Do Kancelarii Sejmu trafił projekt ustawy nowelizującej Kartę Nauczyciela oraz kilka innych ustaw, w tym ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt datowany jest na 5 czerwca, na razie nie jest oznaczony numerem druku sejmowego. Nie został póki co wprowadzony do porządku najbliższego posiedzenia Sejmu, które odbędzie się w dniach 12-14 czerwca. Ale to może się szybko zmienić. Projekt został wniesiony jako inicjatywa poselska grupy posłów klubu "Prawo i Sprawiedliwość", ale chyba wszystkim wiadomo, że opracowany został w resorcie, a tzw. ścieżkę poselską wybrano ze względu na to, że jest szybsza. Nie trzeba opracowywać oceny skutków regulacji oraz organizować konsultacji publicznych i uzgadniać z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Jak wcześniej informowaliśmy, kierownictwo resortu zapowiadało, że w ramach nowelizacji Karty Nauczyciela zostaną przeniesione do niej ustalenia rządu z nauczycielską Solidarnością (o zakresie porozumieniu pisaliśmy tutaj). Ponadto wiceminister Maciej Kopeć zapowiedział również drobne korekty dotyczące kształcenia zawodowego. Bez odpowiedzi pozostało wówczas kluczowe pytanie zadawane kierownictwu MEN przez przedstawicieli korporacji samorządowych: czy, w jaki sposób i kiedy organy prowadzące otrzymają z budżetu państwa pieniądze na pokrycie rządowych zobowiązań wobec nauczycieli (co najmniej na pokrycie podwyżek, zapowiedzianych wówczas nowych świadczeń ustanowienie minimalnej stawki dodatku za wychowawstwo).

Co w nowelizacji?

Zacznijmy od zmian pociągających skutki finansowe:

1) Podwyżki wynagrodzeń nauczycieli

Kluczowa zmianą jest wprowadzenie podwyżki średnich nauczycielskich wynagrodzeń. Będzie to trzecia tura podwyżki od września br. o 9,6 proc. Ma to dać łączne zwiększenie wynagrodzeń w stosunku do marca 2018 o 21,2 proc. Wprowadzony do ustawy przepis przejściowy przewiduje, że od 1.09 do 31.12.2019 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli, ustalone według w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela, zwiększa się o 9,6 proc. Zmiana ta ma umożliwić jednocześnie podwyższenie od 1 września 2019 r. wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do niego. Podwyższenie wynagrodzeń nauczycieli ma nastąpić nie później niż do dnia 30 września 2019 r., z wyrównaniem od dnia 1 września. Przedszkola mają otrzymać dotacje wyrównującą najpóźniej do 31.10.2019.

Dzięki powyższym zmianom od 1 września 2019 r. wynagrodzenie zasadnicze wyniesie:

• nauczyciela stażysty – 2 782 zł,
• nauczyciela kontraktowego – 2 862 zł,
• nauczyciela mianowanego – 3 250 zł,
• nauczyciela dyplomowanego – 3 817 zł.

Natomiast wynagrodzenie średnie wyniesie:

• nauczyciela stażysty – 3 338 zł,
• nauczyciela kontraktowego – 3 705 zł,
• nauczyciela mianowanego – 4 806 zł,
• nauczyciela dyplomowanego – 6 141 zł.

Oprócz wynagrodzenia zasadniczego automatycznie wzrosną również dodatki od niego zależne, dodatkowe wynagrodzenie roczne, odprawy emerytalno-rentowe oraz odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, czy godziny ponadwymiarowe.

2) Świadczenie dla stażysty - 1 tys. zł

Będzie ono przysługiwało wszystkim nauczycielom stażystom odbywającym staż na stopień nauczyciela kontraktowego. Wypłacane będzie w okresie stażu do dnia 30 września roku, w którym nauczyciel rozpoczął staż. Będzie to świadczenie socjalne, dlatego wszyscy nauczyciele uprawnieni otrzymają go w takiej samej wysokości niezależnie od wymiaru zatrudnienia. Aby wprowadzić świadczenie "na start" w projekcie przewidziano korektę w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w zakresie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej. Jak czytamy, w uzasadnieniu "Prowadzenie szkół i placówek oświatowych jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego, zatem wypłata świadczenia na start dla nauczyciela stażysty będzie zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego. W związku z nowym zadaniem dla samorządów w ustawie – Karta Nauczyciela zmieniony został przepis dotyczący gwarancji środków na określone zadania oświatowe w dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 30 ust. 8). Gwarancjami zostało objęte również świadczenie na start. W związku z powyższym, konieczne jest uwzględnienie przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej finansowania świadczenia. Natomiast w przypadku nauczycieli zatrudnionych w placówkach wychowania przedszkolnego konieczne było objęcie subwencją oświatową nowego zadania tj. finansowania świadczenia na start.".

3) Minimalny dodatek za wychowawstwo - 300 zł

Autorzy ustawy odnotowali że występują znaczne różnice wysokości tego dodatku w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego. Dlatego proponują określenie w art. 6 KN takiej samej dla wszystkich nauczycieli minimalnej stawki dodatku z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy. Dodatek ten nie będzie mógł być niższy niż 300 zł. Jednocześnie zapewniona została możliwość jego podwyższenia przez JST.

Ile to będzie kosztować?

Próżno szukać w uzasadnieniu do ustawy wyliczenia skutków finansowych podwyżek. Opierając się na podawanych wcześniej przez przedstawicieli resortu przy różnych okazjach mglistych informacjach na ten temat oraz danych zawartych w podpisanym przez rząd z Solidarnością porozumieniu, można oszacować łączny koszt dodatkowych dwóch podwyżek w roku 2019 na ok. 1,3 mld zł. Wprowadzenie świadczenia "na start" dla stażysty autorzy ustawy wycenili na ok. 28 mln zł. Z kolei szukając odpowiedzi na pytanie, ile będzie kosztować wprowadzenie minimalnej stawki dodatku za wychowawstwo, znajdujemy informację, że zmiana w tym zakresie będzie się odbywać w ramach wynagrodzenia średniego obowiązującego od 1 września 2019 r. "Zmiany wysokości dodatków ustalanych w regulaminach wynagradzania w danym samorządzie mogą być połączone ze zmianami związanymi z podwyżkami wynagrodzeń o 9,6% od 1 września 2019 r., które też wpłyną na wysokość dodatków do wynagrodzeń nauczycieli. Nie przewiduje się kosztów zaproponowanego rozwiązania w zakresie dodatku za wychowawstwo.".

Kto za to zapłaci?

Projektodawcy piszą w uzasadnieniu, że skutek finansowy zmian przepisów "będzie uwzględniony m. in. w zwiększonej kwocie części oświatowej subwencji ogólnej na 2019 r. Skutki finansowe na kolejne lata dla budżetu państwa zostaną ustalone w ustawach budżetowych i będą uwzględniały skutki przechodzące wzrostu wynagrodzeń nauczycieli." . Ponadto czytamy, że środki na wzrost w okresie od dnia 1 września do 31 grudnia 2019 r. średnich wynagrodzeń nauczycieli wychowania przedszkolnego zatrudnionych przez JST, a nie objętych subwencją (nauczycieli dzieci 5-letnich i młodszych objętych wychowaniem przedszkolnym) zapewniony jest w ich dochodach własnych, "które w ostatnich latach wykazują silną dynamikę wzrostową". Po czym zaprezentowane zostały tabele i wykresy przedstawiające wzrost dochodów JST od 2007 do 2018 r.

Ciekawy jest fragment uzasadnienia, odnoszący się do dochodów JST. Po wyjaśnieniu - cytowanym wyżej - dotyczącym wprowadzenia gwarancji finansowania z subwencji dodatkowego świadczenia na start, autorzy dopisali następujące słowa - "Ponadto przy ustalaniu podziału subwencji oświatowej jednym z czynników uwzględnianych powinna być sytuacja finansowa JST. Obecny model podziału subwencji bazuje głównie na liczbie uczniów i wychowanków. Oznacza to, że wzrost czy spadek liczby uczniów jest w dużym stopniu powiązany ze wzrostem lub spadkiem subwencji dla danego samorządu. Natomiast zmiana liczby uczniów nie zawsze przekłada się na wzrost lub spadek poziomu kosztów ponoszonych przez samorządy na funkcjonowanie szkół. Zmiana ma na celu wspomóc finansowo w postaci zwiększonej subwencji samorządy mniej zamożne." . Słowa te odnoszą się do zaproponowanego brzmienia ust. 6 w art. 28 ustawy o dochodach JST. Ustęp ten odnosi się do regulacji podziału subwencji oświatowej, dokonywanej przez ministra edukacji w drodze rozporządzenia. W ustępie 6 zawarty jest katalog uwarunkowań, które minister musi wziąć pod uwagę projektując rozporządzenie. Autorzy projektu proponują dodanie do tego katalogu punktu w brzmieniu "sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego.”.

Pozostałe zmiany

1. Cofnięcie nowego sposobu oceniania - zmiana dotyczy art. 6a mówiącego o ocenie pracy nauczyciela. Przywrócone zostało brzmienie ust. 1 sprzed zmiany, z uwzględnieniem opinii rady rodziców.
2. Ograniczeni stosowania umów o pracę na czas określony (dotyczy art. 10 ust.7 KN).
3. Nie zmienia się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla jakiejkolwiek grupy nauczycieli, ale:
   1. umożliwiono ustalanie przez organ prowadzący dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu niższego niż przewidziany w Karcie Nauczyciela, ale nie większego niż 20 godzin, tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć;
   2. doprecyzowano przepisy w odniesieniu do nauczycieli przedmiotów z zakresu kształcenia ogólnego w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe (zmiana w art. 42 w ust. 3 w tabeli w lp. 3).
4. Prawo wniesienia zażalenia na postanowienie rzecznika dyscyplinarnego w przedmiocie umorzenia postępowania wyjaśniającego dotyczącego czynu naruszającego prawa i dobro dziecka (art. 85 ust. 5 KN) oraz prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego dotyczącego czynu naruszającego prawa i dobro dziecka do odwoławczej komisji dyscyplinarnej (art. 85b ust. 2 KN);
5. Doprecyzowanie przepisów dotyczących przekazywania dotacji na finansowanie doradztwa metodycznego. Zaproponowano zmianę ust. 6 art. 70a  KN, określającego w jaki wojewoda będzie przekazywał samorządom prowadzącym placówki doskonalenia nauczycieli i zatrudniające doradców metodycznych - dotacje na finansowanie wydatków związanych z zatrudnieniem nauczycieli w celu realizacji zadań doradcy metodycznego.

Z projektem można zapoznać się tutaj.