Na razie nie ma decyzji co do kolejnej edycji „Wyjścia z klasą”. Wiadomo jednak, że jeśli się odbędzie, pula środków będzie mniejsza.
W środę, 10 grudnia, odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Dyskusje dotyczyły m.in. programu „Wyjście z klasą” oraz ochrony dóbr kultury.
Statystyki i presja
Temat „Wyjścia z klasą”, którego celem jest dofinansowanie jednodniowych wyjść uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych do instytucji kultury i nauki, dyskutowany był przez członków Zespołu nie po raz pierwszy. Jak dotąd, Ministerstwo Edukacji Narodowej wydaje się być zadowolone z inicjatywy, powołując się na dane statystyczne, z których wynika, że cieszy się ona dużym zainteresowaniem. Z kolei strona samorządowa, choć popiera ideę programu, nie szczędzi Ministerstwu krytyki za sposób, w jaki został przygotowany. Główny zarzut opiera na tym, że o środki mogą starać się, obok miast na prawach powiatu, wyłącznie powiaty – nie tylko w odniesieniu do prowadzonych przez siebie szkół ponadpodstawowych, ale również wszystkich szkół podstawowych na swoim terenie, prowadzonych przez gminy, co ma powodować biurokratyczny chaos i być niezgodne z obowiązującymi przepisami.
W czasie spotkania Zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji Łukasz Trawiński przytoczył kolejne, zaktualizowane dane, według których wnioski w programie złożyło 302 samorządy, w tym 58 miast na prawach powiatu i 244 powiaty ziemskie. Planowane jest, że w przedsięwzięciu weźmie udział 600 tys. uczniów. 80% powiatów ziemskich, do udziału w przedsięwzięciu, zgłosiło szkoły podstawowe. Liczba szkół, która została zgłoszona do udziału w programie wynosi 5655, z czego 3979 to podstawówki, 526 – licea ogólnokształcące, 602 – technika, 298 – szkoły branżowe, zaś 157 – pozostałe szkoły. Do tej pory rozdysponowano kwotę w wysokości blisko 70 mln zł. Średnio powiaty zgłaszają do udziału w przedsięwzięciu około 2 tys. uczniów. Średnia kwota dofinansowania na powiat to blisko 213 000 zł.
– Nie odnotowujemy jakichś problemów z realizacją przedsięwzięcia. W tym tygodniu mamy zaplanowane spotkanie z przedstawicielami powiatów, gdzie będziemy dyskutować na temat składanego sprawozdania, wyjaśnienia niektórych kwestii. Tak więc tutaj jesteśmy na bieżąco, w kontakcie z każdym powiatem – przekonywał Łukasz Trawiński.
Mec. Bernadeta Skóbel ze Związku Powiatów Polskich po raz kolejny zapewniła, że sukces liczbowy nie oznacza, że przedsięwzięcie zostało dobrze zorganizowane.
– Powiaty przystąpiły do tego programu – bo oczywiście rozmawiamy ze skarbnikami, ze starostami – dlatego że czuli pewną presję społeczną, i też presję ze strony gmin, żeby do tego programu przystąpić. (…) my nie zgłaszaliśmy jako Związek Powiatów Polskich uwag do tego programu bo sobie wymyśliliśmy, że jest problem, tylko sygnały w tej sprawie dostawaliśmy ze wszystkich województw w Polsce – mówiła.
Prawniczka wskazała także przykłady niezgodności założeń programu z ustawą o finansach publicznych oraz z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego i przedstawiła propozycję jak uprościć go w przyszłości.
– Gdyby państwo utrzymali ten model, to generalnie program powinien przewidywać możliwość przekazania dotacji na realizację zadania pomiędzy powiatami a gminami po to, żeby powiaty mogły – na podstawie umowy zawartej z gminą – po prostu przekazać dotację w dół. Jeżeli państwo nie chcą bezpośrednio zawierać z gminami umów, to żeby przynajmniej powiaty miały taką możliwość, a nie żeby powiat organizował de facto wyjścia czy wycieczki dla uczniów szkół, które nie są ich jednostkami organizacyjnymi, bo to z założenia jest sprzeczne z ustawą o samorządzie powiatowym – przekonywała.
Łukasz Trawiński uprzedził, że decyzja co do kontynuacji programu w przyszłym roku nie została jeszcze podjęta. Jeśli przedsięwzięcie będzie realizowane, to pula pieniędzy będzie mniejsza.
– Jesteśmy gotowi do (…) istotnych modyfikacji, tak aby nie było żadnych wątpliwości w realizacji tego przedsięwzięcia. (…) Jeśli mielibyśmy to robić, to na pewno koncepcja, będzie taka, że będziemy chcieli program ogłosić wiosną, ale realizacja będzie dopiero od września. Jeśli będzie decyzja, że ten program będzie kontynuowany, ja naprawdę będę chciał się spotkać z przedstawicielami powiatów, doprecyzować też państwa oczekiwania i zmodyfikować realizację tego przedsięwzięcia. Jesteśmy gotowi do dyskusji, ale decyzja, myślę, że wiosną będzie podjęta. Wyrażamy pełną gotowość do współpracy ze Związkiem Powiatów Polskich i z przedstawicielami korporacji samorządowych, aby tak zorganizować program, ewentualnie, w przyszłym roku, żeby jego realizacja przebiegła bezproblemowo – zapewnił.
Zmiany w podstawie programowej
Ministerstwo Edukacji Narodowej uwzględniło uwagę Związku Powiatów Polskich do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym.
Projekt zawiera propozycję nowej podstawy programowej, która miałaby obowiązywać od 1 września 2026 r i jest efektem prac prowadzonych przez ekspertów Instytutu Badań Edukacyjnych na zlecenie MEN-u. W założeniu projektodawców nowa podstawa programowa ma być bardziej precyzyjna, wewnętrznie spójna i koncentrować się na wszechstronnym budowaniu umiejętności uczniów.
Związek Powiatów Polskich zwrócił uwagę na zapis dotyczący fakultatywnych efektów kształcenia z etyki: „[Uczeń] dyskutuje na temat negatywnych przejawów praktykowania religijności, np. fanatyzmu religijnego.”.
Zdaniem Organizacji wskazanie fanatyzmu religijnego wśród negatywnych przejawów praktykowania religijności stwarza ryzyko nadinterpretacji tego efektu kształcenia i sprowadzenia dyskusji do krytyki osób wierzących.
Związek Powiatów Polskich jest i będzie organizacją neutralną światopoglądowo, szanującą różne punkty widzenia. Co do zasady nie ingerujemy również w programy nauczania, niemniej jednak stoimy na stanowisku, że powinny one ograniczać do minimum zawartość potencjalnie kontrowersyjną. Połączenie nauki nt. wiary i jej znaczenia w życiu człowieka z zagadnieniami fanatyzmu może wywołać obawy o lekką stronniczość podstawy programowej etyki w tym zakresie, a także nie sprzyjać wpajaniu uczniom odpowiedniej wrażliwości w sprawach sacrum – argumentował Dział Monitoringu Prawnego i Ekspertyz ZPP.
W efekcie Ministerstwo usunęło z projektu wskazany zapis.
Ponieważ ustawa, która ma stanowić podstawę prawną do wydania rozporządzenia, nie została jeszcze podpisana przez Prezydenta, Zespół nie rekomendował opinii do projektu.
Z tego samego powodu Zespół nie wydał rekomendacji do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie ramowego planu nauczania dla publicznej szkoły podstawowej oraz projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli.
Ochrona dóbr kultury
W porządku obrad znalazł się projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie wykazu podmiotów zobowiązanych do sporządzenia planu ochrony dóbr kultury na czas wojny oraz trybu zgłaszania podmiotów w celu wpisania ich do wykazu. Dokument jest rozwinięciem przyjętej w 2024 r. ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej i wprowadza wykaz podmiotów – kierowników jednostek organizacyjnych ponad 500 zabytków różnej formy – które mają być zobowiązane do opracowania planów. Ponadto, w projekcie przewidziano możliwość występowania z wnioskami o wpis określonego dobra kultury do wykazu przez organy ochrony ludności.
Związek Powiatów Polskich zwrócił uwagę na to, że w wykazie stanowiącym załącznik do projektu rozporządzenia figuruje wiele podmiotów, w których plany ewakuacji obowiązują, a także instytucje, które na mocy aktualnie obowiązujących przepisów już teraz są zobligowane do planowania ochrony dóbr kultury w przypadku wojny. Podobnie wygląda kwestia pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje w obszarze ochrony informacji niejawnych – o ile niektóre instytucje mają ich do swojej dyspozycji, inne muszą dopiero o to zadbać.
ZPP oczekuje informacji nt. przewidywanej skali nowych zadań, jakie miałyby zostać wykonane przez samorządy. W celu lepszego zobrazowania finansowych konsekwencji po stronie JST, Organizacja wnosi o przeanalizowanie istniejącego wykazu i wskazanie podmiotów, dla których obowiązek sporządzenia planów i ewentualnego wykonania innych zadań z tym związanych rzeczywiście byłby obowiązkiem nowym. Zwraca przy tym uwagę, że wskazana kwota 1000 zł jako koszt przeszkolenia pracownika w zakresie ochrony informacji niejawnych, to kwota zdecydowanie nieprzystająca do realiów, zatem obliczenia dotyczące kosztów powinny zostać ponowione.
Ministerstwo zadeklarowało, że odniesie się do wszystkich uwag pisemnie. W dniu posiedzenia projekt był w trakcie konsultacji publicznych. Temat będzie kontynuowany.
Inne sprawy
Zespół wydał pozytywną opinię wiążącą do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie postępowania w celu uznania świadectwa lub innego dokumentu albo potwierdzenia wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki uzyskanych w zagranicznym systemie oświaty.
Zespół zarekomendował pozytywne opinie do następujących wniosków:
- wniosku Ministerstwa Finansów i Gospodarki o opinię ws. proponowanych zmian w kształceniu w szkołach w zawodach z sektora optyki i mechaniki precyzyjnej – wykreślenie zawodów: optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, technik optyk i zastąpienie ich nowymi zawodami: optoelektronik, technik optoelektroniki oraz technik optyki okularowej;
- wniosku Ministra Infrastruktury o opinię ws. wprowadzenia zmian do podstawy programowej kształcenia w zawodzie technik lotniskowych służb operacyjnych;
- wniosku Ministra Infrastruktury o opinię ws. wprowadzenia podstawy programowej kształcenia w zawodzie technik operator kontroli bezpieczeństwa portu lotniczego;
- wniosku Ministra Infrastruktury o opinię ws. wprowadzenia zmian do podstawy programowej kształcenia w zawodzie technik mechanik lotniczy;
- wniosku Ministra Infrastruktury o opinię ws. wprowadzenia zmian do podstawy programowej kształcenia w zawodzie technik awionik.
W sprawach różnych poruszono temat Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa: NPRCz edycja 3.0 na lata 2026-2030, stanu prac nad nowelizacją ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz postępu prac nad nowelizacją ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zakresie Gminnej Ewidencji Zabytków.