Dwa wyjątkowe obiekty dołączyły do elitarnej listy Pomników Historii – prestiżowego zestawienia zabytków o szczególnym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa narodowego. Są to: zespół zamkowo-parkowy Książ w Wałbrzychu oraz dawne sanatorium w Trzebiechowie. Po tej decyzji na liście znajduje się już 133 obiekty, obok tak znanych miejsc jak Zamek Królewski na Wawelu, Kopalnia Soli w Wieliczce czy Stare Miasto w Toruniu.
Perła Dolnego Śląska – Zamek Książ
Zespół zamkowo-parkowy Książ to jedna z najcenniejszych rezydencji w Polsce, której historia sięga końca XIII wieku. Powstał z inicjatywy księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego i od tamtej pory wielokrotnie zmieniał swój wygląd, dostosowując się do kolejnych epok – od średniowiecza po XX wiek.
Zamek, usytuowany na skalnym wyniesieniu i otoczony wąwozem rzeki Pełcznicy, łączy elementy twierdzy obronnej i okazałej rezydencji. Jego historia nierozerwalnie wiąże się z rodami Piastów, Luksemburgów, Jagiellonów, Habsburgów, Hohenzollernów i przez ponad cztery stulecia – z rodziną von Hochberg. To właśnie oni nadali zamkowi i otaczającym go ogrodom wyjątkowy charakter artystyczny.
Wnętrza kryją m.in. Salę Konrada, Hol Myśliwski czy efektowną Salę Rycerską. Niezwykłym uzupełnieniem rezydencji są tarasowe ogrody, zmodernizowane w stylu neorenesansowym i neobarokowym z inicjatywy słynnej księżnej Daisy. Kompleks obejmuje 12 wielopoziomowych tarasów z fontannami, rzeźbami i malowniczymi punktami widokowymi.
Unikalny projekt w sercu Lubuskiego – dawne sanatorium w Trzebiechowie
Drugim wyróżnionym obiektem jest dawne sanatorium fizjoterapeutyczno-dietetyczne w Trzebiechowie, powstałe na początku XX wieku. Szczególną wartość nadają mu wnętrza zaprojektowane przez Henry’ego van de Velde – belgijskiego malarza, architekta i jednego z pionierów modernizmu.
Van de Velde stworzył spójną koncepcję artystyczną obejmującą meble, stolarkę, kolorystykę ścian i dekoracje. Dzięki badaniom konserwatorskim rozpoczętym w 2003 roku udało się odsłonić oryginalne barwy i detale, w tym charakterystyczne pasy dekoracji patronowej. Obiekt zachował znaczną część pierwotnej substancji zabytkowej, co czyni go unikatowym w skali kraju.
Sanatorium miało burzliwą historię – po krótkim okresie działalności na początku XX wieku, w okresie międzywojennym pełniło funkcję ośrodka przeciwgruźliczego, a po II wojnie światowej mieściły się w nim kolejno szpital i dom pomocy społecznej. Dziś jest dostępne dla zwiedzających po wcześniejszym ustaleniu terminu.
Tytuł Pomnika Historii – prestiż i ochrona
Status Pomnika Historii przyznawany jest przez Prezydenta RP na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po wnikliwej ocenie wartości historycznej, artystycznej i naukowej obiektu. Wpis na listę oznacza objęcie zabytku szczególną ochroną prawną oraz możliwość korzystania z dodatkowych form wsparcia w zakresie konserwacji, promocji i edukacji.
Źródło: MKiDN