Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich Ireny Lipowicz o rozważenie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją i Konwencją o Prawach Dziecka jednego z przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Chodzi o art. 10 ust. 2 o świadczeniach rodzinnych, rozumiany w ten sposób, że w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje do zasiłku rodzinnego na jedno z tych dzieci.
Do Rzecznika Praw Dziecka zwracają się rodzice dzieci pochodzących z ciąż mnogich, prosząc o interwencję w sprawach odmowy przyznania na każde dziecko prawa do dodatku wychowawczego. Zdaniem autorów skarg, dodatek powinien być przyznawany na każde dziecko urodzone podczas jednego porodu, czyli miesięczny wymiar dodatku dla rodziny powinien odpowiadać iloczynowi liczby urodzonych dzieci i miesięcznej kwoty dodatku ustalonej w art. 10 ust. 2 u.ś.r.
Zdaniem Rzecznika, niejasne brzmienie przepisu sprawiło, że w praktyce orzekania o uprawnieniu do dodatku do zasiłku rodzinnego doszło do naruszenia m.in. konstytucyjnej zasady równości oraz zapisanego w Konwencji prawa każdego dziecka do korzystania z systemu zabezpieczenia społecznego, bez jakiejkolwiek dyskryminacji. Jedynie wydanie przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia, potwierdzającego słuszność zarzutów, otworzy drogę do zaskarżenia rozstrzygnięć sądów administracyjnych i organów administracji, niekorzystnych dla osób ubiegających się o przyznanie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego.
Przełomu orzeczniczego w tej kwestii dokonał Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 26 czerwca 2014 r., sygn. akt I OPS 15/13 uznał, że dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 ust. I u.ś.r., w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługuje do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci.
Uchwała NSA z 26 czerwca 2014 r. nie rozwiązuje jednak wszystkich problemów wynikłych z redakcji przepisu art. 10 ust. 2 u.ś.r. RPD wyraził przekonanie, że stanowisko NSA skutecznie zdeterminuje godną aprobaty wykładnię rzeczonego przepisu, jednakże należy jednocześnie zauważyć, że uchwała oddziałuje ex nune na orzecznictwo sądów administracyjnych, nie oddziałuje zaś na orzeczenia wydane przed dniem jej wydania, a w szczególności nie stanowi samodzielnej podstawy do ich wzruszenia.
Tym samym Rzecznik Praw Obywatelskich staną w obronie rodzin, które przed wydaniem rzeczonej uchwały otrzymały odmowę przyznania dodatku na każde dziecko z ciąży mnogiej. Taki stan rzeczy powoduje, że część rodzin znajdujących się w jednakowej sytuacji zostało potraktowanych odmiennie z powodu przyjęcia przez organ określonej interpretacji art. 10 ust. 2 u.ś.r. Należy zatem podkreślić, że przyjęcie jednego z kierunków wykładni prowadzi do rezultatu, którym jest odmowa przyznania dodatku wychowawczego na każde dziecko urodzone przy jednym porodzie.
W konsekwencji niejednoznaczne brzmienie przepisu doprowadziło do faktycznej nierówności wobec prawa w traktowaniu osób uprawnionych do dodatku wychowawczego przez władze publiczne (organy administracji publicznej, sądy administracyjne) wbrew art. 32 ust. 1 Konstytucji. Nierówność ta objawiła się w odmowie przyznania niektórym uprawnionym należnych im praw z powodu niejednoznaczności tekstu prawnego. Nierówne traktowanie przy ustalaniu prawa do dodatku wychowawczego może zostać także zakwalifikowane jako naruszenie Konwencji o prawach dziecka. Dodatek wychowawczy stanowi formę zabezpieczenia społecznego rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej. Nie ulega wątpliwości, że dodatek wychowawczy, ze swej istoty zwiększający wymiar zasiłku rodzinnego, jest przeznaczany na zaspokojenie potrzeb dziecka, czego potwierdzenie odnaleźć można w art. 4 ust. 1 u.ś.r., zgodnie z którym: Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Przyjąć zatem można, że dodatek wychowawczy, chociaż jest przyznawany opiekunom dziecka, służy zabezpieczeniu społecznemu dziecka.
Żródło: www.drpd.gov.pl
