Ustawa prawo oświatowe, analogicznie jak poprzedzająca ją ustawa o systemie oświaty stanowi, że jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać z dniem 1 września danego roku, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego, z wyjątkiem osoby, o której mowa w ust. 2, lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły, o ile szkoła ta nie jest jedyną szkołą danego typu prowadzoną przez tę jednostkę samorządu terytorialnego zgodnie z art. 8 ust. 15 lub 16. Jednocześnie, zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, ma prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych (...). Jak wskazał WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 1 lipca 2020 r. (III SA/Gl 285/20) w analizowanym przypadku, co wymaga podkreślenia, udział związków zawodowych w procesie legislacyjnym jest obligatoryjny i ustawowo uregulowany.
Rada gminy, co nie jest kontestowane, władna jest na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym w powiązaniu z procedurą, przewidzianą w przepisach prawo oświatowe, podjąć uchwałę o przekazaniu prowadzenia szkoły, a tego rodzaju postępowanie zgodne jest z zasadą, że organy władzy publicznej działają na podstawie i granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP). Naruszenie tej procedury, mocą art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, skutkuje, że uchwała organu gminy sprzeczna z prawem jest nieważna.
W sprawie rozpatrywanej przez WSA w Gliwicach rację miał organ nadzoru, że uchwałę w sprawie przekazania podjęto z naruszeniem art. 19 ustawy o związkach zawodowych i nie dopełniono obowiązku przedstawienia uchwały do zaopiniowania przez związki zawodowe spełniające kryterium reprezentatywności. Zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o związkach zawodowych, organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, ma prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych.
Jednocześnie Sąd zwrócił uwagę, że w uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 listopada 2010 r. sygn. akt I OPS 2/10 przyjęto, że "Uchwała o zamiarze likwidacji szkoły i uchwała o likwidacji szkoły, podjęte na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, są aktami prawnymi podejmowanymi w sprawie objętej opiniowaniem przez odpowiednie władze statutowe związku zawodowego stosownie do art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, z tym że przedstawienie do zaopiniowania jednej z nich oznacza dopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 19 ust. 2" (teza aktualna także na gruncie Prawa oświatowego). Znaczenie uchwały o przekazaniu prowadzenia szkoły dla spraw pracowniczych oznacza, że podjętą uchwałę należy odnieść też do wyznaczenia obowiązku stosowania art. 19 ust. 1 i ust. 2 ustawy o związkach zawodowych.
W przedmiotowej sprawie rację miał organ nadzoru stwierdzając, że naruszenie trybu procedowania przy podejmowaniu uchwały w sprawie przekazania prowadzenia szkoły, stanowi przekroczenie kompetencji przez radę gminy przy jej podejmowaniu, które powinno być traktowane jako istotne naruszenie prawa, skutkujące jej nieważnością. Organ wykonujący kompetencję prawodawcy jest obowiązany działać tylko na podstawie prawa, a normy prawne określające jego kompetencje, zadania i tryb postępowania, wyznaczają granice jego aktywności. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, realizując przysługujące mu kompetencje, nie może ich domniemywać czy samodzielnie kształtować.
Równocześnie Sąd podkreślił, że: po pierwsze - nie można akceptować takich działań organów, które nie odpowiadają prawu i nie realizują jasno jego prawnie unormowanych powinności, a po drugie - ustawa o samorządzie gminnym jak i o związkach zawodowych w sposób wyczerpujący reguluje tryb i zasady współpracy gminy z innymi podmiotami, który w sprawie rażąco został naruszony albowiem nie tylko nie przekazano do zaopiniowania związkom zawodowym kluczowej dla funkcjonowania szkoły w gminie uchwały w terminie ściśle określonym w ustawie ale nadto nie pozyskując opinii tego związku i przed terminem wskazanym przez ustawodawcę procedowano w tak ważnej dla społeczności gminnej sprawie.
Źródło: CBOSA
