W okresie od 2018 do I półrocza 2020 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę 21 podmiotów pełniących funkcję organizatora pieczy zastępczej (17 PCPR, trzy MOPR, jeden MOPS).
Głównym celem była odpowiedź na pytanie: Czy działalność koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej jest prawidłowo zorganizowana i przynosi efekty? Dodatkowo badaniem kwestionariuszowym objęto rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka oraz koordynatorów w skontrolowanych podmiotach.
Jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli działalność koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej na ogół była prawidłowo zorganizowana. Stwierdzone nieprawidłowości, w tym nierzetelne działania związane z realizacją zadań koordynatorów, a także brak wypracowanych metod pozwalających na ocenę efektywności działań koordynatorów, mógł zdaniem NIK mieć potencjalnie niekorzystny wpływ na objęte pomocą środowiska zastępcze i przebywające w nich dzieci.
Mając na uwadze ustalenia kontroli, NIK sformułowała następujące wnioski legislacyjne:
- opracowanie i wdrożenie standardów wykonywania zadań przez koordynatorów, obejmujących m.in. termin opracowywania planów pomocy dziecku i zawartość tego dokumentu
- wprowadzenie planu pracy z rodziną zastępczą obejmującego pracę z dzieckiem, w miejsce planu pracy z dzieckiem.
Niezbędne jest także w ocenie NIK przeprowadzenie przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej pogłębionej analizy niewspółmiernego do potrzeb zainteresowania pełnieniem roli rodzinnej pieczy zastępczej przez potencjalnych rodziców zastępczych oraz skuteczności i uzyskanych efektów pracy koordynatorów, a także wznowienie dofinansowania zatrudnienia koordynatorów w ramach programu Asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, w tym wcześniejsze uruchamianie procedury związanej m.in. z uruchamianiem środków finansowych dla jego beneficjentów.
Zalecenie NIK dla organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej:
- podejmowanie skutecznych działań mających na celu przestrzeganie limitów środowisk zastępczych przypadających na jednego koordynatora
- wywiązywanie się z obowiązku rzetelnego przygotowania planu pomocy dziecku oraz dokonywania niezbędnych modyfikacji tego dokumentu, w tym podejmowanie skutecznej współpracy instytucjonalnej, przede wszystkim z ośrodkami pomocy społecznej na etapie przygotowania planu
- usprawnienie procedury opracowywania planów pomocy dziecku
- wywiązywanie się z obowiązku zasięgnięcia opinii rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka przed wyznaczeniem koordynatora
- rzetelne prowadzenie dokumentacji rodzin zastępczych poprzez zamieszczanie konkretnych danych dotyczących m.in. zidentyfikowanych problemów rodzinnych środowisk zastępczych i podejmowanych w związku z ich wystąpieniem działań
- wdrożenie w sposób formalny wewnętrznych uregulowań obejmujących realizację i rozliczanie zadań koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej
- egzekwowanie składania przez koordynatorów corocznego sprawozdania z efektów pracy
- zapewnianie rodzinom zastępczym i rodzinnym domom dziecka możliwości korzystania ze wszystkich uprawnień wynikających z ustawy o pieczy zastępczej.
Zalecenie dla zarządów powiatów:
- zintensyfikowanie działań nadzorczych nad organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej poprzez m.in. zwiększenie częstotliwości kontroli
- wprowadzenie wymiernych wskaźników realizacji poszczególnych celów i obszarów w powiatowych programach rozwoju pieczy zastępczej.
Źródło: NIK