System kształcenia w szkołach artystycznych zmierza do wykształcenia zawodowego artysty w ściśle określonej dziedzinie artystycznej, dlatego koniecznym stało się podjęcie działań zapobiegających postrzeganiu szkolnictwa artystycznego tylko w roli uzupełniającej kształcenie ogólne.

Tak wynika z informacji na temat sytuacji w szkolnictwie artystycznym w Polsce przedstawionych przez resort kultury Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego na prośbę Związku Miast Polskich.

Szkolnictwo artystyczne w Polsce tworzy niemal 1000 szkół i placówek artystycznych oraz 19 uczelni, w których kształci się odpowiednio prawie 100 tys. uczniów (co stanowi około 2 proc. całej populacji uczniów w Polsce) i ponad 16 tys. studentów (dane za rok szkolny 2015/2016.). Szkolnictwo artystyczne nadzorowane jest przez ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i tworzy odrębny system kształcenia, w stosunku do systemu kształcenia ogólnego. Wśród typów szkół artystycznych I i II stopnia znajdują się szkoły prowadzące wyłącznie kształcenie w zakresie przedmiotów artystycznych oraz szkoły, w których uczniowie mogą realizować także obowiązek szkolny oraz obowiązek nauki. Podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego określa minister kultury i dziedzictwa narodowego, natomiast kształcenie ogólne realizowane jest w oparciu o podstawy programowe dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz liceum wydawane przez ministra edukacji narodowej.

System szkolnictwa artystycznego tworzą, oprócz szkół i uczelni artystycznych, placówki takie jak ogniska artystyczne oraz bursy, czyli placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Zadania ministra, wynikające z wypełniania funkcji organu prowadzącego dla części szkół i organu nadzoru dla wszystkich szkół artystycznych, realizowane są w Departamencie Szkolnictwa Artystycznego i Edukacji Kulturalnej w resorcie oraz w Centrum Edukacji Artystycznej – powołanej do tego celu specjalistycznej jednostce nadzoru. W celu wspierania szkolnictwa artystycznego MKiDN powołało Centrum Edukacji Nauczycieli Szkół Artystycznych, centralną placówkę doskonalenia i dokształcania nauczycieli, która prowadzi kursy i szkolenia dla kadry kierowniczej i nauczycieli szkół artystycznych.

Szkolnictwo artystyczne stopnia podstawowego i średniego tworzy 11 typów szkół artystycznych, których uczniowie mogą kształcić się w zawodach:

• aktor cyrkowy,
• aktor scen muzycznych,
• animator kultury i bibliotekarz,
• muzyk,
• plastyk,
• tancerz.

W Polsce istnieje 19 publicznych uczelni artystycznych. W roku 2014/2015 w szkołach artystycznych rozpoczęto realizację nowych ramowych planów nauczania i podstaw programowych w pierwszych klasach wszystkich typów szkół artystycznych I i II stopnia. Proces był kontynuowany w roku szkolnym 2015/2016. Od marca 2016 minister zweryfikował zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 14 maja 2014 r. w sprawie ramowych planów nauczania. Ocena dotyczy głównie badania praktycznego procesu kształcenia według wprowadzonej formuły. Jak się okazało, zainteresowanie wprowadzonymi zmianami, które miały prowadzić do rozwijania uniwersalnych kompetencji pozwalających na skuteczne konkurowanie absolwentów szkół artystycznych na rynku pracy, było nikłe. W efekcie wypracowano nowe rozwiązania uwzględniające pozytywny dorobek dotychczasowych rozwiązań. – Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania, które weszło w życie 1 września 2016 r. należy zatem postrzegać jako konsensus stanowiący ujęcie w jednym akcie prawnym postulatów poszczególnych środowisk artystycznych, polegający zwłaszcza na budowaniu nowoczesnego szkolnictwa artystycznego na klasycznym fundamencie, który w procesie kształcenia artystycznego jest niezbędny i niemożliwy do pominięcia – czytamy w informacji.

Podstawa to profesjonalizm

System kształcenia w szkołach artystycznych zmierza do wykształcenia zawodowego artysty w ściśle określonej dziedzinie artystycznej, dlatego koniecznym stało się podjęcie działań zapobiegających postrzeganiu szkolnictwa artystycznego tylko w roli uzupełniającej kształcenie ogólne. Po analizach i konsultacjach środowiskowych minister kultury podjął działania prowadzące do zachowania spójności całego systemu szkolnictwa artystycznego. Mają one doprowadzić do wykształcenia profesjonalnego, zawodowego artysty, co będzie wymagało dalszych kompleksowych działań prawnych.

Reforma szkolnictwa likwidująca gimnazja nie wpłynie na zmianę obecnie funkcjonujących szkół muzycznych, baletowych i cyrkowej. Trwają jeszcze prace nad ustaleniem typów szkół plastycznych.

Uczelnie niepubliczne

Z inicjatywy ministra kultury zmieniono przepisy dotyczące uzyskania przez uczelnię niepubliczną uprawnień szkoły publicznej. Obecnie taka placówka może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli:

• realizuje programy nauczania uwzględniające podstawy programowe,
• realizuje zajęcia edukacyjne zgodnie z ramowym planem nauczania publicznej szkoły artystycznej danego typu;
• przyjmuje kandydatów, którzy uzyskali pozytywny wynik sprawdzianu uzdolnień, predyspozycji lub praktycznych umiejętności niezbędnych do podjęcia kształcenia w danej szkole artystycznej, danym zawodzie, specjalności lub specjalizacji, uwzględniając limity wiekowe kandydatów określone dla kandydatów do publicznej szkoły artystycznej danego typu;
• stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów,
• prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla publicznych szkół artystycznych;
• kształci w zawodach szkolnictwa artystycznego określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, dla których minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określił podstawę programową kształcenia w zawodzie;
• zatrudnia nauczycieli zajęć edukacyjnych posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych.

Dotacje

Od 1 stycznia 2017 r. obowiązywać będą nowe regulacje w zakresie finansowania szkół niepublicznych. Zgodnie z nimi niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach szkół publicznych nie realizujące obowiązku szkolnego otrzymują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu dotację z budżetu państwa w wysokości nie niższej niż 25 proc. podstawowej kwoty dotacji dla szkół artystycznych danego typu.

Niepubliczne szkoły artystyczne, w których zorganizowano internat, otrzymują, niezależnie od dotacji, na każdego wychowanka tego internatu będącego uczniem szkoły artystycznej dotację z budżetu państwa w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół artystycznych, w których zorganizowano internat.