusji dyr. Dzierzgwa zadeklarował, że instrumenty terytorialne będą występować nie tylko w ramach CP5. Obrazowo: jeśli dla metropolii warszawskiej powstanie strategia ponadlokalna, to np. w ramach CP3 i programu krajowego część środków może być przeznaczona dla porozumień; chodzi o odrzucenie sporządzania dokumentów pod fundusze.