Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Szkołą może również kierować, za zgodą kuratora oświaty, osoba nie będąca nauczycielem, jednakże wówczas nie może ona sprawować nadzoru pedagogicznego.
Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza organ prowadzący szkołę lub placówkę (art. 36a ustawy) i również ten organ może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego. Przyczyny odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego są określone w art. 38 ust. 1 ustawy i nie podlegają wykładni rozszerzającej. Wśród tych przyczyn nie ma sytuacji pokrewieństwa między wójtem gminy o dyrektorem szkoły. Ponieważ zgodnie z cytowanym wyżej art. 34b ustawy, organ prowadzący szkołę może ingerować w działalność szkoły tylko i wyłącznie w zakresie i na zasadach określonych w ustawie, należy dojść do wniosku, że odwołanie dyrektora szkoły nie znajduje uzasadnienia w przepisach art. 38 ustawy.
Przepis ten przewiduje, że organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:
a) złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,
b) ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie pracy nauczycieli – wypowiedzenia,
c) złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 34 ust. 2a
W przypadkach szczególnie uzasadnionych, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty, organ który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Przepisy określające przypadki odwołania dyrektora szkoły należy interpretować ściśle. Należy je wiązać z sankcjami o jakich mowa w art. 52 ustawy Prawo pracy.
Akt powierzenia nauczycielowi stanowiska dyrektora szkoły i odwołanie z tego stanowiska mają charakter administracyjnoprawny. Powierzenie nauczycielowi stanowiska dyrektora szkoły powoduje nałożenie na niego dodatkowych obowiązków (art. 39 ustawy) i przyznanie mu dodatkowych uprawnień. Powierzenie stanowiska i odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły nie powoduje, że dana osoba przestaje być nauczycielem. Jego zatrudnienie reguluje ustawa Karta Nauczyciela. Ustawa ta przewiduje dwa sposoby nawiązania stosunku pracy z nauczycielem: mianowanie i zawarcie umowy o pracę.
Odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły nie jest czynnością z zakresu prawa pracy. Powoduje jedynie pozbawienie tego stanowiska, ale nie zatrudnienia. Może mieć jednak wpływ na zakres uprawnień pracowniczych. Dwoistość skutków odwołania dyrektora szkoły ma swoje konsekwencje w trybie zaskarżania tej czynności – legalność odwołania podlega nadzorowi wojewody i w konsekwencji uzasadnia właściwość sądów administracyjnych, a w pozostałym zakresie dotyczącym stosunku pracy podlega właściwości sądów powszechnych.
Biorąc pod uwagę charakter stosunku prawnego dyrektora szkoły, nie można podzielić poglądu, że dyrektor szkoły jest pracownikiem samorządowym. Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników nie będących nauczycielami. Dyrektor m.in. decyduje o zatrudnianiu i zwalnianiu nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki.
Ustawa o pracownikach samorządowych ma zastosowanie do osób wymienionych w art. 1 tej ustawy, wśród których nie są wymienieni nauczyciele. Prowadzi to do wniosku, że dyrektor szkoły nie jest gminnym pracownikiem samorządowym. Tym samym nie można mówić w przypadku dyrektora szkoły o bezpośredniej podległości służbowej o jakiej mowa w art. 6 ustawy z 8 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych.
Źródło: Wyrok WSA z dnia 28 listopada 2007 r., II SA/Bd 643/07
