Polaryzacja zatrudnienia i wzrost nierówności dochodowych, jako implikacje postępu technologicznego, to główne problemy rynku pracy w najbliższej perspektywie. Analizy, prognozy i rekomendacje dla polityk publicznych zawiera raport „Zatrudnienie w Polsce 2013. Praca w dobie przemian strukturalnych”, przygotowany na zlecenie resortu pracy.
Polaryzacja zatrudnienia i nierówności w dochodach
Polaryzacja oznacza, iż w najbliższych latach rynki pracy czeka relatywny wzrost popytu na pracę osób o wysokich kwalifikacjach oraz tych o niskich kwalifikacjach i wykonujących prace proste. Przy relatywnym spadku popytu na pracę osób o średnim poziomie kwalifikacji. Autorzy tej prognozy twierdzą, że o ile w Polsce prawidłowość ta nie jest jeszcze wyraźna, ro najbardziej zaawansowana w jest Stanach Zjednoczonych, a widoczna także w Europie Zachodniej. Proces ten najprawdopodobniej będzie przyspieszał. U jego podstaw leży bowiem postęp technologiczny, wypierający prace poddające się komputeryzacji i automatyzacji. Autorzy rekomendują naszemu państwu tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu wysokoproduktywnych miejsc pracy: zwiększenie nakładów publicznych na badania i rozwój oraz zachęcanie przedsiębiorców do tego samego. Autorzy podkreślają jednak, że równocześnie należy zapewnienić adekwatne wsparcie tym grupom pracowników, którzy na procesach polaryzacji tracą.
Kolejną konsekwencją podniesienia innowacyjności jest wzrost nierówności dochodowych. Dla ich zrekompensowania potrzebne może być zwiększenie progresywności systemu podatkowego. Jednocześnie autorzy rekomendacji sugerują wprowadzenie odpłatności za studia wyższe, ale z systemem kredytów i zwolnień dla ubogich.
Wspierać kształcenie przez całe życie
Zachodzące zmiany w strukturze wieku osób pracujących wymagają odpowiedniej reakcji w polityce społeczno-gospodarczej, w tym wspierania dłuższej aktywności zawodowej osób po 50. roku życia. W opinii autorów raportu kluczowe są reformy otoczenia instytucjonalnego, uszczelniające system zasiłkowy i emerytalny, ograniczające możliwości wczesnego wycofywania się z rynku pracy. Koeniczna jest reforma systemu emerytur mundurowych, górniczych i rolniczych z KRUS, tak aby wiek emerytalny tych grup zawodowych jak najprędzej zrównał się z wiekiem emerytalnym w powszechnym systemie emerytalnym. Kluczowe jest także zreformowanie emerytur częściowych, tak by nie pełniły one roli wcześniejszej pół-emerytury, poprzez wprowadzenie wymogu pracy na część etatu wraz z pobieraniem emerytury częściowej, a także dostosowanie systemu rentowego oraz świadczeń przedemerytalnych do warunków stworzonych przez podniesienie wieku emerytalnego w systemie powszechnym.
Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2013. Praca w dobie przemian strukturalnych, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2014
