24 lipca 2019 r. w siedzibie Ministerstwa Infrastruktury odbyło się dodatkowe posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Posiedzenie zdominowały kontrowersyjne propozycje zmian w Prawie o ruchu drogowym.

Prawo o ruchu drogowym – opinia negatywna

Dyskusja na temat projektowanych zmian w Prawie o ruchu drogowym odbyła się już na regularnym posiedzeniu Zespołu – 15 lipca 2019 roku. Niemniej wciąż są do niego przedstawiane uzasadnione zastrzeżenia, stąd też wczoraj dyskusja była kontynuowana. Koniec końców projekt otrzymał opinię negatywną. Poniżej wybrane wątki z ponad godzinnej dyskusji.

Dyrektor Departamentu Transportu Drogowego w resorcie infrastruktury Dyrektor Oleksiak wskazał, że proponowane zmiany są korzystne dla obywatela, a zasadnicze założenia zostały przyjęte przez Zespół ds. Programowania Prac Rządu. Wskazał, że zmiany uszczuplą na pewno dochody j.s.t. oraz producentów poszczególnych elementów. Jak powiedział Dyrektor Oleksiak, kwoty te nie są małe – „i być może można by było rozumieć stanowisko samorządów”. Równocześnie jednak nie zaprezentował jakiegokolwiek wyrównania tychże ubytków.

Po takim wstępie swoją prezentację wygłosił Zastępca Dyrektora Biura ZPP Grzegorz Kubalski. Prezentacja nosiła tytuł „Zmiany w Prawie o ruchu drogowym – uzasadnienie a rzeczywistość”.

Zasadniczym założeniem prezentacji było udzielenie odpowiedzi na trzy pytania – w odniesieniu do poszczególnych zmian:

1. Czy zmiana realnie upraszcza obecnie obowiązujące procedury?
2. Czy zmiana wprowadza ułatwienia dla obywateli?
3. Czy zmiana zmniejsza obciążenia i zadania organów samorządowych?

Dyrektor Kubalski przypomniał zgromadzonym, że Zespól ds. Programowania to nie prorocy, a podnoszone przez ZPP argumenty dot. bezpieczeństwa nie zostały należycie skontrowane przez projektodawców. Podkreślił, że zmniejszenie zakresu zadań jest praktycznie żadne, natomiast ujemne skutki finansowe dla jednostek samorządu są bardzo duże. Na podstawie zaprezentowanych obliczeń Dyrektor wskazał, że korzyść finansowa dla obywatela związana z brakiem obowiązku wymiany tablic oraz zniesieniem nalepki kontrolnej wyniesie średnio sześć promili ceny samochodu używanego – co nie wystarczy nawet na jedno pełne tankowanie. Ponadto jak zaznaczył Dyrektor Kubalski, zmiany dot. karty pojazdu są do zaakceptowania – co stanowiło przejaw dobrej woli Związku i zasygnalizowanie możliwości poszukiwania porozumienia.

Wiceminister Infrastruktury Mikołaj Wild docenił wkład ZPP w dyskusję – niemniej podtrzymał dotychczasowe stanowisko Strony Rządowej.

Starosta Wałbrzyski Krzysztof Kwiatkowski wskazał, że w dyskusji z ust przedstawicieli Strony Rządowej nie padło ani jedno słowo o zrekompensowaniu utraconych dochodów. Zapytał projektodawców, czy zweryfikowano, czy wprowadzone rozwiązania nie spowodują konieczności wyłączenia np. dwóch stanowisk ds. rejestracji w każdej jednostce? Podkreślił, że powiaty często stoją przed dramatycznymi wyborami – np. czy wyremontować przepust na drodze powiatowej, czy pozostawić etat w strukturze urzędu. Tym samym może się okazać, że zamiast usprawnień dojdzie do wydłużenia kolejek w stosunku do stanu obecnego – z uwagi na brak środków finansowych na realizację zadań z zakresu rejestracji pojazdów.

Dyrektor Grzegorz Kubalski przypomniał ponadto całą historię związaną z wygórowaną opłatą za wydanie karty pojazdu – i m.in. to, że na żadnym etapie tejże historii resort infrastruktury nie poczuwał się do zrekompensowania utraconych dochodów.

Stanowisko Strony Rządowej ostatecznie „zabetonował” Dyrektor Oleksiak z MI. Jak stwierdził, „Ministerstwo ma taką rolę w państwie, że wsłuchuje się w głosy obywateli”. Zaczął przy tym przeciwstawiać rząd samorządowi – zarzucając Stronie Samorządowej myślenie w duchu „zły rząd, dobry samorząd”. Nie obyło się jednak przede wszystkim bez argumentów ad personam, co dostatecznie zagęściło atmosferę na sali i de facto zakończyło dyskusję.

Niemniej mimo opinii negatywnej Dyrektor Departamentu Prawnego w MI Marcin Przychodzki (prowadzący obrady w zastępstwie za Ministra Wilda) wskazał, że to nie koniec prac nad projektem – i jest jeszcze czas na poszukanie właściwych rozwiązań finansowych. Podkreślił, że efekt końcowy ma być pozytywny dla obywatela. Równocześnie przedstawiciele Ministerstwa Cyfryzacji wskazali, iż nie jest wykluczone wycofanie się z pomysłu rezygnacji z nalepki kontrolnej.

Czyste Powietrze – never ending story

Sposób realizacji Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze” był przedmiotem obrad Zespołu już na czerwcowym posiedzeniu – wtedy to z wniosku ZPP przedstawiciele resortu środowiska przedstawili aktualną sytuację oraz widoki na przyszłość. Tytułem przypomnienia: do końca sierpnia miały potrwać w NFOŚiGW analizy dotyczące modelu administrowania Programem. Tymczasem…

Tymczasem nagle okazało się, że już ponad trzysta gmin – na zasadzie porozumień konstruowanych przez wojewódzkie fundusze w duchu „zadania – tak, środki – nie” – zostało zaangażowanych w obsługę Programu. W związku z tym na wniosek Związku Miast Polskich miała zostać przedstawiona informacja na temat wdrażania zmian w Programie.

Po pierwsze, mimo zarysowanej wyżej skali porozumień przedstawiciele MŚ oraz NFOŚiGW nadal zapewniali, że to wciąż „pilotaż”. Bezpośrednie odniesienie się do wątków poruszonych w dyskusji (na czele z brakiem finansowania) ma nastąpić w drodze pisemnej. Niemniej Artur Rajzer z resortu środowiska powtórzył niepokojący głos, który pojawił się już ze strony innego przedstawiciela MŚ na czerwcowym posiedzeniu Zespołu. Mianowicie wskazał w kontekście kosztów, że już dziś gminy i powiaty realizują zadania z zakresu ochrony środowiska – i np. miasta dokładają z własnych środków duże kwoty na ten cel. Ponadto podkreślił to, co również padło w czerwcu: różne gminy mają różny potencjał finansowy. Słowem: jeśli pojawią się jakieś rozwiązania o charakterze systemowym, to bardzo wątpliwe, że będą zawierały źródło finansowania.

Polityka rozwoju nie taka oczywista

Na wniosek ZPP resort inwestycji i rozwoju udzielił informacji na temat zmian w najnowszej wersji nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw.

Temat ten był już sygnalizowany na ostatnim posiedzeniu Zespołu ds. Ustrojowych KWRiST. Przypomnijmy: w najnowszej wersji projektu (z 8 lipca 2019 r.)  ogranicza on stowarzyszanie się przez powiaty do formy „stowarzyszenia samorządowego” – nowej formy dotyczącej jedynie wspólnego rozwoju/wspólnego wykonywania zadań publicznych. Ponadto nie zawiera podstawy do przyjęcia przez powiat strategii rozwoju ponadlokalnego. Oba te braki są sprzeczne z uzgodnieniem dokonanym na posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury, na którym wydano pozytywną opinię wiążącą, a brak dot. stowarzyszeń sprzeczny także z uzasadnieniem do najnowszej wersji projektu.

Jak wskazała Renata Calak, Zastępca Dyrektora Departamentu Strategii Rozwoju w resorcie inwestycji i rozwoju, wciąż trwają intensywne prace nad ustawą. W toku prac Komisji Prawniczej zostało podjęte postanowienie dot. konieczności doprecyzowania z MSWiA i MF przepisów o stowarzyszeniach. Niemniej już na posiedzeniu Komisji Prawniczej przesądzono o konieczności uwzględnienia wniosków ZPP: zarówno w zakresie stowarzyszeń, jak i kompetencji uprawniającej samorząd powiatowy do przyjęcia strategii rozwoju ponadlokalnego. Ustalono, że do Związku zostanie przesłana wersja po pracach w ramach Komisji Prawniczej – kierowana ponownie na Stały Komitet Rady Ministrów. Ma to nastąpić na początku sierpnia.