Dotychczas obowiązek posiadania profilu PUE ZUS dotyczył wyłącznie płatników rozliczających składki za więcej niż 5 osób. Od 1 stycznia 2023 r. jednak właściciele małych firm (zatrudniających do 5 pracowników), a także osoby samozatrudnione płacące składki za siebie muszą korzystać z profilu PUE ZUS. Rzecznik Praw Obywatelskich wspiera inicjatywy cyfryzacji i informatyzacji, które umożliwiają łatwiejszy kontakt obywatela z urzędem. Nie można jednak dopuszczać do sytuacji, w której ktokolwiek w takim procesie czuje się pominięty, wykluczony, a przez to dyskryminowany.
Do RPO wpłynął wniosek obywatelki, która określiła się, jako osoba 60+. Wnioskodawczyni wskazała, że czuje się w ten sposób dyskryminowana, gdyż jej wiek oraz brak umiejętności cyfrowych uniemożliwia prawidłowe rozliczenia, bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z obsługą przez osobę profesjonalnie zajmującą się takimi rozliczeniami, a w perspektywie wręcz rezygnację z wykonywania pracy.
W art. 1 pkt 15 ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw dodano w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych art. 47b i art. 47c, zgodnie z którymi płatnik składek zobowiązany jest założyć profil informacyjny w systemie teleinformatycznym ZUS. Wobec niedopełnienia tego obowiązku przez płatnika profil informacyjny zostanie założony przez ZUS. Płatnik składek zobowiązany jest także do utrzymywania aktywnego profilu informacyjnego w systemie teleinformatycznym ZUS w czasie prowadzenia w ZUS rozliczeń z tytułu składek. Przepis ten wszedł w życie 1 stycznia 2023 r.
Zastępca RPO prosi zatem prezes ZUS o stanowisko w sprawie pisma obywatelki. Zwraca się także o rozważenie działań organizacyjno-technicznych umożliwiających osobom starszym, które chcą rozliczać się z ZUS na dotychczasowych zasadach, realizację ich uprawnień w tej formie, bądź ewentualnie - w przypadku niezbędności inicjatywy legislacyjnej - zasygnalizowanie konieczności jej zainicjowania właściwym organom.
Źródło: RPO