Starzejące się społeczeństwo i rosnące potrzeby opiekuńcze wymagają nowych rozwiązań w polityce społecznej – to jeden z głównych wniosków z posiedzenia sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, które odbyło się 8 lipca 2025 r. W jego trakcie przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawili aktualne dane dotyczące funkcjonowania Domów Pomocy Społecznej (DPS), dostępności miejsc oraz kosztów utrzymania mieszkańców. Zaprezentowano również planowane zmiany w finansowaniu pobytu w placówkach.
Ponad 800 DPS-ów w całej Polsce – są wolne miejsca, ale seniorzy czekają
Z danych ministerstwa wynika, że na koniec 2024 roku w Polsce działały 824 Domy Pomocy Społecznej, oferując łącznie 80 324 miejsca. Liczba pensjonariuszy wyniosła 78 323, z czego ponad połowę (49 338) stanowią osoby powyżej 60. roku życia. Co piąty mieszkaniec przebywa w DPS-ie od ponad dwóch dekad. Mimo że teoretycznie w placówkach są wolne miejsca, wciąż wiele osób oczekuje na przyjęcie. Zjawisko to wynika m.in. z niedopasowania oferty do potrzeb konkretnych grup lub lokalizacji.
Najwięcej DPS-ów (175) przeznaczonych jest dla osób przewlekle psychicznie chorych. Drugą najliczniejszą kategorią są domy dla przewlekle somatycznie chorych (139), a na trzecim miejscu – dla osób w podeszłym wieku (121). Zaskakujące jest, że mimo istniejącej od 2013 roku możliwości prawnej, w całym kraju działa zaledwie jeden DPS dla osób uzależnionych od alkoholu.
Koszty pobytu w DPS coraz wyższe
Dyrektor Departamentu Polityki Społecznej w MRPiPS, Beata Karlińska, przedstawiła również dane dotyczące kosztów pobytu. Na dzień 31 marca 2025 r. średni koszt miesięcznego pobytu w DPS wynosił 7 023,74 zł. Istnieją jednak znaczące różnice regionalne – w województwie świętokrzyskim średni koszt wynosił niewiele ponad 5 tys. zł, podczas gdy w lubuskim przekraczał 8 150 zł.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pensjonariusze pokrywają do 70% kosztów pobytu z własnych dochodów. Jeśli to nie wystarcza, obowiązek ten przechodzi na osoby bliskie lub gminę. W praktyce jednak, jedynie w 10% przypadków faktycznie obciążano rodziny. Najczęściej koszty te ponosiły samorządy lokalne.
Nowe przepisy – większa odpowiedzialność dla osób obdarowanych
Podsekretarz Stanu Katarzyna Nowakowska zapowiedziała zmiany w przepisach. Planowane jest m.in. rozszerzenie katalogu osób zobowiązanych do współfinansowania pobytu w DPS o osoby, które zostały obdarowane nieruchomością lub mają podpisaną z pensjonariuszem umowę dożywocia. Ministerstwo tłumaczy ten krok chęcią ochrony osób starszych, które mogą być ofiarami oszustw majątkowych. Wprowadzone mają zostać także uproszczenia związane z procedurą zwolnienia członków rodziny z obowiązku ponoszenia kosztów – dziś możliwe, ale długotrwałe i skomplikowane.
Inne formy opieki – również z problemami
Oprócz DPS-ów w Polsce funkcjonuje 730 placówek zapewniających całodobową opiekę – z czego 630 to podmioty prywatne, a 100 prowadzone jest przez organizacje pozarządowe. Łącznie oferują one 29 710 miejsc, z czego ponad 25 tys. jest obecnie zajętych.
Pomimo dostępnych miejsc, wiele osób wciąż czeka na przyjęcie. Jak pokazują dane opracowane przez portal Seniore.pl, większość oczekujących to kobiety (około 66%), a największą grupę wiekową stanowią osoby w wieku 80–89 lat. Aż 80% zgłoszeń dotyczy seniorów z chorobami przewlekłymi – najczęściej zmagających się z nadciśnieniem, demencją czy cukrzycą. Pod względem codziennego funkcjonowania największe trudności sprawia im utrzymanie higieny osobistej – jedynie 41,5% osób oczekujących jest w tym zakresie samodzielnych.
Ekspert podkreśla, że potrzeby w zakresie opieki nad osobami starszymi będą systematycznie rosły, a sytuacja demograficzna Polski wymaga przemyślanej i długofalowej strategii.
Źródło: IP