Dwunastomiesięczny termin na złożenie wniosku o wypłatę jednorazowego świadczenia nie jest terminem prawa materialnego lecz prawa procesowego. Termin do złożenia wniosku o przyznanie jednorazowego świadczenia nie ma charakteru materialnego, bowiem nie jest to termin na ukształtowanie stosunku prawnego pomiędzy beneficjentem świadczenia a państwem.

Uprawnienie do jednorazowego świadczenia powstaje w momencie urzeczywistnienia się przesłanek wskazanych w art. 10 ust. 1 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „za życiem”, to jest: urodzenia się dziecka żywego i uzyskania zaświadczenia o jego chorobie lub upośledzeniu oraz okresie ich powstania.

Dodatkowo, w zdaniu drugim art. 10 ust. 4 przywołanej ustawy przesądzono, że wniosek spóźniony pozostawia się bez rozpoznania. Tak określona reakcja na spóźniony wniosek ma charakter czysto procesowy.

Pogląd o materialnoprawnym charakterze terminu z art. 10 ust. 4 wskazanej ustawy w wielu stanach faktycznych, gdy diagnostyka chorego dziecka byłaby długa, uniemożliwiałby osobom uprawnionym skorzystanie z jednorazowego świadczenia, co byłoby nie do pogodzenia z systemowymi wartościami konstytucyjnymi oraz naruszałoby zasadę równości wobec prawa.

Uchybienie terminu prawa materialnego skutkuje wygaśnięciem praw lub obowiązków o charakterze materialnoprawnym. Z kolei uchybienie terminu procesowego powoduje, że nieterminowa czynność procesowa nie wywiera oczekiwanych skutków na gruncie postępowania administracyjnego. Uchybienie terminu materialnego jest definitywne, termin taki nie podlega przywróceniu. 

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 30 kwietnia 2021 r., sygn. II SA/Gl 1530/20.

Źródło: CBOSA