Na kwietniowym posiedzeniu Podkomisji stałej do spraw zdrowia publicznego dyskutowano nad tematem dostępu do szczepień ochronnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych w kontekście narastającego kryzysu humanitarnego na terenie Polski oraz roli szczepień dla zdrowia publicznego.

Przewodniczący Podkomisji Marek Hok zwrócił uwagę na niepokojące tendencje niechęci wśród obywateli polskich do szczepień ochronnych, przytaczając przykład uchyleń od szczepień, których przypadki w ostatnich pięciu latach zwiększyły się dwukrotnie, odnotowując w 2020 roku 50 tys. przypadków takich uchyleń. W przypadku odsetka zaszczepionych osób na COVID-19 Polska zajmuje 23 miejsce w Unii Europejskiej, gdzie niespełna 60% społeczeństwa jest zaszczepionych pierwszą dawką, a 52% jest w pełni zaszczepionych.

Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w Ministerstwie zdrowia Dariusz Poznański rozpoczął od obecnej sytuacji szczepień obowiązkowych. Zgodnie z tzw. ustawą zakaźną, obowiązkowe szczepienie obejmuje 14 chorób zakaźnych. Oprócz lekarzy czy personelu podstawowej opieki zdrowotnej, nadzór nad realizacją szczepień sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, która wobec rodziców uchylających się od obowiązku szczepień ,,uruchamia wpierw działania informacyjne, perswazyjne a ostatecznie różnego rodzaju sankcje mające wyegzekwować ten obowiązek”. Proces szczepień rozpoczyna się już na oddziałach noworodkowych w pierwszej dobie życia (niestety notuje się tendencję spadkową gdzie obecnie 85% dzieci do drugiego roku życia jest całkowicie wyszczepionych). Kontynuowanie tego procesu umożliwia magazynowanie i dystrybuowanie szczepionek do podstawowej opieki zdrowotnej, gdzie stany magazynowane wystarczą również dla przybyłych obywateli Ukrainy. Ważne są także działania informacyjne, gdzie przykładem jest strona szczepienia.info, prowadzona przez Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego. Warto zaznaczyć, iż szczepienie obywateli Ukrainy działa na tych samych zasadach jak w przypadku obywateli polskich. Zaproponowano indywidualny kalendarz szczepień dla dzieci urodzonych w Polsce oraz przebywających ponad 3 miesiące na terenie Rzeczpospolitej. Podano szacunkową wycenę usług lekarza, który za pierwszą poradę obejmującą ustalenie takiego indywidualnego kalendarza szczepień (w tym zweryfikowanie poprzednich szczepień, zbadanie przeciwskazań do zaszczepienia) miałby otrzymać 108 zł a za wykonanie każdego kolejnego szczepienia - 48 zł. Dariusz Poznański przedstawił dodatkowo statystykę dotychczasowych szczepień wśród obywateli Ukrainy przeprowadzonych na terenie Polski: dzieci i młodzież: 3400 (w tym 2600 na COVID-19) oraz osoby dorosłe: 52 tys. szczepień (również dominująca ilość na COVID-19). Przeprowadzanie takich szczepień, także akcyjnych jest ważne w perspektywie statystyki szczepień przeciw COVID-19 Ukrainy wynoszącej około 35%.

Profesor Ernest Kuchar z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy wskazał na zagrożenie epidemiologiczne w związku z przybyciem uchodźców z Ukrainy. Z racji różnic w programie szczepień obowiązkowych na Ukrainie, istnieje ryzyko pojawienia się dotychczas wyeliminowanych chorób zakaźnych m.in. gruźlicy, polio, różyczki. Istnieje zatem konieczność ,,poprawy jakości monitorowania zakażeń i aktywizacji systemów przeciwdziałania szerzeniu się epidemii”. Profesor wskazał na stosowane na Ukrainie powiązanie świadczeń socjalnych z obowiązkiem zaszczepienia, które w jego ocenie powinno zostać wykorzystane również w Polsce, gdyż służy to bezpieczeństwu społeczeństwa. Podkreślił, iż grypa również stanowi niebezpieczeństwo mimo stosunkowo niskiej śmiertelności wśród chorych, gdyż w przypadku niskiej wyszczepialności wśród obywateli Ukrainy na tę chorobę (2%) może doprowadzić epidemii grypy w Polsce. Szczepienia przeciw grypie w sezonie 2021/2022 były powszechnie refundowane, finansowane ze środków publicznych oraz mogły być w pełni realizowane przez wielu pracowników ochrony zdrowia a także realizowane były w aptekach. Zaprzestanie takiej formy szczepień przeciw grypie na rok 2022 jest ,,zrezygnowaniem z dobrego rozwiązania”.

W perspektywie dostępu do szczepień ochronnych poruszono kwestię szczepień wśród dzieci. Jak zgodnie podnoszą uczestnicy dyskusji, dzieci są kluczową grupą szczepień ochronnych, gdyż one stanowią ,,rezerwuar chorób zakaźnych”. Zachęcić do szczepień można poprzez atrakcyjne dla dzieci rozwiązania jak szczepionka w formie sprayu donosowego (w przeciwieństwie do igły jest bezbolesny). Dr. Marcin Balcerzak zwrócił uwagę na skrócenie ścieżki szczepienia dzieci poprzez powrót do szczepień przeprowadzanych na terenie szkoły. Ponadto, zaproponował wprowadzenie powszechnego systemu skierowań na szczepienia, umożliwienie wystawiania recept na szczepionki pielęgniarzom i farmaceutom oraz realizowania szczepień w aptece (co w przypadku akcji szczepień przeciw COVID-19 pozwoliło na zaszczepienie 1 800 000 osób w punktach aptecznych).
Końcowa część posiedzenia skoncentrowała się na wprowadzeniu nowych rozwiązań w ramach Programu Szczepień Ochronnych. Prócz wspomnianych szczepień w aptece, zaproponowano także wprowadzenie szczepionek 13-walentnych (które miałyby zastąpić dotychczasową szczepionkę 10-walentną) oraz szczepionek wysokoskojarzonych. Oba te rozwiązania znacząco skróciłyby czas pobytu pacjenta i ilość działań niepożądanych, a także zwiększyłyby atrakcyjność dla pacjentów poprzez mniejszą ilość bólu i wizyt koniecznych do pełnego zaczepienia.