Duża liczba powiatów nie prowadzi domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, tj. nie realizuje obowiązkowego zadania wynikającego z art. 19 pkt 11 ustawy o pomocy społecznej, a co więcej zainteresowanie samorządów powiatowych rozwijaniem tej formy pomocy jest znikome – takie twierdzenie wysnuł Rzecznik Praw Obywatelskich.

Powiaty prowadzące lub zlecające prowadzenie domów dla matek z dziećmi i kobiet w ciąży sygnalizują wojewodom problemy w utrzymaniu tych placówek z powodów: finansowych, prawnych i proceduralnych.

Zasadniczym problemem jest zasada finansowania tego typu jednostek. Prowadzenie domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży jest zadaniem własnym powiatu. Ze względu na standard, jaki jednostka powinna zapewniać swoim mieszkańcom, realny koszt pobytu wynosi ponad 10 tys. zł miesięcznie.

Gminy często nie chcą brać odpowiedzialności za małoletnie matki oraz ich dzieci, z uwagi na to, że opiekunem prawnym najczęściej zostaje ustanowiony przez sąd pracownik domu dla matek z dziećmi i kobiet w ciąży. A to powoduje, że koszty dla takiej gminy rosną, bo różnicę między tym, co jest w stanie zapłacić mieszkaniec, a tym, ile kosztuje pobyt, dopłaca ta gmina, z której mieszkaniec domu pochodzi. Ale w tym wypadku matek małoletnich ich gminą zamieszkania jest gmina, w które mieszka opiekun prawny.

Kolejnym problemem jest brak możliwości zastosowania § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 8 marca 2005 r. w sprawie domów dla kobiet z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (Dz. U. Nr 43, poz. 418) przez gminę pochodzenia mieszkańca (umieszczonego w trybie interwencyjnym), co wpływa na opóźnienie w wydawaniu decyzji kierującej do domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz decyzji dotyczącej ponoszenia odpłatności za pobyt w tym domu.

Znaczna część powiatów wskazuje na wysokie koszty związane z utworzeniem i utrzymaniem domu, brak bazy lokalowej umożliwiającej utworzenie ośrodka wsparcia, spełniającego wymagane standardy usług, duże wydatki ponoszone na zaspokojenie potrzeb występujących w innych istotnych obszarach usług społecznych, w tym w zakresie instytucjonalnej pieczy zastępczej. Standard podstawowych usług świadczonych przez domy dla matek wymaga modyfikacji i dostosowania do obecnych potrzeb.

Źródło: RPO