Ministerstwo Finansów planuje stworzyć rejestr dłuzników należności publicznoprawnych. Projekt założeń do ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw został skierowany do uzgodnień zewnętrznych. Przewiduje się, że utworzenie rejestru dłużników wpłynie na dobrowolne wykonanie obowiązku zapłaty zaległości ujawnionych w rejestrze.
Jak pokazało dotychczasowe funkcjonowanie biur informacji gospodarczych jednym z ważnych instrumentów motywujących do dobrowolnej spłaty zobowiązań jest ujawnianie informacji o niewywiązywaniu się dłużnika z jego obowiązków. Z danych uzyskanych z BIG Consulting (strona: www.bigconsulting.pl) wynika, że „wysyłka do dłużnika wezwania i ewentualne później potwierdzenie wpisu spowodowało spłatę 12% zaległości, które przeterminowane były ponad 2 lata, w przypadku bieżącego raportowania dłużników spłata sięga nawet 85%.”.
W obecnym stanie prawnym upublicznianie informacji o dłużnikach należności publicznoprawnych jest ograniczone.
W rejestrze ujawniani będą dłużnicy niewykonujący obowiązku zapłaty należności pieniężnych publicznoprawnych podlegających egzekucji administracyjnej. Katalog tych należności określony zostanie w ustawie.
W pierwszym etapie tworzenia rejestru będą to zobowiązania podatkowe, w szczególności podatek dochodowy od osób fizycznych, dochodowy od osób prawnych, zryczałtowany podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej, podatek od spadków i darowizn, podatek od towarów i usług, podatek od gier, podatek akcyzowy, cło oraz należności pieniężne wynikające z Kodeksu karnego skarbowego, pobierane przez urzędy skarbowe oraz organy Służby Celnej.
Rozszerzenie zakresu przedmiotowego rejestru następować będzie w drodze zmiany ustawy w przypadku spełnienia wymagań w systemach informatycznych obsługujących innych wierzycieli publicznoprawnych pod kątem ich dostosowania do systemu informatycznego obsługującego rejestr.
Dłużnikiem ujawnianym w rejestrze będzie zobowiązany w rozumieniu ustawy, który nie wykonał w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym. Ujawnieniu w rejestrze podlegać będą dłużnicy nieuiszczonych należności pieniężnych wynikających z deklaracji lub innych dokumentów, w których zadeklarowano należności pieniężne do zapłaty, bądź ostatecznego orzeczenia (np. decyzji, postanowienia), w przypadku należności wynikających z Kodeksu karnego skarbowego - z prawomocnego wyroku lub mandatu. Podstawą wszczęcia procedury ujawniania dłużnika w rejestrze byłoby zatem istnienie w obrocie prawnym podstawy do wystawienia tytułu wykonawczego (np. decyzji, deklaracji, mandatu), z pewnymi wyjątkami. I tak w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na ostateczne orzeczenie, niezapłacone należności pieniężne wynikające z tego orzeczenia nie będą ujawniane do czasu zakończenia postępowania sądowego prawomocnym orzeczeniem.
Proponuje się, aby ujawnieniu w rejestrze podlegały należności pieniężne w wysokości nie niższej niż 500 zł. Ujawnieniu podlegałaby kwota stanowiąca sumę należności pieniężnych, przypadających od dłużnika wobec jednego wierzyciela ujęta w przedziałach kwotowych. W zakresie należności pieniężnych w wysokości pomiędzy 500 zł do 5.000 zł przedziały byłyby ustanowione co 500 zł, w zakresie należności pieniężnych w wysokości od 5.001 zł do 50.000 zł - co 5.000 zł, w zakresie należności pieniężnych w wysokości od 50.001 zł do 500.000 zł - co 50.000 zł itd. W rejestrze będzie wykazywana tylko należność główna, bez odsetek, kar pieniężnych i opłat związanych z ujawnianą należnością. Za takim rozwiązaniem przemawia jego prostota oraz minimalne ryzyko popełnienia ewentualnych błędów związanych ze zmieniającą się wysokością tych należności.
Przed ujawnieniem dłużnika należności publicznoprawnych w rejestrze wierzyciel będzie miał obowiązek zawiadomienia go o zagrożeniu wpisem do rejestru. Zawiadomienie będzie doręczane zobowiązanemu wraz z upomnieniem, o którym mowa w art. 15 § 1 ustawy, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Wierzyciel po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku będzie więc wysyłał do zobowiązanego upomnienie zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego wraz z zawiadomieniem o zagrożeniu wpisem. Postępowanie egzekucyjne, jak dotychczas, będzie mogło być wszczęte po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia, natomiast ujawnienie dłużnika w rejestrze będzie mogło nastąpić po upływie 30 dni od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o zagrożeniu wpisem.
Poza powyższymi zmianami w projekcie przewidziano również:
- odstąpienie od wymogu wszczynania egzekucji administracyjnej w każdym przypadku w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku o charakterze pieniężnym. Wyjątek dotyczyłby przypadków uznania przez wierzycieli, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne bądź postępowania egzekucyjne prowadzone na wniosek danego wierzyciela wobec zobowiązanego zostały umorzone na podstawie art. 59 § 2 ustawy w okresie ostatniego roku, chyba że ujawniony zostanie majątek lub źródło dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych.
- wyłączenie Ministra Finansów od rozpatrywania środków prawnych w sprawach indywidualnych.
