Na podstawie art. 35 ust. 6 ustawy o systemie oświaty Minister Edukacji Narodowej przygotował projekt rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego.

Projekt określa szczegółowe warunki i tryb sprawowania oraz formy nadzoru pedagogicznego, sposób ustalania spełniania wymagań, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 21a ust. 3 ustawy, sposób i warunki dostępu do elektronicznej platformy nadzoru pedagogicznego, wykaz stanowisk, o których mowa w ust. 5, kwalifikacje niezbędne do sprawowania  nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacje osób, o których mowa w ust. 5a, uwzględniając wymogi sprawności, skuteczności i efektywności nadzoru pedagogicznego.

Szczegółowe warunki i tryb sprawowania oraz formy nadzoru pedagogicznego

Nadzór pedagogiczny będzie prowadzony, jak dotychczas, w trzech formach:

1)    ewaluacji działalności szkół i placówek;

2)    kontroli przestrzegania przepisów prawa;

3)    wspomagania pracy szkół i placówek.

Tak jak dotychczas nadzór pedagogiczny będzie sprawowany w sposób planowy oraz doraźny i będzie uwzględniał jawność wymagań oraz zasadę pozyskiwania informacji o szkole lub placówce z różnych źródeł.

Działania planowe prowadzone przez kuratorów oświaty będą realizowane w zakresie zgodnym z ustalonymi przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, podstawowymi kierunkami polityki oświatowej państwa.

Działania doraźne będą prowadzone przez organy sprawujące nadzór pedagogiczny w przypadku, gdy zaistnieje potrzeba podjęcia działań nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego.

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny, do dnia 31 sierpnia każdego roku szkolnego, będzie podawał do publicznej wiadomości plan nadzoru pedagogicznego na kolejny rok szkolny zawierający:

1)    liczbę ewaluacji całościowych i problemowych oraz zakres ewaluacji problemowych, planowanych w poszczególnych typach szkół i rodzajach placówek;

2)    liczbę i tematykę kontroli planowanych w poszczególnych typach szkół i rodzajach placówek.

Ewaluacja działalności szkół i placówek – jako sposób ustalania spełniania wymagań, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 21a ust. 3 ustawy o systemie oświaty

Badanie jakości pracy szkół i placówek w odniesieniu do wymagań, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 21a ust. 3 ustawy o systemie oświaty, będzie prowadzone przez organ nadzoru pedagogicznego w formie ewaluacji zewnętrznej.

W projektowanym rozporządzeniu ewaluacja została zdefiniowana jako proces gromadzenia, analizowania i komunikowania informacji na temat wartości działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę. Wyniki badań ewaluacyjnych będą wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji skierowanych na zapewnienie wysokiej  jakości organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki oraz ich efektów w szkole lub placówce.

Ewaluacja jakości pracy szkół i placówek pozwoli ustalić, czy szkoła lub placówka  spełnia wymagania, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 21a ust. 3 ustawy o systemie oświaty, na poziomie co najmniej podstawowym. Ustalenie to będzie dokonywane na podstawie obserwacji, analizy i oceny przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek.

Rezygnuje się z określania poziomu spełniania wymagań: niski, podstawowy, średni, wysoki, bardzo wysoki, którym odpowiadają symbole literowe  E, D, C, B, A.  Pozwoli to na koncentrację uwagi  zarówno szkół jak i czytających raport z ewaluacji szkoły lub placówki na zawartych w nim informacjach o jakości ich pracy zamiast na uproszczonej ocenie sumującej.

Organy sprawujące nadzór pedagogiczny będą mogły prowadzić ewaluacje zewnętrzne w zakresie wszystkich wymagań (ewaluacja całościowa) albo w zakresie wybranych wymagań (ewaluacja problemowa).

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie przeprowadzać ewaluację w szkole lub placówce zgodnie z procedurą ustaloną w rozporządzeniu. W tym celu powoływany będzie zespół do przeprowadzenia ewaluacji w danej szkole lub placówce, spośród osób uprawnionych do przeprowadzania ewaluacji. W celu przeprowadzenia ewaluacji zewnętrznej w szkołach i placówkach, w których nadzór pedagogiczny jest sprawowany przez więcej niż jeden organ, organy te będą mogły wyznaczyć wspólny zespół do przeprowadzenia ewaluacji.

W wyniku przeprowadzonej w szkole lub placówce ewaluacji organ sprawujący nadzór pedagogiczny sporządzi raport, w którym zamieści wyniki ewaluacji obejmujące: opis działań szkoły lub placówki w zakresie badanych wymagań oraz ustalenie czy szkoła lub placówka spełnia badane wymagania. Przed przekazaniem raportu dyrektorowi szkoły lub placówki oraz organowi prowadzącemu, zespół prowadzący ewaluację przedstawi radzie pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej - na zebraniu z udziałem dyrektora, nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyniki i wnioski z ewaluacji w celu umożliwienia temu organowi szkoły odniesienia się do wyników badania.

Dla doskonalenia jakości pracy szkół i placówek istotne znaczenie ma również  ewaluacja wewnętrzna, prowadzona przez dyrektora szkoły lub placówki we współpracy z nauczycielami. Jej wyniki mają służyć ciągłej poprawie pracy szkoły lub placówki i rozwojowi uczniów i wychowanków.

Kontrola przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek.

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny kontroluje przestrzeganie przez szkoły lub

placówki przepisów prawa w zakresie działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek. W tym celu przeprowadza kontrole, zgodnie z procedurą zawartą w rozporządzeniu. Celem działalności kontrolnej jest dokonywanie oceny stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół
i placówek pod względem legalności. Tematyka kontroli wynikających z planu nadzoru pedagogicznego kuratora oświaty jest zgodna z ustalonymi przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa oraz wytycznymi i poleceniami, o których mowa w art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty. Ponadto, w przypadku zaistnienia potrzeby przeprowadzenia kontroli w innych zakresach, kurator oświaty może skorzystać z możliwości prowadzenia kontroli doraźnych.

Wspomaganie pracy szkół i placówek

W zakresie zadań organu sprawującego nadzór pedagogiczny (kuratora oświaty) pozostaje wspomaganie pracy szkół i placówek. Będzie on realizował nadzór w ww. formie, m.in. przez:

1)    przygotowywanie i podawanie do publicznej wiadomości na stronie internetowej organu analiz wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego, w tym wniosków z ewaluacji zewnętrznych i kontroli,

2)    promowanie wykorzystania ewaluacji w procesie doskonalenia jakości działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek.

Zadania dyrektora szkoły lub placówki.

Dyrektor publicznej szkoły lub placówki, jako osoba koordynująca działania szkoły i placówki oraz mająca zapewnić prawidłowość i skuteczność procesu edukacyjnego, będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie procesu ewaluacji wewnętrznej i wykorzystanie jej wyników do podejmowania działań mających na celu poprawę pracy szkoły lub placówki.

Ewaluację wewnętrzną będzie można przeprowadzać w odniesieniu do zagadnień uznanych w szkole lub placówce za istotne w jej działalności.

W obowiązkach dyrektora szkoły lub placówki publicznej pozostanie opracowanie na każdy rok szkolny planu nadzoru pedagogicznego, zawierającego: przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz terminy jej przeprowadzania, tematykę i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek oraz zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań.

Przed zakończeniem roku szkolnego (czyli do dnia 31 sierpnia), dyrektor szkoły lub placówki będzie miał obowiązek przedstawić radzie pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej - na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyniki i wnioski ze sprawowanego w roku szkolnym nadzoru pedagogicznego.

Zadaniem dyrektora szkoły lub placówki będzie wspomaganie nauczycieli. W tym zakresie dyrektor w szczególności będzie:

1)    organizować szkolenia i narady;

2)    motywować do doskonalenia i rozwoju zawodowego;

3)    przedstawiać nauczycielom wnioski wynikające ze sprawowanego przez dyrektora szkoły lub placówki nadzoru pedagogicznego.

Dyrektor będzie mógł realizować zadania nadzoru pedagogicznego w różnych formach, m.in. z wykorzystaniem obserwacji prowadzonych przez nauczyciela zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności podejmowanych w celu realizacji zadań statutowych szkoły lub placówki.

Kwalifikacje niezbędne do sprawowania nadzoru pedagogicznego

Osoby realizujące zadania nadzoru pedagogicznego w formie ewaluacji będą obowiązane do ukończenia doskonalenia w zakresie ewaluacji w szkołach i placówkach, organizowanego na zlecenie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Osoby przeprowadzające ewaluację w szkołach i placówkach artystycznych będą obowiązane do ukończenia dodatkowego doskonalenia w zakresie ewaluacji, uwzględniającego specyfikę szkół i placówek artystycznych, organizowanego na zlecenie ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Sposób i warunki dostępu do elektronicznej platformy nadzoru pedagogicznego

Na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o systemie oświaty minister właściwy do spraw oświaty i wychowania będzie obowiązany (od 1 października  2015 r.) do prowadzenia elektronicznej platformy nadzoru pedagogicznego oraz administrowania nią (art. 35 ust. 1a ustawy o systemie oświaty).

W projektowanym rozporządzeniu wskazano warunki dostępu do platformy poszczególnych grup osób, biorąc pod uwagę realizowane przez nie zadania bądź ich udział w badaniach prowadzonych w ramach nadzoru pedagogicznego.

Przepisy projektowanego rozporządzenia stanowią, iż dostęp do platformy nadzoru pedagogicznego, uzyskają:

      1)      pracownicy organów i instytucji realizujący zadania w zakresie nadzoru pedagogicznego, koordynujący lub nadzorujący realizację tych zadań – w zakresie niezbędnym do prowadzenia ewaluacji, kontroli i monitorowania oraz analizy danych i wyników dotyczących nadzoru pedagogicznego gromadzonych na platformie w związku z realizacją danej ewaluacji, kontroli i monitorowania;

      2)      dyrektorzy szkół i placówek, nauczyciele, uczniowie, wychowankowie i rodzice – w zakresie odpowiednim do ich udziału w ewaluacji, kontroli
i monitorowaniu, realizowanych z zastosowaniem  narzędzi udostępnionych na elektronicznej platformie nadzoru pedagogicznego;

      3)      przedstawiciele organów prowadzących szkoły i placówki – w zakresie niezbędnym do analizy danych dotyczących nadzoru pedagogicznego realizowanego w szkołach i placówkach;

      4)      przedstawiciele organów prowadzących szkoły i placówki będących jednostkami samorządu terytorialnego – w zakresie umożliwiającym realizację zadania, o którym mowa w art. 5a ust. 4 pkt 2 ustawy o systemie oświaty.

Wejście w życie przepisów rozporządzenia

Przepisy rozporządzenia wejdą w życie z dniem 1 września 2015 r., z wyjątkiem uregulowań dotyczących platformy nadzoru pedagogicznego. Przepisy rozporządzenia w tym zakresie będą obowiązywać od dnia 1 października 2015 r., bowiem w tym terminie wejdzie w życie ww. art. 35 ust. 1a ustawy o systemie oświaty nakładający na ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania obowiązek prowadzenia platformy nadzoru pedagogicznego.

Projekt rozporządzenia bedzie przedmiotem obrad kwietniowego posiedzenia Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST.