Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przekazało do zaopiniowania Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej o zmianie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Stanowi ono wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 6c ust. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o rehabilitacji”.

W § 1 projektu rozporządzenia uchyla się przepis § 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 marca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. poz. 534), zwanego dalej „rozporządzeniem zmieniającym”.

Przepis uwzględniał niemożność zapewnienia odpowiedniej obsady członków zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności związaną z zagrożeniem dla zdrowia wynikającym z możliwości zakażenia wirusem COVID-19. Wprowadzał okresowo, od dnia 8 marca 2020 roku, czyli od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095) do upływu 90. dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, możliwość wydania przez lekarza oceny stanu zdrowia dziecka lub osoby zainteresowanej bez badania, w przypadku gdy lekarz uzna, że załączona do wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności oraz orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień dokumentacja medyczna jest wystarczająca do wydania oceny, oraz uczestnictwa w posiedzeniu osoby zainteresowanej lub dziecka. W przypadku gdy lekarz – przewodniczący składu orzekającego uzna dołączoną do wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania orzeczenia, może sporządzić ocenę stanu zdrowia osoby orzekanej bez przeprowadzenia bezpośredniego badania. W założeniu uregulowanie to miało na celu zabezpieczenie praw osób niepełnosprawnych m.in. w sytuacji, gdy nie było możliwe zebranie zespołu orzekającego w terminie, czy zgromadzenie wymaganej dokumentacji medycznej z powodu trudności z dostępem do specjalistów.

W związku z wygasaniem epidemii COVID-19, minimalnym ryzykiem zagrożenia rozprzestrzeniania się wirusa, oraz powrotem pracowników urzędów do pracy stacjonarnej, niezasadnym jest dalsze utrzymywanie § 2 rozporządzenia zmieniającego w mocy. Projekt rozporządzenia proponuje więc jego uchylenie w § 1.
Przepis § 2 projektu rozporządzenia przewiduje przepis przejściowy dotyczący wniosków złożonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Do spraw wszczętych i niezakończonych dotyczących wniosków o wydanie orzeczeń o niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia, orzeczeń o stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16 rok życia, oraz orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy złożonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepis precyzuje zasady postępowania odnośnie do spraw w toku, eliminując wątpliwości interpretacyjne.

Mając na uwadze sposób organizacji posiedzeń składów orzekających w zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności, w szczególności regulacje dot. trybu postępowania orzeczniczego zakładające m.in. wcześniejsze zawiadomienie osoby orzekanej o wyznaczonym terminie posiedzenia składu orzekającego itp., proponuje się wejście w życie rozporządzenia po upływie 45 dni od dnia ogłoszenia rozporządzenia.

Wydanie orzeczenia bez osobistego badania będzie dopuszczalne zgodnie z przepisami obowiązującymi przed stanem pandemii i stanem zagrożenia epidemicznego, tj. w przypadkach gdy lekarz przewodniczący składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania oceny stanu zdrowia, a osoba zainteresowana lub dziecko nie mogą uczestniczyć w posiedzeniu składu z powodu długotrwałej i nierokującej poprawy choroby, uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo i potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim.