Końcem września do pierwszego czytania skierowano poselski projekt ustawy o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w soboty i niedziele przez rolników i ich domowników (druk 1612).

Dotyczy on uregulowania zasad prowadzenia handlu przez rolników i ich domowników na wyznaczonych przez gminy miejscach w soboty i niedziele (www.sejm.gov.pl).

Przedstawiony projekt ustawy w przewarzającej mierze stanowi wyjątek od zasad wynikających z ustawy z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta, szczególnie w zakresie handlu w niedziele przez rolników i ich domowników. Powołana ustawa zawiera katalog wyłączeń, a także w ogólny ale zbliżony sposób definiuje pojęcie np. handlu czy też czynności związanej z handlem. Z tej też przyczyny w ocenie Związku Powiatów Polskich wątpliwe z legislacyjnego punktu widzenia wydaje się tworzenie specjalnie odrębnej ustawy, której materia zbieżna jest z regulacją już obowiązującą. Drogą do osiągnięcia celu projektu powinna być nowelizacja ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta poprzez wprowadzenie wyjątku umożliwiającego rolnikom i ich domownikom prowadzenie handlu w niedzielę.

Jeżeli kontynuowane będą prace nad przyjęciem dedykowanej odrębnej ustawy, to w ocenie ZPP wymaga ona korekt redakcyjnych, tak aby nowe przepisy nie budziły wątpliwości. Nie jest zrozumiała intencja projektodawców, którzy możliwość prowadzenia handlu przez rolników i ich domowników chcą literalnie ograniczyć tylko do sobót i niedziel. Należy przypomnieć, że obowiązujące przepisy prawa nie wprowadzają ograniczenia w przypadku handlu w soboty, dla żadnej kategorii podmiotów.

W aktualnym stanie prawnym samorządy gminne w drodze uchwał już wyznaczają miejsca prowadzenia targowisk, nadają im regulaminy. Przedmiotowy projekt ustawy przyznaje radzie gminy kompetencję do określania miejsc prowadzenia handlu przez rolników i ich domowników w soboty i niedziele. Taka konstrukcja budzi wątpliwości, czy dotychczas funkcjonujące targowiska (które także są otwarte w soboty i niedziele), na których także rolnicy, ale również inne osoby oferują swoje produkty, mogą stać się miejscami prowadzenia handlu na gruncie projektowanej ustawy czy też konieczne będzie wyznaczanie w tym celu innych/nowych miejsc, co zdaje się sugerować brzmienie art. 4 projektu ustawy.

W art. 6 projektodawcy proponują zwolnienie z opłaty skarbowej dla rolników i ich domowników prowadzących handel w soboty i niedziele. Jeżeli szacowane przez projektodawców koszty zaproponowanych zmian wyniosłyby ok. 40 mln zł to biorąc pod uwagę nawet rok 2019 nastąpi spadek dochodów z tego tytułu o ponad 1/3. Oczywiście jednak rozumiejąc intencję projektodawców, ale także działania podejmowane przez gminy już dotychczas, ZPP zaproponował rozważenie rozwiązania polegającego na oddaniu w ręce samorządów gminnych decyzji co do ewentualnego zwolnienia rolników i ich domowników z opłaty targowej i stworzenie ku temu podstaw prawnych. Już aktualnie, jak wynika z uchwał gminnych, ta kategoria podmiotów korzysta z obniżenia stawek opłaty targowej. Do zwolnienia rolników z opłaty targowej nie dochodziło, ponieważ tego typu zapisy były uznawane za nieważne (np. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 3 kwietnia 2014 r., I SA/Bk 81/14), gdyż w ocenie sądów wykraczały poza kompetencję do stanowienia przez radę gminy jedynie wyłączeń przedmiotowych (art. 19 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). W związku z powyższym proponujemy, aby w tym zakresie dokonać nowelizacji art. 19 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych poprzez wprowadzenie nowej kategorii fakultatywnych zwolnień podatkowych podmiotowych od opłaty targowej, obejmującej rolników lub ich domowników i umożliwić radom gmin stosowanie zwolnień od opłaty targowej dla rolników lub ich domowników nie tylko w soboty i niedziele, ale również w inne dni tygodnia. Gdyby proponowane w projekcie ustawy zwolnienie z opłaty targowej obligatoryjne miało pozostać, należałoby doprecyzować, że zwolnienie ogranicza się do rolników prowadzących handel wyłącznie artykułami rolno-spożywczymi i rękodziełem wytworzonymi w gospodarstwie rolnym, tak aby przepis ten był spójny z projektowanym art. 4 i aby nie tworzyć furtki do próby omijania przepisów o opłacie targowej.

Związek Powiatów Polskich zwrócił także uwagę, na niekonsekwencję terminologiczną w projekcie - w art. 2 pkt 3 zdefiniowano pojęcie „artykuły rolno-spożywcze”, natomiast w pkt 4, runo leśne wymieniane jest odrębnie, pomimo, że mieści się w pojęciu „artykułów rolno-spożywczych” w rozumieniu ustawy powołanej w pkt 3.