Ustalenie stawek opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów usuniętych z dróg powinno zostać poprzedzone szczegółową kalkulacją, która z kolei winna pozwolić na dokonanie miarodajnej oceny, czy wysokość stawek została ustalona arbitralnie z pominięciem ustawowych kryteriów, czy też stanowi ona odzwierciedlenie dokonanej rzetelnie analizy uwzględniającej wytyczne ustawodawcy, stwierdził WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 29 sierpnia 2019 r., sygn. akt: IV SA/Po 480/19.
Sąd przypomniał, że uchwała w sprawie ustalenia wysokości opłat za usunięcie pojazdów z drogi i ich przechowywanie oraz wysokości kosztów z tym związanych jest aktem prawa miejscowego. Określa ona bowiem zakres obowiązku ponoszenia opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów. Dotyczy zatem sytuacji powtarzalnych, a nie jednorazowych, a przy tym adresatami tej uchwały są osoby określone generalnie, a nie indywidualnie (imiennie). Uchwała ma więc charakter normatywny, generalny i abstrakcyjny. Uchwała mieści się w kategorii aktów prawa miejscowego o charakterze wykonawczym, dla których ustanowienia niezbędne jest szczegółowe upoważnienie zawarte w ustawie i wynikające wprost z art. 130a ust. 6a Prawa o ruchu drogowym.
Jak uzasadnić?
Zgodnie z wyrokiem, postanowienia uchwały, jako aktu prawa miejscowego, powinny, w szczególności, z jednej strony, wyczerpywać zakres ustawowego upoważnienia określonego w art. 130a ust. 6 Prawa o ruchu drogowym, a z drugiej, nie mogą poza ten zakres wykraczać. Poza tym prawidłowość rozwiązań przyjętych w uchwale (ustalona wysokość poszczególnych opłat i kosztów) - w kontekście spełnienia wymagań określonych w powyższym przepisie - powinna zostać wykazana w należycie sporządzonym uzasadnieniu. Brak uzasadnienia uchwały stanowi naruszenie zasad sporządzania uchwały, jednak uchybienie to nie jest jedyną i wystarczającą przesłanką do stwierdzenia jej nieważności. Rada Powiatu ma bowiem możliwość wykazania zasadności podjęcia uchwały i przyjętych stawek opłat za usunięcie pojazdu i przechowywanie na parkingu strzeżonym oraz w przypadku odstąpienia od usunięcia pojazdu, jeżeli przedstawi kalkulacje kosztów lub inne dokumenty pozwalające uzasadnić zasadność przyjętych stawek, zwłaszcza z jakich kosztów i innych wydatków związanych ze sprawną realizacją zadania stawki te wynikają. Treść art. 130a ust. 6 p.r.d. wskazuje, że żadne inne przesłanki, poza wymienionymi w tym przepisie, nie mogą wpłynąć na sposób zrealizowania upoważnienia ustawowego. Organ ma obowiązek "wziąć pod uwagę" powyższe przesłanki materialnoprawne, co daje mu pewną elastyczność w kształtowaniu treści podejmowanej uchwały. Nie jest ona jednak tak daleko posunięta, aby możliwe było abstrahowanie od wyżej przywołanych "opłatotwórczych" kryteriów (wskaźników) ustawowych. W konsekwencji za trafny należy uznać pogląd, w myśl którego ustalenie stawek opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów usuniętych z dróg powinno zostać poprzedzone szczegółową kalkulacją, która z kolei winna pozwolić na dokonanie miarodajnej oceny, czy wysokość stawek została ustalona arbitralnie z pominięciem ustawowych kryteriów, czy też stanowi ona odzwierciedlenie dokonanej rzetelnie analizy uwzględniającej wytyczne ustawodawcy.
Sąd podzielił pogląd, zgodnie z którym w sytuacji, gdy właściwy organ, na podstawie upoważnienia ustawowego, nakłada na obywateli określony obowiązek - w szczególności, gdy ustawodawca pozostawił organowi pewien margines swobody - w stosownym uzasadnieniu projektu tego aktu należy przedstawić argumenty przemawiające za przyjęciem konkretnych rozwiązań, w tym przypadku: wysokości (stawek) opłat za usunięcie pojazdu z drogi i jego przechowywanie na wyznaczonym parkingu oraz kosztów odstąpienia od usunięcia pojazdów. Brak natomiast należytego umotywowania zasadności uchwalenia powyższych opłat (stawek, kosztów) - w kontekście określonych kryteriów ustawowych - nosi niewątpliwie cechę arbitralności i nie buduje zaufania członków wspólnoty samorządowej do organów samorządu stanowiących prawo.
WSA wskazał ponadto, że przy ustalaniu kryterium kosztów usuwania i przechowywania pojazdów kluczowe znaczenie mają dokumenty, z których wynikają koszty realizacja zadania, takie jak postanowienia umowy zawartej pomiędzy Powiatem a podmiotem zobowiązującym się do usuwania i przechowywania pojazdów, zapytania ofertowe, a także ewentualne dane i informacje przedstawione w czasie obrad na sesji Rady.
