Naczelna Rada Adwokacka na posiedzeniu plenarnym w dniach 12-13 września, poprzez przyjęcie stosownej uchwały podtrzymała dotychczasowe stanowisko wyrażone w ostatnim czasie przez swoje prezydium, zgodnie z którym obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości, ażeby aplikant adwokacki mógł zajmować stanowisko asystenta sędziego. NRA zasadność swojego stanowiska argumentuje przede wszystkim ryzykiem wystąpienia konfliktu interesów, zagrożeniem zarówno dla niezależności aplikanta, jak i dla wizerunku samej adwokatury.

Spór dotyczący możliwości zatrudnienia aplikanta adwokackiego jako asystenta sędziego co jakiś czas poróżnia przedstawicieli adwokatury. W sierpniu bieżącego roku dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie - dr Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska podjęła decyzję o wyrażaniu zgody na zatrudnianie aplikantów adwokackich warszawskiej Izby na stanowiskach asystentów sędziów, jednakże pod warunkiem wyłączania się takiego aplikanta z udziału w procesie orzeczniczym w razie zaistnienia konfliktu interesów na linii aplikant adwokacki – asystent sędziego, w szczególności w sytuacjach, gdy patron takiego aplikanta występuje w danej sprawie jako pełnomocnik lub obrońca. Pani Dziekan swoje stanowisko argumentowała obecną sytuacją na rynku pracy, przez którą aplikanci adwokaccy nie pracują przy stosowaniu prawa, a w związku z tym nie mają możliwości nauki zawodu prawniczego i zdobycia odpowiedniego doświadczenia. Trudności ze znalezieniem pracy przez adeptów prawa zbiegły się w czasie z problemami kadrowymi w sądach i wstrzymanymi konkursami sędziowskimi, skutkiem czego niektórzy z aplikantów adwokackich zdecydowali się kontynuować swoją karierę zawodową jako asystent sędziego.

Stanowisko w pełni opozycyjne do koncepcji dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie - dr Katarzyny Gajowniczek-Pruszyńskiej wyraziła najpierw Komisja Aplikacji Adwokackiej NRA wskazując, że stanowisko asystenta sędziego jest „stanowiskiem w organach wymiaru sprawiedliwości” zgodnie z art. 175 Konstytucji RP oraz przepisami ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Jako podstawę swoich twierdzeń Komisja powołała się na treść art. 72 ust. 1 pkt 4 Prawa o adwokaturze, zgodnie z którym: „Okręgowa rada adwokacka skreśla adwokata z listy w wypadku: … 4) objęcia stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania lub rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza;”.

W podobnym tonie głos zabrało także prezydium NRA, a także Naczelna Rada Adwokacka poprzez podjęcie stosownej uchwały w tym zakresie, przyjmując jako własne stanowisko Prezydium NRA. Adwokatura ponownie podkreśliła, że zgodnie z obowiązującym prawem łączenie funkcji asystenta sędziego i aplikanta adwokackiego jest niedopuszczalne. Ponadto po raz kolejny zwrócono uwagę na możliwość zaistnienia konfliktu interesów w przypadku zajmowania przez aplikanta adwokackiego stanowiska asystenta sędziego. Ma to się wiązać nie tylko ze wspomnianą już sytuacją występowania patrona aplikanta jako pełnomocnika lub obrońcy w sprawie, w której adept prawa uczestniczy w procesie orzeczniczym jako asystent sędziego, ale także z podporzadkowaniem aplikanta sędziemu, prezesowi sądu i ministrowi sprawiedliwości, co może zagrażać niezależności aplikanta.

Adwokatura wskazała również, że cała sprawa została znacznie przerysowana, gdyż opisywana sytuacja dotyczy jedynie niewielkiej grupy aplikantów adwokackich. Wskazano również, że jeśli magister prawa chcący w przyszłości zostać adwokatem, a jednocześnie celem przygotowania do wykonywania zawodu, zainteresowany objęciem stanowiska asystenta sędziego ma możliwość podjęcia ku temu innej drogi niż ukończenie aplikacji adwokackiej, tj. podjęcia pracy przez cztery lata jako asystent sędziego i na tej podstawie podejścia do egzaminu zawodowego, co da mu możliwość uzyskania tytułu zawodowego adwokata.

Istotnym jest, iż zgoła odmienne zdanie w przedmiocie łączenia roli aplikanta z pracą jako asystent sędziego przedstawia samorząd radcowski, wedle którego ewentualne zagrożenia wskazywane przez adwokaturę eliminują obowiązujące aplikantów radcowskich zasady deontologiczne oraz Kodeks Etyki Radcy Prawnego.